NAUPANG âwm nâ hi naupang nei tawh phawt chuan kan hriat tlângpui leh kan buaipui fo thin a nih avângin tun tumah hian i han sawi dawn teh ang.
Kum tinin naupang hian âwm natna vawi hnih vawi thum an vei deuh ziah a, a bikin mi tamna hmuna chengte hian an vei ngun lehzual thin a ni. Naupang hrisel lo deuh tan he natna hi vei a awl lehzual a, chuvangin ngun lehzuala heng mite hi venthat an tul bik thin a ni.
Natna enkawl dan: Naupang âwm natna thlentu tam ber thin chu Viruses natna hrik hi a ni a, mahse he natna hrik hi a tet em avang hian enlenna satliah maia hmuh theih a ni lo a ni. Mahse a nat dan atanga hriat mai theih te pawh a awm chawk a ni. A dang lehah chuan bacteria natna chi hi naupang âwm natna thlentu pawimawh tak chu a ni leh a ni.
A nat dan tlangpui: 1. Khawsik: Khawsik hi nausen piang tirah te, a bikin thla kim lovah te a awm duh thin a ni. Naupang thla ruk atanga kum thum thleng mai hian âwm na hlek an neih pawhin an khua a lo sik vak thin a ni.
- Chaw ei tui lo: Naupangin âwm natna hlek an neih pawhin an chaw ei a tui lo nghal thuai thin a ni.
- Awm hle hle theih lohna: Naupang chuan a awmdan apiang mai kha nuam a ti lo va, a ning thuai thuai thin a, a awm hle hle thei thin lo a ni. A bikin naupang thla ruk atanga kum thum mi inkar hi an ni lehzual a ni. An hnarte a ping a, thawk harsa an lo ti lehzual a, a bikin zan mutnaah an hnar a ping a, an ka-in an thaw thin a ni. Chuvang chuan an tal velin an let an let thin a ni. Naupang hnar kua hi a vun hlek chuan puitling aia a pin hma bik avangin hrehawm an ti hma bik a ni.
- Thawk har: Thawk har an ti thin a, an thawk zawngin an tang vak vak thin a, an awm an sep dawrh dawrh thin a ni. Zanah a bikin a zual duh thin. An khuh chiam chiam bawk thin a, thawk har an tih nasat phei chuan an hmui leh hmai te a lo duk vek thei thin.
Hemi avang hian naupang hnute hne lai phei chuan hnute an hne tha thei thin lo. An hnar a lo tui a, hnap nen an lo berh luai thin. Beng ringawt pawha an âwma han ngaihthlakin an thaw ri tuap tuap thin a ni. Eng emaw chang phei chuan an luak chiam chiam thei thin a, a buaithlak duh hle.
A Enkawl dan: Naupang âwm nâ chu ngun taka enkawl tur a ni a, a tlei theih dan tur ngaihtuahpui thuai tur a ni. A âwm lapaw luma tuam that tlat tur a ni a, pawn thli thawah te a bikin zing leh tlai lamah te phei chuan awmpui loh reng reng tur a ni. In chhung fianrial leh boruak thatna hmunah awmpui tlat tur a ni. Naupang âwm nâ chu a luak chuan a taksaa tui kha a tlem lohna tura tuilum emaw, Glucose tui emaw pek ngei ngei tur a ni a, a luak nasat phei chuan naupang kawthalo pek chi tui al ang kha pek ve mai tur a ni.
Tin, naupang âwm nâ chuan thawk har a tih viau chuan oxygen-te pawh pek thin tur a ni a, chutiang zelin a nat dan a zirin enkawl thin tur a ni.
Damdawia enkawl dan: Natna hrik thahna (Antibiotics) chi hrang hrang Penicillin te, Streptomycin te, Chloramphenicol te leh a dang dang chhuak thar te hi hman tur a ni. Naupang âwm nâ tam tak chuan Benzyl penicillin hi an ngeih duh hle a, chuvang chuan a ei lam a ngeih loh phei chuan hei hian inchiutir mai a tha. Tin, naupang kum tling loah chuan Ampicillin dry syrup hi hman a tha a, mahse co-trimexazole heng W.K. Trim tui chi hi pek loh tur a ni. Pek duh pawhin naupang kum tling chinah chauh hman ni se a tha a ni.
Awm nâ zualah chuan Steroids pek hian a tanpui a ni. Heng bakah hian khuh rehna tura khuh damdawi lam heng Corex te, Tixilix te, Benedryl Expectorant lam chi te pawh hi a pek theih a, nasa takin heng hian a tanpui thin a ni. Tui in tur lam chite kha a luma pek a tha a, nausen hnutea chawm laite pawh hetia a nat zual lai hi chuan tlema an intur tihdal deuh hi duhthusam a ni. Vawikhata tlem tlema pek zin hi a tha.
Naupang âwm nâ chu kan sawi tawh angin tuam lum reng a, an thâwk nawm dan ang bera dah emaw awmtir tur a ni a, an thawkna dâwtte khâkin emaw chil eng ilo velin hnawh lo tura a tul anga lakchhuahsak fo thin tur a ni. Chuti lo chuan vawi leh khatah naupang thaw thei lo thutin a lo chau mai thei thin a ni. Natna dang ang bawkin a thawk te, a marphu te, a khawsik te ngun taka en that reng thin tur a ni a, that lam a pan loh chuan a tul anga damdawi in lama mithiam zawkte râwn tur.