Hnute tui-ah hian naute taksa leh rilru thanlen leh hmasawnnana pawimawh em em, ‘antibodies’ leh ‘nutrient’ a tel tha hle a, taksaa awm, cell nung hmanga siam anih miau avang-in naute hriselna atan hian a tulin, a pawimawh zia hi sawinep chi pawh a ni lo.
Hetih lai hian, vanduai thlak takin, nu tam takte’n eng-emaw chhuanlam hrang hrang vangin hnute tui pe hman lovin an buai tlat mai.
Hei hi chin dan tha lo tak a ni a, hnute tui pek peih loh mai vanga thil dang hmang thinte an awm lehzel hi a vanduai thlak tak zet zet a ni.
Naute tana Nu hnute tui malsawmna :
Natna do theihna a tichak
Hei hian chhung lam leh pawn lam tanga natna hrang hrang lo awm tur hneh takin a dang thei a, taksa khawl a tichak a, hnute tuia awm, ‘antibodies’ hian natna hrang hrang a ngam hle a ni. Tin, ‘Colostrum’ pawh hian hlawkna a thlen a, tunlaia hriat-lar chhoh mek, thih thutna (Sudden infant death syndrome) hi hnute tui dawng tha lo naupangah a hluar hle.
Rilru puitlinna a thlen
‘Fatty acid’ leh ‘nutrient’ te hian Thluaka cell thanchhoh leh hmasawnnan hna ropui tak an thawk thei a, hnute tui dawng ve ngai lo te aiin rilru leh ngaihtuahnaa hmâ an sawn bakah, an ‘smart’ zaih mai a, an fing zawk bawk.
Natna lakah a veng
Hnute tui-ah hian naute thanlenna tur atana thil pawi-mawh tinreng a awm bakah, heng natna hlauhawm tak tak – Cancer, lung natna leh natna benvawn hrang hrang atangin naute hi a veng thei.
Pumpai a tinuam
Nausen pianghlim tan paw’n pumpai a tinuam a, hei aia chawtha hi a awm chuang lo. Naute pumpui leh chaw pai tawihna (digestive system) a tichak thei bawk.
Nu leh nauteah inzawmna nghet a siam
Damdawi lama a hlawkna chu thuhran ni se, hnute tui pek hian hmuh theih loh leh khawih theih loh inzawmna nghet leh thuk tak mai hi nu leh naute-ah thlunzawm a ni thin a, tihchah emaw lak bo mai mai theih a ni lo.
Chakna a thlen
A pian atanga thlaruk chhung mumal taka hnute tui dawng thin naute hian a hriselnaah nghawng duhawm tak a thlen a, ruh (bones) a tichak a, Ha nget, Beng natna, zunthlum leh thau luat (obesity) lakah himna a thlen bawk.
Nu tana hnute tui malsawmna
Cancer hrang hrang lakah a veng: Hnute tui pekna atang hian hnute, ril leh chhul cancer atangin nute a veng tih hi sawi buai theih a ni lo.
Natna dang lakah pawh
Thisen sâng, zunthlum, lung lam chian lohna leh thau tha lo (cholesterol) awm thei turah nasa takin a veng thei.
Piannalhna a ni
Hnute tui pe tha te hian kar lovah an pianthatna an hmu lehnghal mai thin. Naute pian hmâ hian thau hi pum leh a chhehvelah a inchhekkhawl nasa hle thin a, hnute tui siam chhuahnan tangkaina a nei a, thau (fat) a kiam ve zel a, piannalhna a lo awm mai thin!
Sum leh pai renchemna
Chhun leh zanah pawh pek theih a ni a, dawr-a lei ve ngai lo a ni. A behbawm hrang hrang-ah sum senna tur awm miah lo a la ni lehzel a, insenna tur tam tak a ‘save’ thei.
Hahdamna a thlen
Hnute tui pek hian hnute tui siamna atana a banpui, ‘prolactin’ hormone hi a siam chhuak zung zung a, chu chuan rilruhahna leh naute neih hnu-a rilrubuai leh hrehawmna lakah a veng thei.
Thi nei mai tur lakah a veng
Hnute tui pek char char hian thi lo chhuak leh tur a tikhawtlai thei a, chu chuan taksa tana pawimawh tak- ‘iron’ hlohna tur lak ata invenna tha tak a tling a, thisen tlem vanga harsatna awm tur pawh nasa takin a dang thei bawk.
Chhul tan malsawmna
Hnute tui pekna hian hormone pawimawh tak, ‘oxytocin’ a tichhuak a, chu chuan nau nei hlim nu dinhmun a that leh thuai theihnan a puih bakah, Chhul (uterus)-in a size pangngaia a kir leh theihnan a pui bawk.