- Rinfela Zadeng
Kan hriat theuh angin Mizoram hi Kristian ram kan ni a; kan ram rorelna hi politics hmanga kan thlak hnu hian – rinawmna leh dikna kawngah te hian Kristian kan nih hmaa Lalte rorelna kha kan pha lo em ni tih theih turin vawiin Mizoram khawvela kan ram rorelna hian lung a ti awi lo a. A ngaihna hria leh a veitu tan chuan kan ram dinhmun hi ngun taka ngaihtuah siam that hi kan bat a ni a. Kristian kan nihna zawn atang pawha kan mawhphurhna lian tak chu kan ram leh hnam sorkar rorelna fel fai lo siam that hi a ni tih Bible-ah chiang takin kan hmu a nih kha.
Thuthlung Hlui leh ram rorelna
Kan Bible Thuthlung Hlui-ah hian Roreltute chanchin kan hmu a; mi sawmpahnihin(12) ro an rel dan chanchin kan hmu a. Roreltute bu hi Deuteronomistic History an ti a; chumi awmzia chu an chanchin kal tawh chhui kira, inen fiaha sima Pathian hnena kir leh a ni. Roreltute chanchin atanga kan hmuh chiang tak chu – Israel mipuite khan Pathian thu an awih loha pathian dangte an biak kha chuan hnam dang awpbehna hnuaiah an awm a; an sualte an sim erawh chuan Pathianin hruaitu tha, roreltu tha pein a chhanchhuak leh thin tih kan hmu a. Chumi awmzia chu – an phu tawk hruaitu zel kha Israel te hian a nei a; ram leh hnam rorelnaah Pathian hi a inrawlhin a thu ber a ni tih chiang takin kan hmu thei. Deuteronomy theology – Pathian thu an awih chuan hamthatna an hmu ang a; an awih loh erawh chuan chhiatna an tawk ang’ tih kha Roreltute buah hian chiang takin kan hmu a. Chu chu vawiin kan Mizoram dinhmun pawh hi a ni mek niin a lang.
Lalte bu leh ram rorelna
Thuthlung Hluia Lalte bu I & II na atang pawh hian a chunga kan sawi ang tho khian Pathianin Israel fate chu hnamdang pathian be lo tur te, amah Jehova chauh chu be turin thu a pe a, chutianga an awm chuan malsawmna an dawn tur thu leh thu an awih loh erawh chuan hremna an tawh tur thu hriattir an ni tih chiang takin kan hmu. Lalte bu ziah hun laia an khawvelah hian Sakhaw lam thilah inkaihhruaina a fel tawk lo hle a, milem an be nasain Pathian thu pek kha an awih zo lo a. Chutianga mipuite sualna avang chuan lal tha pawh an nei lo a, an chhehvel hnam dangte khan an hneh fo a; a tawpah phei chuan Babulon salah an awm tih kan hmu. Heta tanga lo lang chiang tak pakhat chu – mipuite khan an phutawk zel ram roreltu leh lal an nei tih chiang takin kan hmu thei awm e.
Zawlneite leh ram rorelna
Kan Bible Thuthlung Hluiah bawk hian Zawlneite khan ram rorelna leh sakhaw nun dik lohna khan an veiin Israel mipuite an vaukhanin Pathian hremna an tawh tur thu sawi leh hrilh kha an rawngbawlna langsar ber a ni a. Zawlnei Isaia te khan Israel te sualzia a hmuh khan, temple-a inthawina leh an serh lang sang tihte kha tling zoin a hre lo a. An hmui chauha Pathian chawimawi, an thinlunga hlat si khan a hmu a. Chuvang chuan an chungah Pathian chu a lungawi loin a thinrim niin a hmu a; Pathianin a phut chu thianghlim taka awma sual kalsana thil dik tak tih te kha a ni a (Isaia 1:16). Zawlnei tah belh (Weeping Prophet) an tih mai Jeremia pawh khan Israel te sualna kha a dem em em a; zawlnei dangte aiin a vei zawk a. Hleih nei taka rorelna te, rilru lam sualna leh eirukna te a demin, siam that duhin a vei em em tih kan hmu. Zawlnei Amosa pawh khan felna te, dikna leh thianghlimna te mipuite a zirtir uar ber a ni a; mi hausain mi rethei an rahbehna te kha a that lohzia a zirtir nasa hle a nih kha. Zawlnei Mika hun lai pawhin mi hausa te khan nawmchen an uar avangin sum leh pai hman dik lohna a hluar hle a; mi hausate chuan mi rethei te chu dik lo takin an pawng nek a, an thla a muang lo hle tih kan hmu.
Mizo Kristian te leh Mizoram
Ram hruaitute chauh kan dem lai hian, keni mipuite pawh hi kan dik bik lo tih hi chiang takin kan hre thei a. Kan phutawk roreltu hi Pathianin min pe tih hi huaisen takin kan sawi thei awm e. Kristian ram nisi a heti em ema kan ram sorkar rorelna dik tawk lo leh hmasawnna awm lo kan nihna chhante hi mipuite hian kan zir tawk loh vang a ni. Ram leh hnam sorkar aiin party sorkar kan ruihchilh a; kan hlawkna leh hamthatna kan dawnna tur thilah chuan thil dik lo pawh kan hmu dik lui a. Chutiang tur chuan dan lekkawhtute pawh thil dik aiin thil dik tawk lo, sum leh pai hmanga kan hlawkna tur thila mi tanpui theitu tur hruaitu kan thlang chhuak niin a lang. Kristian kan nihna anga Pathian duh dan zawma dik taka nun tum ila chuan, a thusawi kan awih loh leh kan nuihzat hluah hluah Chief Minister hi kan neih reng a rinawm loh. Kan duh duha kan thunun theih, dik lohna leh sum leh paia hlawknaa kan thurualpui theih tur hruaitu hi kan thlang chhuak niin a lang. Mipuite hian dikna leh rinawmna te duh tlat ila, sualna leh eirukna te hi haw tlat ila chuan tuna kan ram hruaitu tam tak hi chu kan ram rorelna sang ber Assembly House-ah hian an thu tawh ngai lo ang. Chuvangin kan ram thenawm, Kristian ni ve lo te pawhin hruaitu tha leh dik an neih theih reng laia keini Kristian zawkin hruaitu tha kan nei ve thei lo hi keimahni dik loh a ni tih hriain i inen fiah mawlh ang u.
Beisei a la awm e
Hetianga mipuite lam in enfiahna tur kan sawi mek lai leh kan dik tawk lohna avanga hruaitu tha kan la nei thei lo tih kan sawi lai hian, ram leh hnam hmangaih tak tak, siam that duha ram vei em em tu mi tam tak kan awm tawh a. Kohhran leh kan sakhaw puithiam te pawhin kan ram hi an vei em em tih hi hmuh hmaih rual a ni lo. Social Media lamah te pawh ram leh hnam vei thalai, nu leh pa leh chanchinbu mi huaisen tak tak te kan hmu a. Chung mite ngaihdan leh duhdan, an hmalakna te pawh thlawp tlat hi mi tam tak kan awm tih a lang a, a thlamuanthlak hle. Kan ram hi a la chhe vek lo a; Pathian tih tlat mi pawh mi tam tak kan la awm a; kan ram hruaitute zingah pawh hian chutiang chu mi tam tak kan la awm bawk. Chuvangin mipuite hian Pathian tihna tak tak nen kan ram leh hnam hruaitu tur te hi thlangchhuak tawh teh ang u. Hetiang renga kan kal chuan kan la boral tak tak ang tih hi a hlauhawm a; Kristian kan nihna anga kan mawhphurhna pawh – ram hruaitu tha leh dik neih hi a ni tih a tak ngeia kan lan chhuah tir hi a hun tawh takzet a ni. Mipuite hi kan dik hmasak phawt chuan kan ram rorelna hi chu a dik nghal dawn a ni tih hi kan hre reng tur a ni.