Thalaite hmathlir Zoram Politics

  • Mahmuaka Chhakchhuak

Kum 1972-a Mizoramin keimahni pual bika Chief Minister kan neih hmasaber Pu Ch. Chhunga hun atanga chhiar chuan kumin hi a kum 49 na emaw alo ni ta. Kum 1987 ah State kan han ni leh a, State kan nih atang pawh hian kum 34 emaw chu alo kal leh tawh tho bawk a nih hi. Chuti chung chuan Mizoram hian a hun tawn mek hi thik chik mi leh chhui mite nih kher loh pawhin ala hniam em em tih chu hai rual a ni lo a, kan Politician te hi an tha lo e tihna ni kher chuang loin thenkhatte hi chuan Politics field ah hian awm tawh loin chawlh tawh sela, Thangthar zawkte tan hmun kian se tih chakawm tak tak an awm nual mai. Anni vang hian he ram hian a than tur angin a than theih loh phah ang hiala daltu angin a thente hi chu kan hmu em ni aw a tih theih a, an ni hi awm lo sela he ram hian hma a sawn ngei a rinna lian tak nei hi Thalai zingah an awm ta nual mai.

Hei hi mimala inbeihna leh insawiselna lam a ni hauh lo a, kum hei leh chen Politics field-a lo cheng tawh leh kum tam tak MLA lo ni tawh a, kutchang thleh nghauh nghauh tham lo Minister tawhte an ni hlawm bawk a. Nimahsela a sap tawng takin anmahnia Potent awm kha a zo tawh nia lang hi chhiar tham fe tuna kan Politician neih mekahte hian an awm si a. Chu chuan ram thanna tur a dal niin a lang tlat mai a, anmahni lah chuan chanvo tha leh chanvo sang sang an la beisei leh tlat bawk si te hi ram thanmawhbawk lian tak an ni ta hial a nih hi. Ram changkang zawka Politiciante kan thlirin hetianga senior politiciante hi chuan Thangthar zawkte tan hmun an kian tawh mai thin a, Lalna leh thuneihna hi an chuh ve ngai lem lo. Indian miropui zinga sawi hmaih theih miah loh tur APJ. Abdul Kalam ngei pawh kha kum 1998 khan Union Minister ni thei ngei tur a nih laiin a ni chuan Project pahnih buaipui lai ka nei a, hengte tan hian ka hun puma kan inhman hi ram tan a tha zawk ang e tiin a hnar a nih kha. Nimahsela ramin a mamawh tlat si avangin kum 2002 – 2007 chhung ah erawh chuan India President a ni ta tho a.

He ram, mipui Nuaih 12 emaw ve lek la awmna hmunah hian engvanga hetia ram hnufual kan la nih reng a, engvanga thenawm ramte’n min than san zung zungna chhan hi ngaihtuah ngai tak a ni. Ram hmasawnna tur chuan a bul berah ram hruaitu an pawimawh hmasa a, Kum 1961 daih tawh khan Gen. Park Chung Hee chu South Korea President a ni a, hetih laia an per capita income chu USD 72 chauh a ni a, nimahsela Gen. Park Chung Hee kaihhruaina hnuaiah chuan hmasawnna kawng zawhin an kal chho mup mup mai a, 1989 an lo thlen chhoh meuh chuan an per capita income chu a let 67 zetin a pung ta a ni. An sum lakluh punna chhan hi sorkar hnathawk hlawh pun vang lam a ni ve lo a, Industry leh Agriculture lama an deh chhuah nasa taka a pun vang a ni. Gen. Park Chun Hee kha an president ni ta lo sela tun khi an thleng bik hauh lo ang le. Tunah phei chuan South Korea is known for its rise from one of poorest countries in the world to a developed, high-income country in just a few generation tih hial alo ni ta hial a.

SINGAPORE khi a ram leilungah khian mipuite tan hausakpuina tur engmah a awm lo a, tui thianghlim in tur tak ngial pawh Malaysia atanga an lak luh a ni. A ram zauzawng chu 719.1 SqKm chauh a ni lehnghal a, a mi chengte pawh kum 2016 chhiarpui ah khan 5,607 Million an ni a, tunhma chuan a mi cheng tamtak te khian Burma rama eizawnna dap turin an kal thin a, nimahsela June 03, 1959 atanga kum 36 chauha upa Lee Kuan Yew a Prime Minister a nih atang erawh chuan a ram chuan hmasawnna kawngah chak takin ke a pen ta thung a.

Kawng hrang hrangin sum lakluhna an ngaihtuah a, keinin Sangha mantu tia kan sawi fo Sahram te chu anni chuan zirtirna tha tak pein an bawlhhlawh chhartu leh paihtu atan an hmang a, a hmuhnawm em em avang chuan chutiang chu tourism hipna leh sum lakluhna atan an hmang hial a, an ram chu ramdang mite tana tlawh chakawm turin an cheibawl a, taima takin hna an thawh avangin Lee Kuan Yew hruaina hnuaiah chuan economy-a Third World ni reng thin chu First World ah an kaisan phah ta hial a ni. An per capita income pawh tunah phei chuan USD 59,164 zuk kai tawha maw le! Exchange rate lamah pawh kum 1981-a US Dollar 1 leh an Dollar 2.053 in tluk thin a, tunah meuh chuan 0.75 ah a tlahniam duai bawk a ni.

India ram chhungah pawh Hruaitu tha an neih avanga hmasawn phahna thenkhat kan hmuh theih mai an awm bawk a, tuna kan Prime Minister Narendra Modi chu Gujarat State Minister a nih hma khuan khuti em emin a thang lo a, Modi-a CM a nih atanga thang thut an nihna sawi tur tam tak a awm. Singapore-a bawnghnute zawng zawng deuh thawh khi Gujarat atanga thawn a ni a, Afghanistan-a tomato an ei zawng zawng pawh Gujarat atanga lakluh a ni. Chung mai chu a la ni lo, Canada rama an alu sawngbawl leh eiral zawng zawng pawh khu Gujarat atang bawka an thawn a ni. Modi hun hma lamah khan Gujarat State-ah khuan kawng tha sawi tlak a awm lo a, kawlphetha lamah an pachhe em em bawk a, tunah chuan kawlphetha thawnchhuah tur ringawt pawh 7000MW an nei tawh a ni. Kawngpui pawh duhthusam ang hialin a tha tawh bawk. Gujarat State mai ni lo Bihar State te ngei pawh Nitish Kumar-a CM a nih atanga hma an sawn dan ngaihnawm taka sawi tham a awm bawk. Kan State thenawm mai Tripura pawh kan hriat tlan ang bawka hmasawnna rahbi an rahna ala rei bik chuang lo. Nimahsela tunah chuan kan chunga leng an ni ta.

Hetiang hian ram dang hruaitute chuan ram an hmangaihin ram tan hna an thawk a, engvanginnge kan ram hruaitute hian hetianga hna an thawh ve loh thin. He ram hian hmangaih taka ram hruaina hna thawktu hi a mamawh takzet tawh a ni. Silchar kawng ping sela ei leh barah kan buai nghal mai thinte hi a zahthlak a, ei leh bara intodelh turin a chhunga awmte tan eizawnna kawng siam te leh kan ram leilung hman tangkai dante hi kan ram hruaitute hian vei tak tak sela he ram hi khawizu leh hnutetui luanna ram a ni ngei ang.

Leave a Reply

error: Content is protected !!