- Zoliansanga Tlau
William Shakespeare-a khan a Play ‘As You Like It’-ah chuan, “All the world’s a stage and all the men and women merely players (Khawvel hi lemchanna dawhsan a ni a, a hmei a pa-in lemchangtute mai an ni)” tia a sawi ang khan, mihring hian lem a lo chang thin a ni ang. Ram hmangaihtu der leh ram hmangaihtu tak tak, kristian tak tak leh tak tak lote pawh an awm a ni mai thei.
Titanic film-a a changtupa (Lenardo) leh a changtunu (Kate) te kha an induh hmelin an inhmangaih hmel hle a. A tak takah pawh nula leh tlangval inhmangaih anga an inhmangaih mai duh hmel hle a. Amaherawhchu, a changtupa leh changtunu an kawm ka enah chuan thian tha inhmangaihna bak an inkarah engmah a lo awm lo va. A thawnthua an awm dan tur angin lem an lo chang mai mai a lo ni. Puanzar phena thil awm chu, nula leh tlangval inhmangaih awm takin lem an lo chang mai mai tihna a nih chu.
Personality kan tih fo – mihring zia, nunphung, huhang, nungchang pawh hi Latin tawnga ‘Persona’ tih atanga lo piang chhuak niin, ‘Hmaikawr (Mask)’ lem chang thiamte’n an hmel dik tak emaw, lan dan dik tak emaw, thupa hliahkhuhna atana an hman thin sawina, lemchannna tawngkam a ni awm e.
Hmaithinghawng kan vuah chhanah tha leh tha lo a awm thei ang. Stanley Ipkiss (a hming tak James Eugene Carrey, Jim Carrey tia hriat lar)-a channa ‘The Mask’ kha kan en tawh mai thei. Khata hmaikhawr thitithei tak mai vuahtu apiang khan thiltihtheihna mak tak mai an nei thin a. Mi fel takin a vuah chuan thil tha tih nan a hmang thei a, mi sual chuan thil sual tih nan a hmang thei bawk a nih kha.
Bible-in “In thil tha tihte mi hmuh atan, mihring mit hmuha ti lo turin fimkhur rawh u” (Mathaia 6:1) a tih angin mi dangte tanpui thin, mahse an hmel leh nihna dik tak mi dangin an hriat theih loh nan inthupa inchei danglam thin, Spiderman, Batman leh adangte kan hriat thin kha. Tunlai mi thenkhatte erawh langsarh leh lar leh hmingthat chakna avangin an intarlang zung zung thin a nih ber hi a!
Mizote tlawmngaihna leh hmaithinghawng pawh hian inzawmna a nei niin alang. Tanpui ngaite tanpui tura chhan hrang hrang avanga chak vak loh tum pawh a awm thei ang; mahse chak leh phur tak anga lan a ngai thei a. Hliam na tak tuar pawh na lo anga lan a ngaih chang a awm thei bawk ang. Tanpuia puih ngai em em pawhin ‘Puih ka ngai lo ve’ an lo tih thin kha. Chubakah kan Mizo pi leh pute khan buaipui ngai, tanpui ngai, chhawmdawl ngai leh mi dangte tana hnawksak leh, mi dangte tibuaitu nih an duh loh avangin dawt sawiin hmaikhawr an lo vuah thin a, hmanlai kan Mizo pasalthate phei kha chuan hmaikawr an lo vuah fo tih a chiang hle.
Mi dangte rilru puthmang leh nihna dik tak hriat nan hmaikawr vuah a ngaih chang a awm thin bawk a ni ang. Mizo thawnthua Liandovate unau chanchina, lal ropui Lersia-a’n lem changa hmaikhawr a vuah thu kan hmuh kha. Liandovate chenna khuaah kalin a nihna thupin mi naran anga incheiin phar lemah a chang a. Thlenna tur in a hnawng der a. A tawpah Liandovate unauvin inthlahrung takin an ina kal turin an va sawm ve ta rawi a; a tawpah an dinchhuah phah ta daih a! Isua Krista pawh kha thingrem siamtu fapa niin ran chaw pekna thleng a piangin, rethei takin a lo piang chhuak a, siamtu leh lal ropui tak, retheihna leh mi naran anga a pianna kha a hmaikawr vuah chu a ni thei ang. Thil hi a lan dan ang ngawt a nih loh fo avangin puangzar phena Isua Krista nihna dik tak chu Pathian Fapa, Pathian Isua Krista, engkim siamtu Lal Ropui a ni.
Eng vanga Lersia leh Isua Krista te khan hmaikawr vuah a, an nihna thupa an awm chhan ni ang. Lersia khan inthup lovin a nihna lal angin intarlang ta selang chuan Liandoavte unnau chhenna khaw mihring ngaihhlut zawng leh rilru sukthlek a hre thei lo ang. William Shakepeare-a’n ‘Hamlet’ play-ah “Harh a hun. Thawh a hun. Tuan a hun. Chet a hun. Tawngka a tawk tawh lo. Mi sualte sual rukna laihlan nan an sualna anga thawnthu lemchan hi a tluk a awm lo a tih ngai tak kha…Lalber thinlung thu ruk laihlan nan lemchan chu hmanrawpui a ni dawn e” a lo tih kha.
Lersia ni lovin lal Lersia kha mipuiin an duh chu a nih mai hmel a. Mi hausa leh, thiltitheite leh mi rethei leh hnaihnungte inkar zau zia a tarlang tha hle. Chutiangin, Isua pawh kha hmaikhawr vuah lo selang chuan a ropuinain mitin a hip sa nghal ang a. Chhia leh tha hriatna pawh a hman that theih tawh loh hial mai thei. Isua Krista chu a fair si a, kan duhthlanna thiang tak hmanga amah kan thlan kher kha a duh dan a ni tlat si. Tunlaia ringtu tha ber ber nia kan hriatte inah hian lal Lersai tih ang khan lemchangin han lut kual ta ila, Bible-in “Pathian hria an inti a, tenawm te, thu awih lote, thil tha tinreng tih kawnga Pathian duh loh zawng te an ni a, an thiltihin an phatsan si thin” (Tita 1:16) a tih ang nun nei an kat nuk ang em. Mite rilru puthmang, ngaihhlut zawng leh mize dik tak hre turin hmaikawr vuaha lemchan pawh a tul chang a awm thei a ni ang.
Mi ropui tak takte nihna nia kan hriatte phena an nihna dik tak han hriat hian hmaikawr an lo vuah ve fo ang tih a rin theih bawk. Dawih em em pawh huaisen tak ang lan a ngaih chang a awm thei a. Huaisen em em pawh dawih tak anga lan a ngaih hun a awm thei bawk ang. Zephyr Mapuia (H. Rotluanga) Mizo fiamthu thiam pawh hi hlauthawnna (anxiety) natna a lo nei reng a, am’n hetiang hian a sawi “Kei ngei pawh hi panic attack leh anxiety nei nasa tak ka ni a, mihlim thei tak ka nih tehlul nen hian hetiang natna ka neih avang hian ka mangang nasa em em thin. Doctor pawh ka rawn kual nasa” tiin a sawi. A ei zawnna fiamthu leh hlauhthawnna (anxiety) hi thil inkawp rem thei lo a nih hmel a, mahse, hlauhthawn lohna leh chiai lohna hmaikawr vuahin hlim ber leh enthawl ber angin a in tarlang fo tih a rin theih.