A la rei lo lua e!

  • Dr. C. Lalrampana

A KAMKEUNA

Kum nga kal ta atanga Zoram mipui leh abik takin political party hrang hrangte’n nghakhlel taka kan lo thlir 9th Mizoram State Assembly inthlanpui chu kan lo zo fel ta der mai. ECI ruahmanna angin Nov. 7, 2023 thawhlehni khan khan tluang takin vote thlak a ni a; vote tla pawh 80.43% a tling phaa Mzo mipuite kan phur tlang hle tih a hriat theih. MKHC, MPF, NGO CC leh political party hrang hrangte thawhrimna avangin vote chhiar hun Dec 3, 2023 Sunday ni tura ruat tawh chu kristiante ni serh pawimawh a nih avangin Dec.4, 2023 atan sawn hlat a ni a. Vote pawh tluang taka chhiar zawh a ni. Tichuan, democracy kalphung angin a tling tam ber MLA seat 27 hmutu ZPM Ministry chu Dec. 7, 2023 khan Mizoram Governor, state-a constitutional Head chuan rinawmna thu tiamtirin a la lut ta a, 9th Mizoram State Assembly session hmasaber ni thum awh chu Dec 12-14, 2023 chhung khan neih zawh a ni ta bawk. Assembly session-a state budget pawh la pharh ve ngai lo, ruah tham loh sorkar thar diai a lo ding ta a, alawmawm danglam hle.
AN INTIAMNA

Inthlan campaign lai khan political party hrang hrangte’n an tlin huna an tihtur (commitment) an ãuchhuahpui hlawm a. Mahse ministry siam thei lo tan chuan mipui hmaa an thutiam chuan awmzia a nei lem lo tih kan hria. Vanneihthlak takin ZPM party chuan ministry a siam thei ta a; inthlan hmaa ram tana a tihtur mipui hmaa an auchhuahpuite chu a tlangpui tårlang ila:

Keimahni (politician)-in hma kan hruai hmasak phawt a ngai, Chief Minister leh Minister-te ho an facilities hi a chanvein kan reduce ang. MLA-te’n car an lei ?hin ang hi kan ti tawp ang. CM leh Minister-te’n motor pakhat bak an kawl lovang.

Zinnaa inzui dum dumte hi reduce a ngai a, a hautak lo zawnga kalpui a ni ang.

Eiruk loh leh sum dik taka hman tum a ni ang. Corruption lai tak hi kan bitum dawn a ni.

Contract pek dan tih danglam a ni ang. A hmutu tur hresa a Restricted tender chhuah kan ti tawp ang. Restricted tender hi a lo awm ve zeuh a nih pawhin ãwm in ti viau ang.

Monitoring committee din a ni ang a, party tin atang leh NGO leh kohhran atangin an rawn tel anga, ZPM chu pakhat chauh a tel ang. Lok Ayukta din that leh thuam that a ni anga, CBI kan ko lut bawk ang.

Contract hna hi cheng khat mah kan revise sak dawn lova, hun tiam pawh ni khat lek pawhin kan pawtsei lovang. Amaherawhchu, Monitoring committee-in hei chu a thiam loh a ni love, pawhseisak ang u, revise sak ang u an tih chauhin kan ti danglam ang.

Hetianga theih tawp kan chhuah chuan he leiba atang hian kan tal chhuah ngei ka beisei.

A vaia tarlan sen a ni lo. Governor-in Assembly Session-a motion a putluh point. 29 nen phei kha chuan engemawzat a awm.

A TAK RAM A THLENG EM?

Inkhawm ban dawna kan tawngtãi rualnaah “kan Pa, vana mi, I hming zahawm rawh se; i ram lo thleng rawh se, …” kan ti thin. Khing point 7 an tih tur an tarlan zingah khian a tak ram lo thleng mekte chu inrenchemna (austerity measures) chihrang hrang te, monitoring committee din mek te, zinnaa inzui duah duah loh te, restricted tender tihtawp te, Pisa hun vawn dik te, healthcare bill ba rulh te, thlaithar leina tur budget-a dah te, sorkar hnathawk hlawh pekte leh motor thar lei kher lova an hman lai rinzui maite thlengin a tak ram hmuh theihin a lo thleng mek a ni. Tin, hei bakah hian. Global Organic Private ltd dehradun & Ministry of Agriculture & Farmer Welfare hmalaknain CM hmaah sawhthing 500MT leh hmarcha 100MT lei tura inremna thuthlung ziah fel a ni ta bawk. Khing ringawt pawh khian mipui harsatna tam tak chu a sukiang nghal pang dawn a ni. Tin, SEDP Teachers tawp nghal mai tura ngaihte pawh Sorkar pawisa kum tawp thlenga an la thawk tur leh chumi hnuah pawh Education Minister-in a la ngaihtuah zui zel tura thu dahte nen thlenga sorkar tharin zahngaihna a la lantir cheu maite hi SEDP Teacher-te tan a va lawmawm dawn em! Health Department leh department hrang hranga SEDP sum hmanga hnathawktu dang la awm mekte pawh hi SEDP Teachers-te ang tho hian ngaihtuah ve ni se a lawmawm lehzual ngawt ang.

NGATINGE AN TIH VE LOH?

Kum 50 liam taa Ministry kal tawhte khan tun sorkar tharin mipui tana tha si, thil hote tê an tih takte leh an tih mekte hi an tithei ve ãwm reng si a, engatinge an tih ve mai loh? Brig. T. Sailo hun lai khan Ambassador & contessa car minister-ho khan an hmang a, Pu Hãwla a lo lal a, Baleno & Esteem car-in an rawn thlak nghal a, Pu Denga a lo lal a, 2000 standard car etc.-in a rawn thlakleh a, a hnuah Pu Hãwla bawkin Hyundai Verna car-in a rawn thlak leh a, Pu Zorama hunah Hyundai Verna car, new model nen changkãng tak tak an lei tharleh a, mipui sum thawhkhawmin an inchhekarbãwm nasa hle niin a lang. Tunah Pu Duha a lo lal a, Car thar leina sum vbc tam tak senna tur chu ngaingam lovin Pu Zorama Ministry hman lai an rochun hleuh thung a, hei ringawt pawh hian Zoram hmasãwnna kawngah rah tha a thlen mek a ni. Pu Denga Car 2000 standard phei kha chu Mizoram House Garage, N. Delhi-ah 1991 khan vaivut paw thurin a khuh a, an hung tãwl mai mai a ni ãwm e, a lainatawm hle. Pu Duha sorkar inrenchem ang hian kan hruaitu kal tawhte khan an ti ve thei ãwm tho si a, engatinge an tih ve loh? Ngaihtuah zui ve tawh mai rawh le.

POLITIC-A INTHUNGRULHNA

Mizorama Autonomous District council sorkar pathumte sawn State sorkar politic ramhlui zia kha entawnin an hnuaia hnathawk sorkar hmasate kutchhuak siksawi leh bãn ilo an uar hle niin sawi a awm thin. Pu Hãwla hun 1985-86 lai vel khan CSS Hindi Teacher tang lai engemawzat bãnin Congress party mi leh sa a la thar niin sawi a awm a, 2017 khan Pu Hãwla hunah bawk CSS Hindi Teacher mi 1305 lai terminate an nileh khan a lang bawk a, khamite ruala Nagaland-in CSS Hindi Teacher a rawih mi 1380 vel zette chu tun thlengin state sumin la chhawr zui zel an ni thung. Pu Hãwla pawh khan Nagaland tih ang hian a ti ve thei ãwm tho si à engatinge a tih ve mai loh? Pu Zorama pawh khan 1.4.2007 khan CSS Hindi Teacher mi 480 vel State plan-ah a dah vek a, a titha hle. Tunah Pu Duha’n SEDP Teachers mi 777 zet chu politic phuba la duh lovin zahngai takin a chhawm mai a, hetiang hian sorkar hmasa thiltih tha chu chhawmin a tha lo leh sum sen heksak tangkãi si lo chu paih ngam zel bawk se kan ram hi a changkãng tawh ngawt ang. Zirna lam chauh ni lovin sorkar department hrang hrangah pawh politic-a inthungrulhna tha lo tak hi hmuh tur a awm thin niin a lang a, hetiang thil hi tawp thei tawh se, mi dik lo leh hrem ngaite erawh huai takin an thiltih ang zela hrem emaw, lawmman pek thin ni se alawmawm ngawt ang.

A TLÃNGKAWMNA

Dec. 12-14, 2023 ni thum chhung khan tuna Ministry thar hian ni 100 chhunga a hmalakna tur point 29 chu Assembly thutkhawmnaah pharhin a pawm a. Sorkar lakluh a nih atanga ni reilote chhungin engemawchen chu a takah a chantir nghal bawk a, a bak pawh hma a la mek zel a ni. Hetih lai hian Zoram mipuite leh politician tam takte hian ZPM Ministry hi an ring leh lutuk nge an tihtur hmachhawp sawi lawk zawng zawngte hi ti nghal duak duak turah an ngai a, Athen lahin nawrh khum rawng kai lek lekin “MSSSB thiah kan duh lo chuti khati…” an lo ti nghal var a; eptu MLA thenkhat lahin “Sawhthing, hmarcha, aieng, hmunphiah ,lei in intiam a, in lei leh tak tak si lo chuan chuti khati…,’ tiin Assembly House-ah an vaukhansa titih bawk nen. Mahse, eptu MLA zawng zawngte khan ni 100 chhunga hmalakna tur point 29-te kha tha an tiin an pawmpui thlap vek avang khan Ruling party ruahmanna kha tha an tihpuiin an tuipui hle a ni tih a hriat theih a, alawmawm danglam hle. Hun reilote kara an thiltih that erawh fak an hreh leh viau lawi si emaw ni? ZPM Ministry hi thla khat ema upa pawh a la ni lo chungin selna ãnka ziak leh ziak lo pawhin a ri tanleh der tawh mai. A zawna kum 25 sorkar tawh te, kum 20 sorkar tawhte ang maia cheibawl nghal ringawt tur chuan “a la rei lo lua deuh lo maw?” Kumte han vei ve phawt se, “min enchhin rawh u” an tih avanga thla khat chhung leka engkim ti thei tura ngaih nghal ringawt chu a fuh ber lovang. Midang pawh kum tam tak kan enchhin ve thin tho kha mawle? Aw! Zoram, Zion fanu, nasa takin hlim la; Aw! Aizawl, Jerusalem fanu, au chhuak rawh; Ngai rawh, i lal i hnênah a lo kal e; Mi fel a ni a, hnehtu a ni; Inngaitlâwm takin awm la selna ãnka leh hmuhsitna tinrengin a bãwm mek che a ni tih hriain tang fan fan la, a rah hlu tak i la seng ngei ang.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427