- Shivraj Singh Chouhan
Agriculture lama hmasawnna leh loneitute hamthatna hi kan sorkar ngaih pawimawh ber zinga mi a ni. Kan eizawnna siamtu, ei tur petute nunah hlimna leh hausakna thlen hi kan thutlukna a ni. He thutlukna hi tihlawhtling turin theihtawp kan chhuah ang. Loneitute sum lakluh tihpunna tura pui turin point ruk awmna strategy kan siam a ni. Thil siam chhuah tihpun, loneih thil man tihhniam, thil siam man dik tak pek, thilsiam chhiatna a thlen hunah sum lama tanpuina tha pek, chi hrang hrang siam leh organic farming tihhmasawn te hi he vision-a thil pawimawh tak tak zinga mi a ni. Thil thar chhuah tihpun leh senso tihtlem nan a pawimawh ber chu thlai chi tha a ni a, hei hian tui tlakchhamna hmunah leh khaw lum leh khaw vawt lo takah pawh tharchhuah a tipung thei a ni. Prime Minister Narendra Modi chuan hetiang chi chi thar 109 chu loneitute leh hnam tan a hlan a ni.
Kum 10 kalta chhung khan agriculture landscape hi a lo thang chak hle a ni. Tunah chuan khawvel lum chhoh zel leh boruak inthlauhna ang chi thil pawimawh tak tak karah production tihpun a ni ta. He harsatna hi hmachhawn tur hian kum 5 chhungin climate friendly thlai chi thar 1,500 kan siam chhuak dawn a ni. Hetih lai hian science chauh hian loneitute hriselna tur a siam thei a ni. Kan agricultural scientist-te hian farm produce chi hrang hrang climate-friendly an siam chhuak mek hi ka chhuang hle. Agriculture lama thil thar siam mekte hian lo leh loneitute hamthatna a thlen ngei ka ring tlat a ni.
Keimah ngei pawh loneitu ka nih avangin thlai chi tha hi thar chhuah tha a pawimawhzia ka hrethiam hle. Thlai chi chu a tha a, chu hmun bik leilung leh khaw lum leh khaw vawt nena inmil a nih chuan a hmaa a la awm ngai loh khawpa thar chhuah a pung ang. Modi ji chuan hei hi a hrethiam a, he lam hawia hmathlir zau zawk neia hnathawh turin min kaihruai a ni. Diversity hi India rama agriculture specialty a ni. Hetah hian loneih hi hla vak lo hnuah pawh a lo thang chho zel a ni. Entirnan, tlangram leh tlangram loneih nen chuan tlangram lama loneih hi a danglam a ni. Heng danglamna leh danglamna zawng zawng hi ngaihtuah chungin thlai chi thar 109 kan tichhuak tawh a ni. Chung zinga chi 69 chu regular farming atan a ni a, chi 40 chu horticulture atan a ni. Modi sorkar hian ei leh in hrisel tihhmasawn leh India ram chu khawvel pum huapa nutrition hub-a siam chu a tumruh a, a inpekna famkim a ni.
Loneitute thawhrimna tehfung dik taka tih a nih theih nan leh an thlai man dik tak an hmuh theih nan kan thutlukna a ni. Chumi atan chuan an thil siamte chu minimum support price-in kan lei a ni. Kan loneitute sum lakluh tihpun hi kan ngaih pawimawh ber a ni a, kan tharchhuah tihpun rual hian India chuan kan hriselna bakah kan leilung tan pawh agriculture tharchhuah a him theih nan hma a la mek a ni. Vawiin hian India ramah green revolution thar kan hmu mek a ni. Kan ei leh in petute pawh chakna petu leh fuel petu an ni chho mek bawk. Modi ji hmalakna avang hian ran vulh, bee-keeping, medicinal farming, pangpar leh thei chin, etc. te pawh regular agriculture rualin tihchak a ni bawk.
Sorkar hmasa te khan agriculture leh loneitute hi an dah pawimawh ngai lo a, chutih laiin Modi ji kaihhruaina hnuaiah farming sector-ah hmasawnna a awm ngai lo. Kum 2013-14 khan Ministry of Agriculture tan budget chu ₹27,663 crores a ni a, kum 2024-25 khan ₹1,32,470 crores-ah a pung thung. He budget allocation hi agriculture department tan chauh a ni. Agriculture leh fertilizer subsidy dang atan budget hran a awm bawk. Modi sorkar hian loneitute hnenah urea leh DAP (diammonium phosphate) man tlawm zawkin a pe a ni. Sorkar chuan loneitute hnenah urea-ah ₹2,100 vel subsidy a pe a, DAP bag khatah ₹1,083 subsidy a pe bawk. Loneitute chu Pradhan Mantri Kisan Samman Nidhi scheme hmangin mahni inrintawkna neiin chakna an nei chho ta a ni. Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana hi loneitute tan thlai chin hloh a nih chuan insurance cover lian tak a ni.
Modi sorkar hian thutlukna engkim a siam a, thlai chi atanga market siam thlengin, loneitute tihchakna tur leh an tan lo neih a awlsam zawk nan, an harsatna tihziaawmna tur leh an hlawkna tihpun nan. Hemi kawngah hian Agriculture Infrastructure Fund ₹1 lakh crores hmangin agriculture infrastructure kan siam mek a ni. Krishi Vigyan Kendra 700 chuangin loneitute chu science nen a thlunzawm mek a ni. NAMO Drone Didi Scheme kaltlangin hmun hla tak tak atanga kan nu leh kan unaunu te pawh technology nena thlunzawm chho zel a ni. Krishi Sakhis kaltlangin hmalakna thawh khatnaah hian agriculture lama thawktu mi 35,000 kan zirtir tawh a ni.
Modi ji hian India ram chu agriculture lama mahni inrintawkna nei tura siam a tum a, chu lam hawiin strategically-in kan thawk mek a ni. Kum nga chhungin ₹18,000 crores sengin export-oriented horticulture cluster 100 kan siam dawn a ni. Farmer market 1,500 chuang inzawmkhawm a ni dawn a, hei hian loneitute tana an hman theihna tur a tichangtlung dawn a ni. Chutih rual chuan Oilseeds Mission pawh ₹6,800 crores sengin kan tan mek bawk. Sawrkar chuan thlai tharchhuahna cluster siam tumin hma a la mek bawk. Hei hian loneitu tenau te chu bazar thara luh theihna tur leh an thlai, thei leh thil dang man tlawm zawk an hmuh theih nan a pui dawn a ni. Sorkar chuan pulse zingah tur, urad leh masoor dal lei zawng zawng chu MSP-a tih vek a nih tur thu a rel bawk.
Loneitute thawhrimna tehfung dik taka tih a nih theih nan leh an thlai man dik tak an hmuh theih nan kan thutlukna a ni. Chumi atan chuan an thil siamte chu minimum support price-in kan lei a ni. Kan loneitute sum lakluh tihpun hi kan ngaih pawimawh ber a ni a, kan tharchhuah tihpun rual hian India chuan kan hriselna bakah kan leilung tan pawh agriculture tharchhuah a him theih nan hma a la mek a ni. Vawiin hian India ramah green revolution thar kan hmu mek a ni. Kan ei leh in petute pawh chakna petu leh fuel petu an ni chho mek bawk. Modi ji hmalakna avang hian ran vulh, bee-keeping, medicinal farming, pangpar leh thei chin, etc. te pawh regular agriculture rualin tihchak a ni bawk.
Sorkar hmasa te khan agriculture leh loneitute hi an dah pawimawh ngai lo a, chutih laiin Modi ji kaihhruaina hnuaiah farming sector-ah hmasawnna a awm ngai lo. Kum 2013-14 khan Ministry of Agriculture tan budget chu ₹27,663 crores a ni a, kum 2024-25 khan ₹1,32,470 crores-ah a pung thung. He budget allocation hi agriculture department tan chauh a ni. Agriculture leh fertilizer subsidy dang atan budget hran a awm bawk. Modi sorkar hian loneitute hnenah urea leh DAP (diammonium phosphate) man tlawm zawkin a pe a ni. Sorkar chuan loneitute hnenah urea-ah ₹2,100 vel subsidy a pe a, DAP bag khatah ₹1,083 subsidy a pe bawk. Loneitute chu Pradhan Mantri Kisan Samman Nidhi scheme hmangin mahni inrintawkna neiin chakna an nei chho ta a ni. Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana hi loneitute tan thlai chin hloh a nih chuan insurance cover lian tak a ni.
Modi sorkar hian thutlukna engkim a siam a, thlai chi atanga market siam thlengin, loneitute tihchakna tur leh an tan lo neih a awlsam zawk nan, an harsatna tihziaawmna tur leh an hlawkna tihpun nan. Hemi kawngah hian Agriculture Infrastructure Fund ₹1 lakh crores hmangin agriculture infrastructure kan siam mek a ni. Krishi Vigyan Kendra 700 chuangin loneitute chu science nen a thlunzawm mek a ni. NAMO Drone Didi Scheme kaltlangin hmun hla tak tak atanga kan nu leh kan unaunu te pawh technology nena thlunzawm chho zel a ni. Krishi Sakhis kaltlangin hmalakna thawh khatnaah hian agriculture lama thawktu mi 35,000 kan zirtir tawh a ni.
Modi hian India ram chu agriculture lama mahni inrintawkna nei tura siam a tum a, chu lam hawiin strategically-in kan thawk mek a ni. Kum nga chhungin ₹18,000 crores sengin export-oriented horticulture cluster 100 kan siam dawn a ni. Farmer market 1,500 chuang inzawmkhawm a ni dawn a, hei hian loneitute tana an hman theihna tur a tichangtlung dawn a ni. Chutih rual chuan Oilseeds Mission pawh ₹6,800 crores sengin kan tan mek bawk. Sawrkar chuan thlai tharchhuahna cluster siam tumin hma a la mek bawk. Hei hian loneitu tenau te chu bazar thara luh theihna tur leh an thlai, thei leh thil dang man tlawm zawk an hmuh theih nan a pui dawn a ni. Sorkar chuan pulse zingah tur, urad leh masoor dal lei zawng zawng chu MSP-a tih vek a nih tur thu a rel bawk.
Yajurveda-ah chuan “Annanaam Pataye Namah, Kshetraanaam Pataye Namah” tih thufing a awm a, chu chu “Buhfai siamtute leh lo enkawltute hmaah kan kun” tihna a ni. Krishi Parashar-ah pawh “chaw hi nunna a ni a, ei tur chu chakna a ni a, ei tur hi mamawh zawng zawng tana hmanrua a ni” tih a sawi bawk. Loneitute tel lo chuan kan ram awmna hi a famkim lo a, hei vang hian kan Pathian Lehkha Thu hluiah pawh loneitute hi zah an hlawh hle a ni. Agriculture hi India economy hnungzang a ni a, loneitute chu a thlarau an ni. Kan culture leh tradition-ah chuan loneitute laka rawngbawlna hi Pathian biak nen a inang a ni. Vawiin hian India leh kan agriculture sector hian Prime Minister Modi ji-a hmasawnna atana hun rei tak, engkim huapzo, mi zawng zawng huapzo, mi zawng zawng huapzo leh a pum puia a hmathlir ang zelin nghet takin hma kan sawn mek a ni.
Kan loneitu unau te pawh he Independent India (Azadi Ka Amrit Kaal) hun rangkachak hunah hian mahni inrintawkna leh hausakna an lo chang ve ngei ang tih hi rinna famkim ka nei a ni. Tin, kan ram buhfai dahkhawmte chu hausakna leh hausaknain a khat chhunzawm zel dawn a ni.
(A ziaktu hi Minister of Agriculture, Farmers’ Welfare and Rural Development, Government of India)