PARTY SAWRKAR NGE MIPUI SAWRKAR?

  • Rev. Dr. Zaichhawna Hlawndo

America president 16 na-Abraham Lincoln a khan Democracy chu Mipuite Sawrkar, mipuite siam leh mipuite ta (Democracy is a government of the people, by the people and for the people) tiin a lo sawi tawh. Zofate, India ram rorelna hnuaia kan intukluh atangin inthlanna democracy hmanga Mizoram sawrkar kan siam tawh dan chu -‘Democracy chu political party sawrkar, political party siam leh political party ta (Democracy is a government of the political party, by the political party and for the political party) tih angin kan kalpui a ni ber mai. Mizoram State a sawrkarna kan lo neih tawh te hi party sawrkar a nih dan leh mipui sawrkar a nih loh zia hrechiangtute vek kan ni. Sawrkarna chu political party ten an ta emaw an tih avangin mipuite pawhin party kutah awm turin kan dah tawh niin a lang. Party pawhin inthlahrung miah lovin an ta neih hmiah ta zel a, kum 5 chhung chu an vawk lal len tawp thin a ni ber mai. Hetiang hi democracy sawrkar kal dan tur dik chu a nilo tih chu Abraham Lincoln a sawifiahna atang pawh hian a chiang hle a ni.

Sawrkar chu political party mi leh sate ta tura siam a nilo. Mipui sawrkar, mipuite vote hmanga siam leh mipuite tana siam a ni a, party mite chu mipuite chhiahhlawh hna, rawngbawlna hna thawk turte chauh an ni. Mahse chu tak chu “ A letlinga vuttui thlawrbel’ tih ang maiin a letlingin kan kalpui mek a. Sawrkar chu party mite lal leh thuneihna hmanga inlek velna tur emaw kan ti niin a lang. Hetianga sawrkar kan kalpui avang hian ram, hnam leh mipuiin kan tuar nasa em em a, kan khawtlang nun leh kristianna a thalo zawnga a nghawng dan chu kan hre vek awm e. Chutianga sawrkar chu party ta tur emaw kan tih tawh avangin inthlan dawn apiangin eng party in nge sawrkarna siam thei ang tiin ngaihtuahna kan seng a. Party ho lahin ram hmangaih leh ram siamna lam aiin an party ta tur sawrkar siam tum kha an thupui ber a ni tawp mai. An sawrkar theihna tur a nih dawn chuan eng hmanrua pawh hman an duh ta emaw tih mai tur a ni. Mipuite rilru hneh leh hmin a ngai si a, Manifesto tha an in siam siak ta chiam chiam mai thin a ni.
Mipuite chu Sawrkarna siamtu party a awm ve loh hlauhna thlipuiin min nuai vel thin a ni ber mai. Party a in hmang te chuan ‘Kan party awmna an sawrkar loh chuan kum 5 chhung chu kan duh emaw duh lo emaw kan ‘Sepui ruah tuar tlawk tlawk ta thin a, a tlak tlak vanduaiah kan ti a ni ber mai.’

Party hruaitute chuan “mipuite sawrkar kan siam dawn, mipuite tan kan thawk dawn, thleihbik kan nei dawn lo” tiin an campaign a. Chung mite chuan sawrkarna an han siam hnu chuan “Kan sawrkar, kan party, kan mi leh sa tih mai pawh duh tawk lovin kan chhungkua” tih hial tawngkam te pawh an hmang hrehlo. “Kan party mi leh sa lo chu eng atan mah ka tilo”, tih ri te pawh hriat tur a awm. Sawrkar hna thar lak, hna thawh kaisan tir leh hna thawhna hmun sawn chungchangah pawh an party mi leh sate chu duhsak turah an ngai a, party mi leh sate pawhin midangte aia chanvo tha chang turah an in dah hmiah tih mai tur a ni. Sawrkar chu party sawrkar, party ta ni a ngaih tlatna chuan diklo taka rorelna, thleibik neihna a hring lo thei lo. He ngaihdan leh tihdan tur diklova party sawrkar siam hian Zofate thinlung a eichhia a, ngaihdan diklo, tihdan thalo leh kalphung diklo chu Zofate nunah nghet takin a tuh a, a pawi tak zet zet a ni.

He party sawrkar kalphung (system) salah hian mipuite kan tang a, kan zavaia chantur ‘Mipui Sawrkar’ duhin kan rum tak meuh a ni. Kan ramah roreltu tha leh rorelna tha ram leh hnam damna sawrkar kan zawng a, mipuite kan beidawng a ni ber mai. Party hruaitute chuan mipuite duh dan hriain Pathian tihmi, mi hming tha tak tak te pawh chu an party sawrkarna siamtu turin an zawng leh zel a. Ram leh hnam hmangaih a, khawtlang hmasawnna duhtute pawh chuan rilru tha tak puin party chu an han zawm a. Mahse party bawm chhunga an han luh chuan chu bawm bawlhhlawh chuan a lo ti bal leh ta thin a ni. Party chhung chu lal leh thuneih inchuhna leh indona hmun a lo ni tih an hriat chuan beidawnna khurah an tlu lut leh thin.

‘Party Sawrkar’ kan siam chhung chuan ‘Mipui Sawrkar’ chu kan nei ngai dawn lo tih hi thil chiang tak – kan pi leh puten thlasik anga khello a thil thleng tur an lo sawi thin ang hi a ni. Chutianga mipuiten kan beisei democracy dik taka rorelna tur- Mipuite Sawrkar, mipuite siam leh mipuite ta tur chu a pian theih dawn siloh chuan engtin nge kan tih tak angt Party sawrkar nilo siam chu kan duh emt tiin in zawt ta ila, duh e, kan tih vek a rinawm bawk si. A nih chuan party tello chuan sawrkarna siam chu a siam theih reng emt India Constitution ah hian party mal chak awm lova sawrkar siamte chu danah a awm reng emt Thil theih a nih si chuan mipuiin kan duhthusam ber siam tur chuan hma kan la mai dawn lawm ni tih chu bengsika ngaihtuah a ngai ta a ni.

India ram dan hnuaiah hian party mal hmang kher lovin party hrang hrang emaw, pawl hrang hrang inzawm khawm leh mimal candidate ten sawrkarna hi a siam theih. Chu chu Inzawmkhawm Sawrkar (collision government) an tih thin hi a ni. Zofate chuan kohhran leh pawl hrang hrangah democratic system hmangin roteltute, hruaitute, mawhphurtute kan in thlang thin. Kohhranah pawh rawngbawltute kohhran upate pawh kan thlang thin a, kan thlan chhuah apiangte khan mawhphurhna fel taka in semin tha takin ro an rel mai thin. Chutiang zelin pawl lian tak YMA, MHIP, MZP leh a dang dangah te pawh party candidate siam chuang lovin mi tha leh fel hruaitu tlak ni a kan ngaihte kha candidate ah te kan siam a, kan duh kan thlang mai thin bawk.

Party politics chu sualna zung ber “Mipui Sawrkar” kan neih theihlohna chhan a ni tih kan hriat tawh si chuan engtinnge hma kan lak tak angt Kohhran leh NGO hruaitu kan thlante hmanga pawlho tha tak leh chak taka a kal theihna tur hian Moderator/President/ Superintendent/ Chairman tha tak neih kha a ngai kher lo tih kan hria. Kohhran leh pawl kaldan mumal tak, Pathian dana fel taka rorelna kalphung tha tak khan thalotheilovin kohhran leh pawl heuaitute kha hna a thawh tir zawk a ni. Kan ram hmasawnna tur chuan hruaitu lu ber- Chief Minister tha deuh neih ngai ni a kan hriat tlatna chhan pawh hi kan kalphung dikloh leh thatloh vang zawk a ni. Tuna party sawrkar system Mizorama kan kalpui dan atang phei hi chuan Chief Minister tha leh fel tak nih kha thil theihloh tluk a ni. Kan neih tawhte leh neih mek pawh mi tha tak tak vek an ni alawm. thattheihmiahlohna Bawm a an awm avanga duh anga tha theilo mai an ni zawk. Chuvang chuan kan ram leh kan hnam damna turin bul kan tan that a ngai. Party sawrkar nilo hi siam tum hrim hrim phawt mai ila, chu chu ‘Mipui Sawrkar’ neihna tur chu a ni mai. Mi tlemte hamthatna tur,tuemaw ta bik tur, neitu bik tur awm siam tumna rilru mipuiin kan put tlatna hi bansan a, kan harh chhuah a ngai a ni. Kohhran inthlanin- rorletu tura kan duh Pathian tihmi, mantang eitu tur pawh nei velo, tu party emaw thununna hnuaia awm lo kan thlang mai ang. Pathian duh dan anga fel taka roreltu tura kan rin candidate te kha thlang mai ang a, chungmite hmang chuan ‘MIPUI SAWRKAR’ chu mipuiin VOTE hmangin kan din mai dawn a ni.

Leave a Reply

error: Content is protected !!