Krismas-a Mizo zia

  • Mahmuaka Chhakchhuak

Lal piang lawmna hun pawh kan thleng leh tep ta a, chhungkaw tin leh Kohhran tinah harsatna awm loa hlim taka hmang turin duhsakna ka han hlan hmasa a che u. Hetianga Lal piang lawmna hun hi Mizoramah chuan kum 1901 atang khan mumal taka lo hman a ni tawh thin a. Hetiang hun ropui leh pawimawh tak hi pi leh pute atanga kan lo hman tawh a nih vanga vawiin thleng la hman chhoh reng a ni pawhin a hriat a, a tawi zawngin sawi ila; kan hnama bet tlat a ni ti pawhin sawi ila kan sawi sual kher awm lo e. Chutianga hun pawimawh taka kan lo hman a, kan lo neih a nih avang chuan thuk takin kan hnam zia, Mizo zia tam tak hriat theih tura a lanna a awm bawk avangin a pawimawh zual han sawi ila;

MASI THING PHURH; Kum tam tak kal tawh atangin Krismas dawn apiang hian mitinin Masi thing phurh chu khel loa ngei ngei tura an ngaih a ni. Hetianga thing phurh a ngaihna chhan hi thing hmanga kutsa chhum a ngaih vang a ni a, hei hi Kristian kan nih hma daih atang tawha kan lo chin than tawh nia hriat a ni. Khuangchawi an awm dawn reng rengin nasa taka inbuatsaih a ngaih thin a, khawtlangin Khuangchawi turte tan thing an phurh puiin nula leh tlangval te’n tlawmngaiin ramhnuai ami an theih tawk thing an phurh thin.

Khuangchawi hi thil namai lo deuh a ni a, Se pa pahnih leh se pui pakhat leh vawk pa leh vawk pui te chu talh ngei ngei ngai nia sawi a ni thin. Heng bakah hian vantlang tana Zu in turin Sumdeng Zu an tih chu ngan 40 lai tur hi an hung bawk a. Mizo Lal hmingthang tak Sibuta khan Darlalpuii a chhun hlum niah khan Se sawm a chhun hlum e an ti a, khatiang taka vantlang tana ruai an buatsaih angah phei kha chuan fatu lam chu an buai ve viau pawhin a rinawm. Thing tuah tur fawm khawmin an buai hle ang a, Har mei buaipuiin pathlawi rual pawh an buai hle ang tih a rin theih mai bawk. Hetianga hun rei tawh tak atanga Mizoin tihdanphunga kan lo neih tawh ang hian Masi thing phurh pawh kan la ching chhunzawm ta zel a ni. Chu chu Mizo zia a nih mai bakah tlawmngaihna lantirna atana thil pawimawh tak a ni a, vawiin thleng pawha kan la chin chhunzawm zel a ni.

HNAH LA HLUI; Khuangchawi kan sawi takah khian thing tuah fawm chungchang chauh kan sawi lang a, chu chauh chu ni loin vantlang ruai eina tur atana thil pawimawh tak chu Changel hnah a ni. Tunlaia Dispo plate ang hi ala awm loh avangin Hnah phah hmanga ruai ei thin a ni a. Chumi hnah la tur chuan tlangval rualin ramhnuaiah iptea chemtum akin nilengin an thawk chhuak a, an theih tawka tam hnah rawn hawnin chu chu nuhoin chhang funna atan leh ruai thehna atan an lo hmang thin. Hei vang hian hnahlak hi thil pawimawh tak a niin kutni vangthlaah ngei pawh ‘Hnah la hlui’ siam a ni.

Mizo zingah induhsakna sang ber chu chaw eia insawm hi a ni a, chutiangin hnah late ngei pawh chu val upate’n a hranpa ngatin an eina tur hlui an siam sak thin a ni. Chawhmeh lamah an pe tha bikin hnianghniar takin an pe bik tihna erawh a ni kher chuang lo a, a hrana ‘hlui’ siam sak hrim hrim kha an tan thil lawmawm leh ropui tak a ni. Kristiannain min luhchhuah tak hma phei kha chuan Sumdeng Zu inna hmun reng rengah val upate chuan tlangval tlawmngai chu in hmasak ber tirin ‘Nopui’ an dawm tir thin a, Nopui chu dawmtu an awm hma chuan midangin an dawm khalh thiang ngai lo a ni. A dawm tu tur chu alo awm remchang lo a, alo biru a nih pawhin an zawng a, an hmuh lawk loh phei chuan midang chuan nghakhlel takin an lo thlir reng thin a, a dawm hmasa ber tuin a dawm hnuah midangin an dawm ve leh thin a ni. Nopui dawm chu chawimawina ropui tak a nih ang deuh hian Hnah la hlui pawh tlangval tlawmngai te tana buatsaih a niin duhsakna leh chawimawina a ni.

ZAI LEH LAM; Hunpui alo thlenin mitin thinlungah pawimawh ber nia lang chu zai leh lam hi a ni. Tunlai hunah ngei pawh zai a tui vak loha lam an awm meuh loh chuan hlawhchham ang hiala sawite pawh a awm hial a, zai tui lo, zai kal lo anga sawi a ni thin. Kohhran thenkhatte pawhin khawmpui hlawhtlin leh hlawhtlin loh tehna pakhat atan zai leh lam hi an hmang chiah lo nain khawmpui tawp zana zai a tui lem loh chuan khawmpui hlawhtling lo anga sawi ta mai te pawh an awm. Hei hian mizo zingah zai leh lamin hmun pawimawh tak a chan zia lanna a ni kan ti thei ang.

Kum 1890 hma lama hnam dang pawlh leh kristianna ngei pawhin min la luhchilh hma kha chuan mizote chuan Lal Inah Zu an khawnin tuium sawhin an zai a, tlangau chu lam turin an nawr lui thin. Chutianga tui taka zai chu an thil thlakhlelh tak a ni thin bawk reng a, Lal Inah chauh niloin Mitthi Inah pawh lumenna hmunah Zu bel chawi lutin khuang nen an zai bawk thin. Chawng chenna hmun leh kutni vangthlaahte ngei pawh hetiang hi an tihdan a ni bawk thinin hlim takin an inpawl khawm thin. Nimahsela Kristianna a lo luh tak hnuah chuan chutianga khuang nena hun hman chu sualah ngaih a niin khap a ni a. Harhna hmasa ber, kum 1906 ah ngei pawh chuan zai tuiin nghing dual dual thin mahsela Khuang an hmang chuang lo. Harhna tumhnihna, kum 1913-ah ngei pawh chuan Khuang an la hmang lo cheu bawk a, kum 1919-ah erawh chuan Nisapuia Harhna a thlenin Biak inah khuang an la lut a. Fangrual mi 200 lai chuan Aug. 25, 1919-ah lam chungin Khuang nen Mission veng Biak inah an lut bawk. Kum 1979 Presbyterian kohhran Synod Inkhawmpui Mission venga neihah Moderator Rev. Thansiama chuan Sacrament a sem tumin ‘Ka tho anga ka pa hnenah ka kal teh ang’ tih hla a thlan chu Khuangpui leh Khuangte chumchilhin an sa a, hei hi Synod khawmpuia Khuang hmanga zai hona hmasa ber a ni.

Tunah erawh chuan Kohhran tinin khuang chu hmanraw pawimawh berah neiin a telloin kan awm thei ta lo hial zawk a ni. Chutiang bawkin lam pawh kan uar ta zelin Pathian faka lam chu tih ngei ngei tura ngaih a ni ta zawk a. Kohhran nung leh nung lo tehna hmanraw pawimawh takah kan lo hmang ta hial a. Heng bakah hian Krismas atana ran talh tur kaih chungchang pawh sawi tur ala awm bawk ang a, khaw danga Sial ngei kaih phei chu nuam tak a ni thin. Incheina lamah ngei pawh thawmhnaw thar kan uar chhan hi kan pi leh pute hunlaia Chawngchen leh Khuangchawi te leh Pasalthate thangchhuah niin an thuam tha ber bera chei a ni thin a, chutiang chu kan chhawm ta zelin, nula leh tlangvalte ngei pawhin kutni vangthlaah chuan an puan thulkhung nen nalh takin an inchei thin. Tunah chuan thawmhnaw lam chauh pawh niloin kawn chei te hial kan lo ching ta bawk a, thlan chei te pawh hi kan uar ta zel a, a tha vek tho e. Intihsiakna ang hiala kawn chei te pawh kan lo awm ta.

Leave a Reply

error: Content is protected !!