- LALREMLIANA PACHUAU
Rin loh deuh maiin Congress hruaitute chuan tun hnaia an President thar, Pu Lalsâwta lehkhabu tihchhuah, ‘That Loh Theih Lohna Bâwm’ tih chu duhsak takin min rawn pe nal nal a. Chutia kei ve tehlul min rawn ngaihhrui takah chuan, he lehkhabu ka hmuh dan dik tak an dawngsawng ngam turah ngaiin, he lehkhabu hi ka han Fakselna (Critique) dâwn a ni.
He lehkhabu chhûng thu han chhiar hian, Congress Party-in an party hmalak dan tur, an Manifesto leh mipui hnena an inzawrhna thu hla lam ni lovin, mimalin ama ngaihdan, ama rilru puak chhuaka Zoram a veina thinlung rawn luang chhuak, a phâk ang tâwka thûka Zoram kal sualna leh thatna tur nia a hriat a rawn tarlanna niin a lang. Chutih rualin he lehkhabu ziaktu hi Congress hruaitu lû ber a nih miau avangin, Congress Party hnuhma a awm lo tawp erawh a tih theih loh ang.
He lehkhabu hi kum 2013-a Pu K. Sapdanga’n, ‘A New Idea’ tih lehkhabu a tihchhuahte nen khân chhul khat chhuak an ni ti ila, kan sawi sual hauh lo ang. “Chuvangin, sorkar tha kan neih a, kan lei nun chauh ni lo, kan thlarau nun thlenga khawih thei dikna leh thil tha tih duhna (moral stamina) kan ngah a, sual kan hneh ngei nân ka ziak a ni” tiin, Pu Sâwta hian he lehkhabu a ziah chhan hi thu hma hruaiah a ziak kalh reng a ni.
He lehkhabu hi phêk 56 léka chhah ni mah se, a chhûnga thupui hrang hrang a thehte hi, thupui namailo tak thiau an ni hlawm a. A bu hi a felfai nálh bakah, thlûkna a rawn hmang dik thlap leh Mizo tawng ziah dan dik tak a rawn hmang hian, a ziaktu nungchang a tarlang ka ti lo thei lo. A chhûngah hian thupui then 7 awmin, tawi fel takin heng thupuite hi sawi fiah an ni a. A ninawm hman loh a, chutih rual vek chuan ngaihtuahna thui tak min sentir thei khawpa thu ziak tha an ni bawk.
A hnam anga Zofate min rûntu thil pathum, ruih theih thil, sum duh uchuakna leh chhûngril tlâkchhiatna chanchin tawi fel takin min hrilh zuai a. Hei hi sawi sei ngai lova kan hriat sa vek an ni reng a ni. Politik tha lo hnuaiah tu mah himdam bik kan awm loh thu huai taka rawn sawiin, beiseina nung nei turin min fuih zui sák a. Mizoramin kan mamawh ber, sawrkar tha neih a nih thu ziah chhunzawm lehin, sawrkar pawisa hi tu dang ta nilova mipuite ta a nihzia, chhiah chungchang sawi fiahna leh smuggling hlauhawmzia, thahnemngai takin Pu Sâwta hian a ziak a.
Dân pawimawhna, mipui intluktlanna leh thuneihna sem zai, sawrkar viak tha leh khauh leh huaisen kan mamawhzia, eirûknain min luhchilh thûkzia leh eirûkna laka fihlim sawrkar neih pawimawhna bakah, kut hna thawktute tanpui an ngaih dan, tunlai thiamna milpuia thangtharte ke pentir a tulna bakah, mi rethei leh chhawmdawl ngaite dawmkan an ngaih dante tawi fel takin a rawn ziak leh zuai zuai bawk. Heng thute hi thil thar ni lovin, mi zawng zawngin kan hriat tlan sa vek an ni a. A taka dân kengkawhtu kan mamawh mai chauh a ni zawk a, chu mihring chu Pu Sâwta hi a ni ang em le?
A dawt lehah chuan that loh theih lohna bâwm chungchang thu ziak kan hmu ta a. BOT (Build, Operate & Transfer) formula chungchang thu sawi fiahna kan hmuin, hmasawnna hna siamtu chuan a hnathawh a enkawl zui ang a. Chu mi hnuah a hna chu midang hnenah a pe chhawng tawh ang. He formula hmanga rotling hnathawh hrang hrang a tarlan han hmuh hian, he formula hi Zoram mamawh tak a ni tih a hriat theih. Hei pawh thil thar a ni hran lo a, a taka hmang theitu mihring kan mamawh mai a ni zawk. Chu mihring chu Pu Sâwta hi a ni thei meuh ang em?
Tichuan, that loh theih lohna bâwm awmzia dik tak chu, ‘Sorkar tha hnuaia ram mipuite’n hlim leh nuam ti taka sorkar remruatna fing leh tha an hman theih nâna sorkarin kalphung dik hmanga mipuite a thununna hi a ni’ tiin Pu Sâwta hian min hrilh fiah ta a ni. A dawt lehah ram hruaitu nih tumte’n an neih ngei ngei ngai thil pathum, Pu Sâwta hian min hrilh leh ta a. Mahni aia ram hausakna ngai pawimawhtu, mi rinawm leh dawt ngai thei lo mi, taimâkna kal tlanga engkim hneh tumtu tiin. Tuna kan ram dinhmun; ram rethei kan nih laia politician-te hausakzia huaisen takin min hrilh bawk. Hetiang thu, politician vekin a rawn sawi chhuak ngam ta mai hian, beiseina min pe thar hle tih loh theih a ni lo.
Zoram kal sualna pakhat, mi sual tlem tê tangrual thiltih ngawi renga en liamtu mi tha kan tamzia Pu Sâwta hian a rawn vei chat bawk. A tawp berah chuan Zoram mipuite hnenah ngenna ngenngawl tak a siam ta a. Hei taka hi he lehkhabu hlutna pakhat a ni kan ti thei ang. Vote thlâk a lo hun leh dâwnah, Zoram mipuite chu suma lei theih ni lo ngam tur leh, politician-te thilpêk la lo ngam turin min ngen a. Inthlan hun thla thum bawr vel lek chhûnga mahni inhralh lo ngam tur leh, Zoram politician-te nihna dik tak; inthlan kaihhnawiha an sum sen let tam tak neih let tuma an beih dan huaisen takin min hrilh hmiah mai!
Duhthlanna dik hmang thiam tur leh, ram hmangaih tak taktu hmu thiam turin min ngen bawk. Tun apanga kan buaina, mi hausa tân lo chuan ram hruaitu nih theih loh ang hiala sum kan chelek takna lak atanga talchhuah a ngaihzia, tim hauh lovin min hrilh khawl mai! Hengte hi That Loh Theih Lohna Bâwm chhûng thute chu an ni ta a ni. “Thil tha tih han tum ve pawh ni ila, paltlang theih loh mi pakhat a awm miau avangin, thil a tih tak tak theih loh” ti lam hawi zawnga thu lo sawi tawhtu ngei kha, tunah chuan a duh apiang tu’n an dipdal loha ti thei dinhmunah a rawn ding ta!
A lehkhabu chhûng thu atangte pawhin, Pu Sâwta hian politik-ah danglamna thlen a tum hle niin a lang. Kawng khat ngaihtuah erawh chuan Zoram politik kal sualna bul, Party leh Politician-te demawmna, thuneihna hman sual a nih dan, eirûkna nasatzia, thamna leh intlawn tawnna bupui a nih dan, politician leh contractor bakah mimal thil ti theite inkâra inthurual tlanna awm leh thil dik lo hrang hrang nâ taka demna kan hmu lo erawh, tlema ngaih min ti ngam zân lotu a ni thung. Chutih rual vek chuan Pu Sâwta hian demawm, thil dik lo nâ takin a dodalin a sawisel ngam tih erawh hai rual a awm lo thung.
Nakum maiah kan inthlang tawh dâwn a. Pu Sâwta hian a lehkhabu kal tlanga thil tha leh kawng dik min kawhhmuh leh min zirtirte hi a takin a ti thei ngei ang em, tih hi Pu Sâwta chungchang thua zawhna awm chu a ni ta a ni. Amah hi mi chaka sawi vút ni lo mah se, mi sual leh mi dik lo tia sawi erawh a ni ngai lo niin a lang. Congress hruaitu lû ber a nih angin, a party hi kawng dik zawh tur leh danglamna thlen thei tur khawpin a kaihruai thei dâwn em tih chu, hun chauhin a la rawn hril dâwn a. Pu Hawla hnuaia Congress kalphung vek kha kan hmu dâwn nge, Congress thar diai kan hmu dâwn tih hi mipui thinlunga zawhna lian tak awm chu a ni ta a ni.