Ram leh Hnam hmangaihna

  • Mahmuaka Chhakchhuak

Japan sipai Onodo chanchin hi ram leh hnam hmangaihna lamah chuan a ngaihnawm ngawt mai. Indopui pahnihna chuan a vawrtawp a thleng takmeuh a, Japan leh a tanrualpuite chuan ram an la duai duaiin Mizoram leh Nagaland-ahte chuan an rawn inkulh hman hial tawh a. Chutianga ram an rawn zauh thlak zelah chuan tangrual lam chuan ngaihtuahna sengin a beihlet dan tur pawh uluk takin an ngaihtuah reng bawk a. Tichuan, August 6, 1945 zing lam dar 8;15-ah chiah chuan Bomb hlauhawm tak, a hming lema Little boy an tih chu thlawhna B-29 chuan phurin Hisoshima khawpui chung, lei atanga 31,000 fts laia sanga a awmlai chuan a thlak ta a, second 43 chhung a han reh hnuah chuan boruakah puakin chu bomb puak rapthlak tak chuan Hiroshima khawpui chu a tuam ta hlup mai a. He thil rapthlak tak avang hian mihring 78,150 lai an boral nghal a, a chhehvel, Kms thum bial chhunga thilnung reng reng tan pawh nun ngaihna awm lo khawpa rapthlak a ni. Boruaka a han puah velehah khan boruak chu 3980*C vel (Tuiso pangngai let 40 vel) zet in a sa nghal a, chu boruak sa chu engmahin a dawl lo reng reng. Kahpathir leh Cement leh Lung sakhat tak takte ngei pawh chuan an dawl lo a, vaivutah changin chutiang khu chuan 20,000 Fts a sangah par a chhuang nghal vut vut bawk a.

A hnu lawk Aug. 9, 1945-ah chuan hetiang bawka bomb hlauhawm hi Nagasaki khawpui chungah thlak leh a ni a, hetiang tawrhna rapthlak tak avang hian Japan chu tlawmin Aug. 15, 1945-ah chuan Indopui pahnihna chu alo tawp ta bawk a. Chutianga indona a tawp takah chuan ram hrang hrangte chuan an sipaite chu kokirin anmahni ram lamah an hawng a, chhungte nen hlim takin an inhmu hlawm a. Nimahsela pacific thliarkar tereuhte Lubangah chuan Japan sipai pakhat, a hming Hiroo Onodo chu hmelmate laka biruin hun ala hmang mek a. Kum sawmhnih mi lek a nih laiin Indopui pahnihnaah hian a tel a, sipai lama thuneitute’n Manila khawpui atanga chhim lam Km 75-a hla Lubang hmuna hnathawk tura an tirh avang chuan chu hmunah chuan indo tawp thlengin hun a hmang a. Dec. 17, 1944 atanga awm chu kum 1974 thleng a awm hman a ni.

Hetianga rei tak chhung a awm chhan hi official taka indo tawpna a hriat loh vang leh hriattirna a dawn loh vang a ni a, Lubang hmuna an awm tirhah khan an major Yoshimi chuan “‘lo chhuak rawh u’ kan tih hma chuan he hmunah hian in awm reng dawn a ni” a tih vang khan rinawm takin chu hmunah chuan awmin hna an thawk a, a thiante lah chu hmelma sipai lamin an lo kahhlum zawh tawk bawk si avangin amah chauhin rethei takin a awm a, ei leh in tur pawh nei loin leh silhfen pawh nei mumal tawh loin kum sawm thum lai a awm hman a. A nunah hian Japan ze ropui tak kan hmuh leh hriat theih chu a rinawmna chu a ni a, chu tak chu a ropuina pawh a ni. A chanchin hi ngaihnawm tak a niin thui tak sawi tur pawh a awm a, chiang zawka ngaihven duh tan ama ziah ngei ‘No surrender; My Thirty Year War’ tih bu chhiar mai nise.

Sipai dan a ni a, an inkaihhruai dan a ni alawm tiin ngaihsam takin ngaihdan nei kan lo awm takin Japan mite chuan hetiang hi an nihphung a ni hrim hrim a, vawiin thleng pawha Japan mipuite nunphung pawh ala ni. Kha indopui pahnihnaa lohtheihloha tlawm a ngaih takah ngei pawh khan Japan sipaite chu an tlawm hreh hle mai a, nimahsela an mi leh sate thihna thleng zel tur erawh an ngai ngam bawk si lo. August 15, 1945-niah chuan Japan lalpa chenna kawtzawlah mipui sang tam tak an rawn kalkhawm a, an lalpain Japan mipuite hnena tlawmna thu a sawi tur chu an huphurhin hrehawm an ti takzet hlawm a, a thente lah chuan an ngunhnam chuan an lo invit hlum hial a. Chutianga lal tualzawla mipui an rik mur mur lai chuan bathlarah hian General Mac Arthur chuan ‘Hetiang hian tumah inti na tawh suh u, nakina Japan ram thatna tur zawkin in nunna hi zuah hram hram rawh u’ a han ti a. Mipui lam lah chuan chu thusawi chu an ngaihsak lem lo. Reilote hnuah chuan pindan chhung atangin an lalpa Hirohito chu rawn chhuakin a hmel chu a ngui hle mai a, kum tam tak mipuiin an lo thlamuanpui tawh chuan thlamuantu a mamawh ngawih ngawih ta zawkin khawngaihthlak tak alo ni ta. Chutiang taka an lal hmel ngui chu mipuite chuan hmuh hrehawm an tiin an mittui a tla zawih zawih a.

Japan mipuiin pathian ang hiala an lo neih tawh chuan mipui hmaa heti hian thu a sawi ta a “Ka fa mipui duhtakte u, in lalpa, kum kha leh chen inhmuh ngai reng reng loh kha in hmaah ka lo ding ta. Nangmahni leh in nupui fanaute in hmangaih avang talin emaw, Japan ram hi he khawvelah kumkhuaa a lo din chhuah leh theih nan, nangmahniah engmah inti suh u. Huaisen takin vawiinniah hian i tlawm ngam ang u. Kan vawiin hun hi thangthar lokal zel turte tan chatuana alo din kumkhua theihna turin kan pek a ngai ta a nih hi. Vawiinniah hian huaisen taka dawih zawk chan kan channa hian lo la piang zel turte tan hnam ro leh Japan ram hi ropui takin ala siam thei zawk dawn a. Mitin te’n kan nakin hun tur thlirin, a let sawmin kan taihmakna leh rinawmnate tipungin kan ram hi i siam tha ang u. Nakin lawkah chuan “Japan hnam hi an va ropui em!’ tia mi sawi kan la ni dawn si a” tiin a sawi a.

Chutianga hun an hman mek lai chuan America Battle Ship of Missouri chu Japan thliarkar lam panin a rawn tawlh chho mek bawk a. Japan Tokyo Bay-ah chuan dingin Japan sorkar aiawhin Imperial Foreign Minister Mamorru Shigemitsa leh a secretary chu America Missouri lawng chhungah chuan an lut a, an hnungah America General huaisen Mac Arthur pawh lutin Japan in surrender-na thuthlung chu ziah sa diamin dawhkana puan nalh tak phah chungah chuan an lo pharh sa bawk a. Chumi ni, Sept. 2, 1945 chuan Japan sorkar aiawh chuan huaisen taka tlawm ngamin an in surrender-na thu ziak saah chuan an hming an ziak hnan ta a. Hming a sign zawh chiahah chuan alawm Japan General rual chuan an tlawm ta rilru na lutuk chu lungchhe vankaiin an tap rawng rawng nghal a!

Chu an chuanna lawng bangah chuan hetiang hian ziak a ni bawk a –

“Over this spot on 2 September, 1945 the instrument of formal surrender of Japan to the Allied power was signed thus bringing to a close the Second World War. The ship at that time was at anchor in Tokyo Bay”

Japan chanchin sawi apiangin ram leh hnam an hmangaihna thu pawh hi sawi tel ve zel a ni tawh ang a, an sipai rinawm Hiroo Onodo leh General rualte chanchin hi sawirik hmasak a ni thin bawk ang.

Leave a Reply

error: Content is protected !!