Youtubers

  • HC Vanlalruata

Kum 1985-86 chho khan chawlhkartin chhuak chanchinbu pakhatah khan ka thawk ve ţhin a. Tun hnu a ka ngaihtuah let leh hian kan zavai mai khan chanchinbumite zawm ngei ngei tur inkaihhruaina (journalist’s code of ethics) kha kan bawhchhia a. Kan ar-khawthim-dai bawrh bawrh hlawm a ni ber a. Ţum khat chu chanchinbumite inkaihhruaina zawm lo, mahse, zawhte upata a upat deuh tawh avang leh a ‘weekly magazine’ 2 hralh a tlak em avanga en hniam theih bik loh khan inrawnkhawmna an buatsaihah ‘dawt pawh kan ziak thiang’ a ti piap mai a n.

Khatih hunlai kha mipui hnena thudik leh thutak mai ni lo mipui tana ţha tur (public interest) ziah kawngah Mizoram chuan hun thim tak a tawng tih tun hnu hian ka ngaihtuah ţhin a. A tuartu ber mipui lah kha thil maksak leh beng titlai tur um an nih miau avang leh an beng a zat luat avang khan thu hrawmhraw pui pui lo kha chu enga tan mah an ti lova. Rome lal ram vanglai huna mihring thisen chhuak puat puat en kawnga tuihal ang chauh kha an ni.

A maksak apiang, thin tiţhawng thei leh mi barakhaih thei apiang chhiar chakin mipui an tuihâl a ni ber a. Mizovin ‘zahmawh ngialngan’ kan tih ang chi phei kha chu hapta tin chhiar theiha chhuahte khan an chhuah tim reng reng lova. Tun ang huna information technology hman ţangkai theih ang hi ni sela chuan US-a an magazine lar leh hlun ‘Playboy’ leh ‘Penthouse’ aia bawnra milem kan chhuah uai uai ang tih hi a rinawm.

Hapta-tin chhuak magazine kawma an ziah ka la hriat reng ţhenkhat chu chhiartute’n kan hriatthiam zawk na’n ka’n phawrh teh ang. “A Bialnu leh Mipa dang tawm dun a phawk riap mai. A hnuah enge lo thleng?” tihte, “Ramhuai Nuaia Interview” tihte kha ka la hriat reng ţhenkhat zingah a tel a. Kei ngei pawh bumin ka awm. Khatih lai khan ‘weekly magazine’-te kha a chhung keu theih loh tura chilh vek a ni a, a kawm thuken kha a pui em em thung. Kan ţhianpa enkawl kartin chhuak chanchinbu kawm hmalama ‘Mohammad Ali a thi’ tih ka lei chhan kha khawvel boxer ropui ‘Mohammad Ali’ (Cassius Clay) a thi emaw ka tih vang a ni a. Ina ka’n chhiar chiah chuan kha ‘Mohammad Ali’ kha tu dang ni lovin Karimganj district aţanga Mizorama hna rawn thawk cement mistiri pakhat lek a lo ni.

Keini pawh kha kan ropui vak lo. Hapta-tin chhuak chanchinbute kha a hralh a hralh (daka thawna thlakipa lakman rawn thawn chu tlemte an ni) a nih miau avangin hralh tla tur thu maksak chhuah kha kan chanchinbu hotute khan zawnin an zawng ta mai a. Ţum khat chu kan thawhpui pakhatin hmeichhe pakhat pawngsual tawk a kawmna a rawn ziak a. Min han chhiartir chu ka ţim uaih uaih mai. Kha hmeichhe khawngaihthlak tak zawhna a zawhte kha a ngialngan (explicit) hle satliah lova, pawngsual tawktu hmeichhe hming thup ngei ngei tur tihte kha kan thawhpuipa khan a hre lem lo tih ka chiang.

A hunlai kha chuan a mawh love. Mipui tuihalna lam kha a ni miau mai a. Media hi mipui hnena thilthleng hrilhtu a ni satliah lova, tute sum hmuhna tur (business) a ni tel miau si a. Mipui chhiar duh tur ziaktu kha duhtui lo eltiang mah se, a hun lai kha chuan pa sum hmu a ni a. Sum uma phe suau suau Mizote tan kha chuan dah hniam ngawt theih an ni lo. Chubakah mipui hian kan phu tawk ‘media’ kan nei zel a ni, ti a kan chanchinbumi hlun pakhatin a sawi kha dik ve tak chu a ni.

Khatih hunlai vel kha Mizoram buai avanga mipuiin nasa taka kan tawrh hnu, kan political party-te’n remna leh muanna thupui-a neih kha mipui vote huina atana ţha ber a ni tih an hriat lai leh, buai thimchhah kian deuh hnu, mipui pawh kan thawven ţan chhoh hunlai a ni a. Rambuai chanchin rapthlâk pui pui hriat tur a tlem deuh lai khan mipuite beng verh zawng pawh kha a la hrawmhraw deuh a ni mahna tih ngaihtuahna a awm thei a. Chutih lai chuan mihring, a bikin Mizote hi thil maksak leh thu thinţhawng lam ngaihven zual hnam pawh kan ni mai thei e. Tunah pawh ‘Thim thuah hnih/thuah thum’ lam pang sawitu, saphovin ‘doomsday prophets’ an tih mai chi um dul dul kan la ngah viau hi.

Eng pawh chu lo ni ta sela, khatih hun lai kha Mizorama chanchinbu lama kan tawn hniam ber lai, kan duhtui loh ber lai leh hun thim a tling awm e. Chanchinbu enkawltute’n sum an ũm luat avanga thutak leh mipui tana ţangkai leh pawimawh tur bosal a, an hlawkna tur atan chauh tak tak a chhiartute bengverh tur ringawt an zawn lai, hun thim a ni. Leh lam takah chuan khatiang hun a thlen chhan kha mipui mimir kan ni a. Thil mak kan zawn luat leh kan beng virna lam kan bawh luatah khatiang kha a thleng a, kan phu tawk chanchinbu kan nei a nih kha. Thil tak aia thil mak kan buaipui khan he hnam hi a chhe zawngin a nghawng thui hle. Kohhranah ngat pawh kan rawngbawltute ai a mikhual thuhriltu ngaisang hnam kha kan ni miau mai a.

Tunah hian kum 2023 kan chuangkai tawh na a, Youtube hmanga sum siam duh lutukho hian kum 1980 chho velah khan min hnuklet leh ta mek a nih hi. Eng thil pawh thleng sela chu thilthleng phena thuruk hailanna tih kha an thupui deuh vek a ni a. A tak ram leh thutak ai-in 1980s chhova sum duh luat avanga ‘media’ te paawngtal ang kha Youtube-ah hian hmuh tur a tam leh ta em em mai a. A rapthlakin a zahthlak tak meuh meuh a ni. Bible chuan ‘thutak in hria ang a, thutak chuan bawih a ban ang che u’ a tih lai mekin thutak leh ziktluak lo, kan beng vir lutuk phuhrukna kan duh luatah thutak kan mausam leh mek a nih hi.
Ningani khan Information and Public Relations department leh Information and Communication Technology department ţangrualin ‘Media Workshop for Youtubers & Related Media’ tih an huaihawt a. Sawm ka nih ve vang ni satliah lovin pawimawh ka tih em avanga kal ngei tum ka ni na a, tunlai tlang hrileng avangin ka zam a zal ta em a, ka ţhulh ta a, pawi ka ti hle. Kal ve thei ila chuan thusawi thiam lo ber hian sawitur ka ngah ve khawp mai.

He ram leh mipuite hian thil maksak kan mamawh lova, hetiang lam hi chu kan intodelh em em reng mai. Kan mamawh chu thutak leh thudik a ni. Kan sakhaw lam puithiam ţhenkhatin thil tak tak hre si lova rin thu leh tlem hmanga an duh duh an sawite, kan thuhriltute’n an thusawi ngaithlatute an rum ţhaih ang chi sim a ţul ang chiah hian thu dik ziktluak lo min fah ţhintu ‘Youtuber’ kan tih tak maite hi khalh ngil an ngai takzet a ni.

Mizoram assembly-in a hranpa a dan siam thar ngai lovin IPC leh Information Technology Act, 2000 hmang hian hrem theih reng an ni a. Mi tihhmingchhiatna lam chi (slanderous/defamatory) hi a pawi viau a, dawta inpuhnate, thu belhchian dawl lo mipui hnena hluite pawh hi hrem theih a ni a. Dan awmsa hi sorkar hian khauh takin a kenkawh a ngai a ni. Internet hmanga inbumna (online cheating) leh mipat hmeichhiatna thila internet hmanga pawikhawihna ang thova kan bawhzui hunah chuan kan Youtuber-ho hi kan siamţha thei mai chuan a rinawm.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427