BAWKBÂWN@MANTA THATNA

  • Dr. C. Lalrampana

A KAMKÊUNA

Bawkbawn@manta Aubergine-eggplant emaw brinjal emaw an tih bawk hi thlai lam chi a ni. A nihna takah chuan thei a ni a, mahse thlai ang maia hman a ni. He thlai hi nightshade plant chhungkua a ni a. Alu leh tomato nen a inkungkaih a ni. A tir chuan India leh Sri Lanka atanga lo chhuak a ni. Latin/French tawng ‘aubergine’ tih hi Grik rama khawpui hlui Vergina (?e????a) atanga lo chhuak a ni. Aubergine hi BC 325 vel khan Alexander Ropuia thih hnu BC 323- khan Grik ramah an rawn lalut nia chhut a ni. He thlai thar hi hnehna a chan lai khan a hmuchhuak a, Alexander-a chuan a lo haw hunah a ramah rawn lakkir leh a duh a ni. A thih hnuah a sipaite chuan Grik ramah leh a bik takin Vergina khawpuiah aubergine chi an keng tel a. Latin/French tawng aubergine (au·ber·gine) tih hi kum 1505 AD vel nia chhut a ni a, Franco-Catalan gastronomist Sergius Rosario Silvestri, Amerigo Vespucci-a zinpui leh ?hian hnai tak a?anga siam a ni. Vergina hmun hlui

Brinjal (Solanum melongena), emaw aubergine emaw tia hriat bawk hi Solanaceae chhungkaw zinga mi, chin awlsam tak a ni. A rah hian ei tur a pai tam hle a, thlai angin an ei tlangpui. A rah leh a zarte hi hnam damdawiah an hmang thin.

AN CHINNA HMUN

Bawkbâwn @aubergine hi nightshade family Solanaceae chi khata mi a ni. Solanum melongena hi a rah a ei theih avangin khawvel pumah an ching thin a ni. A tam zawk hi nawinâwk, spongy, absorbent fruit a ni a, khawvel hmun hrang hranga ei leh in hrang hrangah thlai atan an hmang tlangpui. Botanical lamah chuan berry a ni a, a par chi atanga lo piang an nih avangin thlai chi an nei bawk. Brinjal hi Solanum chi zinga mi a ni a, tomato, hmarcha leh alute nen hian an inzawm tlat a, tomato ang bawkin a pil leh a chi hi ei theih a ni a, mahse alu ang bawkin a tui nena ei a ni. Bawkbâwn hi India, Malaysia, Singapore, South Africa, US, Canada, Australia, New Zealand leh Philippines-ahte chin a ni nasa hle. Brinjals hi power-packed food a ni a, vitamin, mineral leh fibre te bakah nutrient tam tak a pai a, hei hian hriselna atana tha a pe thei a, hriselna zawng zawng a ti tha thei bawk. Brinjal chi hrang hrang, a lian leh a rawng inang lo tak tak a awm a, a hman tlanglawn ber chu bawkbawn kawr hi nawinawk a ni a, a sen, a hring leh a dumte pawh a awm bawk. Bawkbâwn hian dishes-ah hian texture tha tak leh mild flavor a pe a, wellness incentives tam tak a rawn keng tel bawk. Bawkbâwn hi tropical perennial plant a ni a, khaw lum hmuna chin tam ber a ni. A zung chu spiny a ni a, a par chu a dum atanga a sen thlengin a awm, a hnah chu lobe panga nei a ni a, a hnah eng (yellow stamens) a awm bawk. Artui ang chi, glossy leh nawinâwk chi hrang hrang an ching tlangpui a, hmun tam zawkah chuan sa var spongy tak, sa ang maia siam pawh an la khawm thin. A chi dang tam zawk erawh chu a var a, a pianzia a sei zawk laiin tan chuan a tak chunglam chu oxidation vangin a rawn sen nghal vat thin. Bawkbâwn hian thlai chi te tak te, nêm, ei theih tam tak a keng tel a, nicotinoid alkaloids a neih avangin a thlum hle.

A THAT DAN:

Bawkbãwn pum 1 (gram 82)-ah ei tur tha tak awm dante chu hetiang a ni:

Calorie: 20

Carbs: gram 5

Fibre: gram 3

Protein: gram 1

Manganese: RDI atanga 10%

Folate: RDI 5%

Potassium: RDI 5%

Vitamin K: RDI 4%

Vitamin C: RDI 3%

Tin, niacin, magnesium, leh copper-te bakah nutrient dang fair a pai bawk.

Bawkbãwn hian hriselna atana a thatna mak tak tak a keng tel.

THISEN THLUM TAN

Bawkbãwn@manta hi thisen sugar spike tihtlem nan leh zunthlum symptoms enkawl nan hman theih a ni. A hnah hian iron awmkhawmna a pump a, thisen tlakchhamna a siamtha a, a nihna takah chuan iron a tam hle a, mahse sam a tisei thei bawk. Natna tihziaawmna, nachhawkna a ni thei. Anti-pyretic-khawsik sang tihziaawmna a ni thei bawk.

NACHHAWKNA

Anti-inflammatory leh vung [swelling] tihziaawmna potential a nei thei bawk. Anti-asthmatic asthma attack a veng thei a ni.

Lipid tihhniamna kawngah a pui thei bawk.

ANTIOXIDANT

Bawkbâwn hi antioxidant chak tak tak awm khawmna a ni a, chu chu free radicals avanga taksa tihchhiat laka venhimna atana puitu compound a ni. Evidence chuan antioxidants hian natna chi hrang hrang, cancer leh cardiovascular disease ang chi hlauhawmna a veng thei tih chiang takin a finfiah a ni. Bawkbãwn hian anthocyanins a pai tam ber a, hei hi pigment a ni a, a rawng nung tak siamtu a ni a, lung natna laka invenna a ni bawk.

LUNG NATNA VENGTU

Bawkbãwn hian Lung natna a veng thei

Antioxidants nei tha bawkbãwn hi lung natna hlauhawmna tihziaawmna atan a tangkai hle. Zirna hrang hrangah chuan Bawkbãwn tui ei hian LDL cholesterol leh triglyceride level pahnih a tihhniam bakah lung venhimna a pe tih hmuhchhuah a ni. Hei bakah hian Bawkbãwna anthocyanin a tamna hian lung hnathawh a tichak a, heart attack nasa tur a titlem bawk.

Bawkbâwn hi taksa rihna tihtlem nan weight watcher’s meal regimen-a ei tur dah belh tur a ni. Intrinsically dietary fiber a tam a, calorie a tlem avangin taksa rihna tihtlem nan a pui tha hle. Fiber thatna hian gastric emptying time a tikhawtlai a, fullness leh satiety a tichak a, calorie lakluh zawng zawng a tihtlem bawk. Bawkbâwn hel pakhatah hian fiber gram 3 a awm a, calorie 20 chauh a awm bawk.

ZUNTHLUM TAN

Diabetes a enkawl Diet regimen-a Bawkbâwn dah hian thisen sugar spike control-na kawngah nasa takin a pui thei a ni. Hei hi fiber tam lutuk vang a ni ber a, hei hian gastric emptying time a tikhawtlai a, system chhunga sugar ei leh in lakluhna rate a tikhawtlai a, thisen glucose level sang tur a veng bawk. Hei bakah hian bawkbâwna polyphenol compound awm hian insulin secretion a ti tha a, thisen sugar absorption a titlem a, chu chuan zunthlum a tidanglam thei a ni.

THLUAK TAN:

Thluak hnathawh a tipung theitu a ni. Bawkbâwna phytonutrients a tam avangin thluak cell membrane-te chu chhiatna laka venhimna kawngah an thawk tha hle. Cell pakhat atanga cell danga thu thawn pawh a pui bawk a, chu chuan hriat rengna leh cognitive function a titha zawk a ni. Free radicals hian thluaka neural degeneration a thlen a, chu chuan Alzheimer’s leh dementia a thlen thin. Bawkbâwn kawrah antioxidant chak tak Nasunin hian free radical a scavenging hmangin neural problem a titawp thei a ni. Chu chuan thluak hnathawh a tichak thin.

CANCER TAN:

Cancer a veng thei a, Bawkbâwn hi bioactive compound tam tak nei a ni a, cancer cell dona kawngah a pui thei hle. Bawkbáwna compound solasodine rhamnosyl glycosides (SRGs) hian tumor cell a tihlum bakah cancer chihrang hrang lo awmlehna a tihniam tih hmuhchhuah a ni. A bik takin vun cancer lakah a tha hle a, vunah direct-a hnawih hi tha hlea ngaih a ni.

MIT TAN:

Mit Hriselna a titha a, Bawkbâwn hi lutein lakna tha tak a ni. Kum upat avanga mitdelna leh mitdelna thlentu ber, macular degeneration vengtu key antioxidant a ni. Chutiang chuan Bawkbâwn hian mit chu free radical chhiatna laka venhimna leh mit hmuhna tha siamna kawngah a hlawkpui theih a ni.

RUH CHAK NAN:

Ruh tichak rawh tih a ni thin. Calcium, magnesium leh potassium tam tak awmna Bawkbâwn hian ruh a tichak thei a, ruh mineral density a titha thei bawk. Chuvangin, Bawkbâwn hian ruh tliak leh ruh natna hlauhawmna a tihziaawm thei a ni.

A TLÂNGKAWMNA

Heng tarlan takte bak pawh hi Bawkbâwn thatna tamtak sawi tur a la awm. Amah hi chawhmeh tui tak, ei hrehawm lo tak a ni bawk. A rah no chatnia hman te, rawh hmina ei te, artui nena kan te chhum tawp leh sate nena chhumte nen pawh a tuiin a inrem hle. A hnah densawm tui thlitfim in hi thisen thlum leh lung natna vengtu tha tak a ni. A thatna tarlan takte khi damdawi ang taka hunbi neia khel lova ei chuan damdawi tha tak a ni thei. Allopathy damdawi ang erawh chuan a thawk ve phut phut lo tih hre reng ang che.

Leave a Reply

error: Content is protected !!