EXAM PRESSURE

  • Laiu Fachhai

Kum 2024 High School leh Higher Secondary School Board result-te a lo chhuak a, kan fate mark hmuh a sang tawh hle. Subject tina letter mark hmu vekte pawh an awm tawh a, dinstinction-a passte awm ṭeuhin, first division an tam tawh hle.  Second division leh third division phei chu an ni deuh vek a ni. A lawmawm hle. Chutih laiin la hlawhtling rih lote pawh High School-ah 26.63% leh Higher-ah 21.96% an la awm  a. La hlawhtling rih lo kan fate chu an rilru a na hle ngei ang.

Heng FBa ka chhar, Singapore khawpuia High School pakhata an Principal aṭanga exam hmachhawn tur zirlai nu leh pate hnena lehkhthawn hi, distinction leh first division-a pass thei lo leh exam hlawhtling rih lo naupangte leh nu leh pate hnem nan tarlang leh ila a ṭha awm e.

Nu leh Pate u,

In fate exam chu ṭan a ni thuai dawn a. In faten an tihṭhat in duh hle ang tih ka hria e.

Mahse hei erawh hi lo hria ang che u. Exam bei tur zirlaite zingah hian Artist a awm a, ani tan chuan Maths thiam a ngai ve lo.  Entrepreneur a awm bawk a, ani chuan History leh English Literature te a ngaituah lem lo. Musician a awm a, ani tan pawh Chemistry-ah mark eng zat nge a hmu tihin kawng ro a su lo. Athlete a awm bawk a, ani tan phei chuan taksa fitna (physical fitness) chu Physics subject aiin a pawimawh zawk daih a ni.

In faten mark sang an hmu chuan a ropui e. An hmuh loh pawhin, khawngaihin mahni inrintawkna leh an zahawmna an hnen ata lak sak lul suh ang che u. “A pawi lo, exam mai mai a ni e” tihin thlamuan zawk ula, exam aia hring nuna thil lian zawkte atana siam leh ruahhman an nihzia hrilh ang che u. Mark eng zat pawh hmu sela, in hmangaih tho a ni tih hrilh ula, in sawisêl lo ang tih hrilh bawk ang che u.

Khawngaihin chutiang chuan tih ang che u. Chutianga in tih hunah chuan, in faten khawvel an hnehzia in hmu ang. Exam vawi khat hmachhawn vang leh mark hmuh tlemin an duhthusam leh an thiamna bîk (talent) a lak bo sak lo ang. Chuan, doctor leh engineerte chauh hi khawvela mihlim theite an ni tih ngaituahna nei miah suh ang che u. (https://steemit.com/steemstem/@lalu24/a-school-principal-in-singapore-sent-this-letter-to-the-parents-before-the-exams)

“Netherland rama sikul naupangte chu khawvela naupang hlim berte an ni,” tiin he thu ziaktu ṭhian pakhat chuan vawikhat chu a sawi a. A chhan chu an nu leh paten examnaah mark hmu ṭha turin pressure an pek loh vang a ni.  A sawi zelnaah chuan, chanchinbu miten top three nihna hauhtu sikul naupang an interviewnaah, “Tlemin taimak han chhuah deuh ni la, topper i ni thei ang chu” tiin a ngaihdan an zawt a. Ani chuan, “Topper nih chu eng atan maw? Lehkha chauh zir ka tum hlei nem. Dance leh thil dangte zir tel ka duh bawk a, hlim tak leh pressure awm lova ka nun hman ka tum asin. Chuvangin lehkha chhiarna atan chuan tuna hun ka pek theih zat hi a tawkin ka hria” tiin a chhang daih a ni.

Dutch Professor pakhat fapa neih chhun pawh pawl 12 a pass a, a pass mark pawh a ṭha a, law schoolah emaw medical schoolah emaw kal thei tur dinhmunah a ding a ni. Mahse chawchhûm leh eisiam hotu (Chef) zir a duh zawk daih a. A pa chuan “Ka fapa, kei, i pa hian Professor hna ka thawk a, Dutch pawisa Euro ka hlawh a, nangin Chef hna i thawk ang a, Euro i hlawh ve tho ang. Danglamna a awm lo ve. Chef schoolah chuan kal ang che” tiin lawm takin a pawmpui thei thu ka thianpa chuan a sawi tel bawk. Kan ramah ni sela chuan, “Professor fapa mal neih chhunin maw, pawl 12ah mark hmu sang tho siin doctor emaw, engineer emaw zir lovin chawchhum a zir zawk dawn maw?” tiin mak kan ti hlawm ngei ang.

Mark hmuh san inelna (competition) a hautak tawh hle. College leh university ṭhatea admission hmuh theihna tur te, All India Service, Central Service, State Service leh hna dangte hmuh theihna tur atana mark bituk zatte a sang tulh tulh bawk a, kan faten an tihṭhat theihna turin nu leh paten pressure kan pe lutuk palh ang tih a hlauhawm hle. Tun laia kan fate chu nu leh paten pressure kan pek loh pawhin, anmahni duhthlannain lehkha chhiar taima anni hlawm tawh. Naupang thenkhat phei chu lehkha hlir chhiar mai lo tura hrilh an pawimawh tawh zawk a ni.

Zirlaite mahni intihlumna (suicide) hi exam result chhuah hun vel laiah a tam duh thin tih hmuhchhuah a ni a. A pawi hle. Chuvangin Singapore Principal thurawn pek hi kan rama nu leh pate pawhin zawm ve thei i tum ṭheuh ang u. Chuan Board exam tihtlem zawk pawh a ṭha tawh mai thei. Tul lova naupangte tana pressure titamtu a nihna lai a awm tlat. Pawl 12 chauh hi Board exam ni se a tawk, pawl 8 leh pawl 10 passten zirtirtu, LDC, etc hnate an dil thei tawh si lo a.

Chubakah kan Statea High School, Higher Secondary School leh College zirtirtute hian thiamna leh nun puitlinna lamah an naupangte hruai lovin exam pass theihna tur leh mark hmuh sanna lam hawiin naupangte zirtirin an kaihruai palh ang tih a hlauhawm hle. Exama mark hmu ṭha em em si, mahse thiamna (education) tak tak nei chuang si lo a, nun puitling lo ramfate kan kawl ṭeuh ang tih a ngaituahawm hle bawk. Chuvangin thiamna tak tak zirtirna school leh collegete an nih hlawm theihna turin sawrkar leh kan premier university Mizoram University te hian nasa takin ṭan an lak a pawimawh em em a ni.

Zirnaa hlawhtling leh degree neite chu a ṭha. Chutih laiin khawvelah hian pawl 10 leh 12 pass lo pawhin leh degree nei loh pawha thawh theih tur hna tam tak a awm a, eng hna pawh thawk i la, Pathian hriatna leh tihna nena taima tak leh rinawm taka kan thawh chuan kan ṭha mai ang.

Lalpa chuan heti hian a ti: “Mi fing chuan a finna chhuang suh sela, mi chak chuan a chakna chhuang hek suh sela, mi hausa chuan a sum leh pai chhuang hek suh se. A chhuang apiang erawh chuan hei hi chhuang rawh se, kei Lalpa hi, ngilneihna te, rêl dikna te, felna te he leia hmang ṭhîntu chu ka ni tih mi hriata, a hriat thiamna chu. Hêng thilte hi ka lâwm zâwng a ni si,” tih hi Lalpa thuchhuak a ni (Jer 9.23-24).

Leave a Reply

error: Content is protected !!