India chuan a sipaite leh Chinese sipaite chu ramria an buaina hmunah an intibuai tih a sawi a, hei hi kum khat chuang hnua ram hnihte an intihbuai lehna hmasa ber a ni.
Kum 2020-a an intihbuaia sipai 24 vel thihna a thlen hnuah khan ram pahnihte hian boruak tihdaih tumin nasa takin hma an la zui.
Hetih mek lai hian Zirtawpni khan India khawchhak kil, Tawang, Arunachal Pradesh-ah ram hnih sipaite inkarah buaina a chhuak tih Indian Army chuan Thawhtanni khan a sawi.
Buaina chhuakah hian ram pahnih sipaite hi tlema zawng ve ve hliam tenau tuar an awm.
China chuan buaina chhuak chungchang hi engmah sawi a la nei lo va. Hetih lai hian Indian Army chuan Indian sipai parukin hliam an tuar tih an sawi niin Reuters chuan a tar lang.
“Lehlam lehlam hi an inhnuk kir nghal ve ve,” tiin Indian Army chuan a sawi bawk.
Buaina a chhuah hnuah hian ram pahniha sipai commander-te chu rang taka inbe zui nghalin ‘muanna leh thil tha taka kalpui a nih theih nan’ an indawr zui nghal bawk.
Indian Defence Minister Rajnath Singh chuan Thawhlehni khan Parliament thlasik thutkhawm kal mekah buaina chu Chinese sipaiten ‘India ram chhung an rah’ atanga intan a nih thu a sawi a, ramri buaina lai, Yangtse chhehvelah ‘ram hnihin status quo an kalpui lai’ chu tihdanglam an tum niin a sawi.
Indian sipaite chuan na taka lo dodalin Chinese sipaiten ‘kan ram daih an tum’ chu an lo dang kir a, an awmhmun pangngaiah an let leh niin a sawi.
Singh chuan khawi lam ve veah pawh hliam tuar an awm tih a sawi a; mahse, Indian sipai zingah hliam na leh ngaihtuahawm khawp an awm lo tih a sawi bawk.
Helai bawra sipai commander-te chu Pathianni khan buaina sawiin an inhmu nghal tih a sawi a, Chinese lamte nen ‘inpalai tawna chin fel zui tur’ a nih thu a sawi.
Chinese foreign ministry chuan India nena an inrina laia buaina awm chu a la sawi zui thui lo va, India nena an inrina chu ‘boruak tha pangngai’ niin a sawi.
China leh India hi km 3,440 zet ramri, Line of Actual Control (LAC) tia an sawi intawm an ni a, he ramri hi a chiang lo hle thung.
Ramri hian lui, dil leh vurin a khuh tlangte a paltlang avangin ‘helai chiah hi’ tia sawi hleihtheih loh lai a tam hle a. Khawvela sipai ngah ber ram pahnihte hi heng ramri chiang lo lai hmunah hian ram inchuhin an inchaltauh phah fo a ni.
Buaina chhuak thinte hi a chang chuan liantham tak pawh a ni thin a. Hetih lai hian June, 2020-a khawthlang lam, Galwan Valley, Ladakh-a an intihbuaia India sipai 20 leh Chinese sipai pali vel thihna a thlen hnuah erawh boruak lian tak an nei lo.
Hemi tuma an buainaah hian silai hmang lovin ram pahnih sipaite hi kutlawng leh tiangin an insual a. Kum 45 zet hnua helai hmuna an intihbuaina lian ber leh thi an tam ber tum a ni.
January, 2021 khan intibuai lehin sipai tlema zawngin hliam an tuar a. Hemi tuma buaina hi China leh India-a Sikkim ramri bawr, Bhutan leh Nepal ram kar velah a ni.
September khan ram pahnihte hian khawthlang lama Himalaya tlangdung ramria an buaina laia an sipaite hnuhkir ve ve an remti a, sipaite pawh an inhnukdawk tan mek a ni.