- H.C. Vanlalruata
Zofate hi hnam khat rau rau-ah pawl hrang hrang din uar ber leh chumi hmanga hnam khat ni si inthendarh kawnga hma la chak ber kan ni hial awm a sin. Hei hi ‘Zofate Jerusalem’ (kan khawpui ber) ti a kan sawi Mizoramah hlei hlei hian a dik a. Zofa hmun danga awmte lakah pawh a dik em em a ni. Hei hi pawl hruaitu nihna duh luat vanga inchuhna, thuneihna inchuhna bakah sum hui duhna atanga lo chhuak a ni ber mai a. A pawi hle a ni.
Bible behchhan a ringtu inti si he ram zimte-ah hian kohhran pawl za nufa dawn a awm mek a. Rin thuhmun – Isua Krista – rinna kawngah pawh kan ngaihdan a inpersan nasat em avangin kohhran pawl rama buai kan ni a. A ţhenah chuan ‘beram’ inruksak thlenga pawisa lo an awm bawk. Kohhran inpumkhatna atana hmalatute awm bawk mah se, thuneihna duhna ruihchilh kohhran lian hruaitute avangin inpumkhat hi chu a la hla hle mai.
A inţhendarh zawnga kan kal nasat chhan lian ber pakhat chu nihna kan duh luat vang a ni a, pawisa pawh hi kan inţhendarh fo chhan a ni. Nihna kan duh chhan pakhat chu lansarh duhna vang a ni a. Biakin a inkhawm pawha an official car hma lama an nihna tarlanna (designation plate) khuh ngai lo hi a tam zawk an ni a. An nihna/dinhmun inziahna khuh lova an inkhawm chhan chu chapona thinlung aţanga lo chhuak a ni.
A nihna a inziahna phek ((designation plate) emaw a nih mekna kha vanramah a chhawm dawn reng reng lova, meidil-ah pawh a chhawm chuangin a rinawm loh. Biakin kawta a car a huna a tihlan khan Pathian biak nen inzawmna a nei hek lo. A nihna takah phei chuan biakina inkhawmna atan chuan a ‘official car’ kha a hmang thiang lo. Mimal leh sakhaw rinna thil a nih avangin a mimal lirthei hmangin a inkhawm zawk tur a ni a, mimal a lirthei a nei lo a nih chuan man chawi a hman theih lirthei a hmang mai ang. Chutianga a chuan hreh chuan ke-in a inkhawm mai tur zawk a ni.
New Capital Complex (tuna MINECO an vuah tak)-a kan company pisa leh a thawktu chenna tura an ruahman a kan chen lai khan kan ţhenawm a awm kha ka ngaisang tawp thei lo. A hming pawh han sawi ta mai ila – Pu Tlana a ni a. Indian Information Service (IIS) aţanga a chawlh hnu-ah Mizoram sorkar khan Information Commissioner atan an dah a. A car dawn kha vawikhat mah mimal emaw chhungkaw thilah emaw a hman kan hre ngai lo. A inkhawm emaw mitthi a ral dawn emaw pawhin ke-in a kal mai a, a official car kha chu pisa kal na’n leh hnathawhna atan chauh a hmang a. A chhungte’n an hmang ngai hek lo.
Pisa kal kawnga an car hmalama an nihna an tar pawh hi ţangkaina awm lo, chapo vang mai mai a ni. Delhi-a kum khat dawn kan awm ve lai khan Prime Minister te, Union Minister te leh Delhi Chief Minister-te’n an car hmalamah an nihna an tar kan hmu ngai lo. Ambassador car hlir an la hmang leh nghal. India hnam puanzar an tar mai, chutiang bawkin official-te pawh. Mizoramah erawh chuan nihna nei dek dek tawh chuan an tar fur mai a nih hi.
Lirthei hmalamah mai pawh a ni lo cheu. Kawngka luchunga nihna tar hi kan uar duar mai a. VCP, Local Council Chairman, Secretary, member bakah tlawmngai pawl YMA, MHIP leh MUP a nihnate hi kawngka luchung mawitu atana kan hman uar a ni a. Chu mai pawh ni lovin section YMA a nihna chenin an tar a, YMA Chhang a an nihna tar erawh chu ka la hmu fuh lo hlauh.
Pawl din kan awlsam em em a, nihna kan invuah zung zung mai. Hmanah tawh khan khaw te reuhte pakhata in pakhat kawngka luchungah ‘chairman’ tih intar hi kan hmu a. Kan han zawh chian chuan kha khua kha VC hrang nei lo (hamlet) a lo ni a, anmahni awptu khaw VC a an khaw aiawhtu (thlan pawh ni lo) a lo ni!
Chutih lai erawh chuan Mizoram leh hnam pum ţhatna tur ai-in keimahni hlawkna atan bila leh a huhova thil nawrna atan pawl hi kan siam a ni ber a. Kan thil zawrh/eizawnna rate tipung tura lungrual taka ke penna atan leh sorkar ţanpuina dawhthleng atan mai a pawl ding hi kan intodelh em em a ni. Hei hi he hnam min ţhendarhna atana thawh hlawk ve tak a ni tel awm e. Impumkhatna lam ai a ‘Kei Paula pawl, kei Apolova pawl’ tih kha kan hawi lam chu a ni ber a. Hmasawnna leh inpumkhatna lam a kawk lem lo.
August ni 8 aţanga ţan, hnam tlem zawkte, Buddhist puithiamte leh zirlaite’n Burma sorkar laka hel an huaihawt, ‘8888 Uprising’ ti a an vuah hnu a khilama kan unau, Chin state aţanga rawn raltlante khan Mizoramah ringawt pawh pawl an din tam hman hle a. United Nations peng hrang hrang leh raltlan ţanpuitu pawl hrang hrang aţanga sum dawnna tur dawhthleng atana pawl siam ţeuh an ang. Hemi hma pawh hian an uar. Tunah chuan an zia-awm ta hle. An ţhangharh tawhah i ngai teh ang.
Manipur a kan unaute pawh an ni ve tho awm e. Hnam bil pawl a tam êm êm a, zirlai pawh Zofate inpumkhatna lam ai-in hnam bil zawngin pawl an din nasa hle. Hnam bila indo pawh tunhma chuan an chîng a, unau hmelhai a thleng fo a nih kha. Tuna Meitei-ho nena buaina namen lo a chhuah takah hian political party an nihna pawh sawi thei tawh lovin kan unaute an ţangrual ta a, tho thil ang ţhap an ni ta. An tawrhna hi răpthlâk hle mahse, inpumkhatna lam an hawi ta hi a lawmawm takzet a ni.
Tunah hian Burma kan tih ţhin, Myanmar aţangin kan unau Zofa raltlan 31,000 chuang Mizoramah kan mikhual mek a. A hnu lawka harsatna tawk ve ta Bangladesh ram a Zofa 1,000 bawr velin min rawn bel bawk a. A hnai vai berah kumin May thla bul aţang khan Manipur Zofa 12,000 chuangin an sahimna atan an Jerusalem an rawn thleng ta bawk. Hetianga ram hrang leh state hrang aţanga kan unaute’n sahimna zawnga Mizoram an rawn belh chhan hi kan state ralmuan vang a nih bakah an chipui leh unau, chhul khat kual kan nih vang a ni.
Tun hi harh tharna hun a ni a, hnam inpumkhatna kawnga pianthar hun a ni. Chi bil dahţha a, kan inauna leh kan inpumkhatna tihnghehna hun a lo thleng ta a nih hi. Zofa zawng zawng hian kan ţawng leh nihphung hrang hrangte humhalh zelin unau kan nihna hi tinghet zel ila. Kan chenna hmun ţheuh a kan chenpui hnam dangte tihdan phung kan lo lak tawhte hi inenhran phahna atana hmang lova he hnamin par mawi leh rimtui hrang hrang a chhuahna-ah kan pawm thiam a ţul hle.
Kan thinlunga inngainatna leh inlainatna lo par chhuakin nghet zel se la. Inţhen thei kan ni lova, unau kan indo chuan tumah kan ding chhuak dawn lo tihah hian i chiang ang u. Hnam khat nihna kan pawm chuan hnam lian leh zahawm kan ni ang a, hnam dang hlauh leh zah tham kan tling ang. Kan zavai a kan hnam hming inţawm tur chu a lo la chhuak mai ang chu. Kum tam tak ţhen darhin awm ma hila, kan inpumkhatna hun ţha lo thleng hi i bawh pelh lo hram teh ang u.