- Zosangzuala; Mizo Department, Mizoram Christian College
Khawvela thil mawi ber ber te hi sawisel bo emaw famkim emaw an ni ngai lo.
Sap tawnga perfect tih hi sawisel bo/famkim tiin Mizo tawngin JF a khan a letling.
Famkimna hi mawina a ni ngai lo tih hi ka pawm dan a ni. Japanese ho khian art chi khat Kintsugi an tih hi an nei a. Plate emaw bowl keh chhia leh khi te hi a khikna lai emaw a kehna lai emaw kha rangkachak leh tangkarua in an char khawm leh thin. He Kintsugi art an tih hian philosophy ril deuh mai a keng. Chu chu – kan famkim lohna lai hi kan mawina lai ber a ni tih hi a ni. Hei hi hringnun zirlai pawimawh tak mitin in kan zir ngai thil a ni.
Khawvelah hian sawisel bo thil ka la hmu lo a.Tumahin an la hmu bikin ka ring lo. Mihring tumah famikim, sawisel bo kan awm lo. Kan famkim lohna lai hi zahpui tur pawh a ni lo. Mi aia kan danglamna te, mi aia kan nihphung lo dangdai deuh bikte hi kan mawina a ni zawk ngai.
Heng laia kan hmuh theih mai Sakei (Keipui) te hian zia an nei a. Mahse an zia hi a inang lo vek. Khawvelah keipui taksa ze rang inang nei pakhat mah leilung pian tirh ata an la piang lo. Mahse an mawi lo kan tih phah lo. Keite hi an pian phungah danglam chi khat a awm a, an vun a dum vek thin. Mahse a piangsual kan ti ngai lo. Mizovin keivawm emaw keidum emaw kan ti thin a. Sap tawngin black panther tih a nia, khawvelin ransa a dah san ber leh mawi a tih berte zinga mi a ni hial ang. A hming chawi meuhin film hmuhnawm lutuk te pawh siam a ni tawh.
Mizote hian heng tawngkam/thumal – mi ang lo, rual ban lo, mi â, mi huih phaih, pa dar ben tih te hi kan nei a. Heng tawngkam te hi inhmuhsitna atanga lo chhuak nge in hmangaihna atanga lo chhuak tih chu ka hre miah loa, mahse thil reng reng hian sawina thumal leh hming an nei ang hian Mizovin thil sawina atana kan chher ni ngei chuan ka hria a. Mahse heng thumal te hi a chhe zawng leh a tha zawnga hmang theih an ni thung.
Piansualna hi eng atanga teha sual nge ni ang aw? Ka ti thin. Chutah lah, piansual leh pharcharin tlai luat a nei lo te kan la ti ta deuh deuh bawk a. A tlangpuiin a chhe lam zawngah kan hmang nasa thung. Mi an lohna hi pawn lam hmuhtheiha lang nge ni a rilru leh thlarau, ngaihtuahna lam zawk? Kut khing khat chauh nei, mahse nun mawi leh ngainat awm em em an awm laiin fuke kim biai, midang tana malsawmna tura che ngai hlek lo khawpa nun duhawm lo nei si an awm veleh bawk a. Piansual hi kei chuan teh dan ka hre ve lo. Mahse teh lui dawn ta ila rilru lamah ka tehin ka ring. Mitdel, thil mawina chauh hmu thei an awm laiin mit nei tha viau, thil mawi lo lam melh tlat a awm theih bawk. JF Laldailova khan piangsual tih tawngkam hi kan Mizo hla phuah thiam Vankhama fakna atan a hmang theuh thung. Pu Vankhama Mizo tawng thiam zia Ethel L Zari hnena a lehkhathawnah hetiang hian a sawi “U Vankhama te ang kha chu an piang vannei pawh a ni lo, an piangsual a ni zawk mah” tiin. Chuti a nih si chuan piangsual tih chu mi fakna tawngkam sang tak leh duhawm tak a ni ta daih! Hman deuh khan Mizo thu leh hla thiamte thuziak thlan bik an dahkhawmna lehkhabu ka chhiar a. A bu hming kha “Mi ang lo” tih a ni ta in ka hria. Mi ang lo tih te, piangsual tih tawngkam te hi mawi ka tih phah hla.
Tin, mi anga kan taksa lang thei chin kim lo emaw dik lo deuha kan hriatte hi piansualna a ni lo a nia. Duhtaka Siamtu siamte vek kan nih kha. A siam loh anga awm erawh a chhe zawnga piansualna a ni zawk ang. Siamti siam dan ang anga kan awm hi kan mawina a ni. A anpuia siam kan ni a, chu chu kan mawina a ni a, chumi chhawm nun zel chu kan hna a ni.
Khawvela thil mawi ber ni bawk, mahse sawisel bo ni tur sia ka lo ngaih Isua Krista ngei pawh kha Isaia chuan “piahmang thatna leh hmêl mawina rêng rêng a nei lo va; amah ka hmuhin amah kan duhna tûrin mawina rêng rêng a awm lo” a lo ti ve tho asin. A tho leh taksa pawhin ser a nei. A nak leh a kutah hliam a pu hlen tawh tlat. Mahse chung chuan a ti rapawm em? Hnai lo ve! A duhawmna lai ber leh a mawina ber a ni a. Kan sawi nin loh tur leh kan tana ennawm kumkhua tur ser nung, ser mawi leh ser hlu a ni tlat tawh.
Tin, thil mawina hi a thlirtu mita innghat a ni. Misual bera kan ngaih pawh amah hmangaihtu mitah chuan a mawi tho. Hmelchhia i ti em em kha amah hmangaihtu mitah chuan a tha ber tlat. Hetah tak hian siamtu themthiam zia a langin ka hria. Duh berte, tha kan tih berte inang lo an awm thluah hi a mawi dangdai asin. Khawvelah hian mihring hmeltha ber hi pakhat chauh an awm lo a nia. Rose par pawhin Nauban ngainatu mitah chuan a ber a hauh thei lo tlat.
A tawp berah chuan, nang pawh – mi ang lo, piangsual, fuke kim lo, mindangte pawl pha lo leh an aia hniam angin i lo indah mai thei. Mi dang nena in inan lohna kha i mawi lohna emaw i ti fo maithei bawk. Mahse maw, I mawina an ni zawk tih hria ang che. A chhan? Tumah hi khawvel huapa thil mawi leh tha leh hlu ber siamtu leh thlangtu kan ni pha lo tlat. Mahni tana thlang thei awrh chauh kan ni. Hmangaihtu che mitah chuan i mawi kumkhua tho tho. Khawvel huapa thil mawi leh nalh thlang theitu awmchhun Siamtu in a duh dan takin a siam che tih erawh hre ru kiau thung rawh.
Tisa emaw rilru lamah emaw ser nung leh hliam i lo tawrh tawh te khan hmanah chuan a ti hlum thelh che pawh a ni thei. Mahse rei lo te ah an la ti mawi dawn che a, par mawi chhuah saktu che an la ni ngei dawn a, rei lo te ah i tan hnehna parmawi lallukhum an la ni ang. A chhan? Khawvela thil mawi ber berte hi sawisel bo leh famkim an ni si lo, kan Lalpa Krista ngei pawh an sel in an khengbet a nih kha!