- Mahmuaka Chhakchhuak
Mizoram Legislative Assembly kum 50-na, Golden Jubilee chu Assembly House-ah a lawmna hun buatsaih a niin hemi pual hian May 10, 2022 (Thawhlehni) ah chuan Assembly Session neih a ni bawk nghe nghe a. He special session-ah hian Assam Assembly Speaker Biswajit Daimary chu sawm a niin thusawina hun a nei a, a ni bakah hian MNF Legislature Party aiawhin Deputy Chief Minister Pu Tawnluia, ZPM Legislature Party aiawhin Lalduhoma, Congress Legislature Party aiawhin Nihar Kanti Chakma leh BJP member Dr. BD. Chakma te chuan thusawina an nei a, chumi zawhah chuan Governor Dr. Hari Babu Kambhampati chuan Assembly Annexed building tuala Golden Jubilee puala Lungphun hawnna a nei bawk.
Kum 50 liam ta, kum 1972-ah khan Mizoram Union Territory-a hlankai thar chu January 21 niin hawn alo ni tawh a, a hmun atan Assam Rifle Lammual a ni. UT thar hawnna nei tur hian India Prime Minister Indira Gandhi chu Delhi a\angin a rawn chho a, Arunachal Pradesh rawn tlawh hmasain Itanagar-ah U.T hawnna a nei a. Chawhnu lamah Meghalaya tlawh lehin Shillong khawpuiah Meghalaya State a hawng leh a, a tuk chawhmaah Imphal khawpuiah Manipur State thar a hawng lehin Mizoram lam panin a rawn kal leh a, chawhnu dar 1;30 ah Helicopter-in A.R. Lammualah a rawn \um a. Prime Minister hian Helicopter \ha chi paruk lai a rawn hmang a, Aizawl khawpui chung zawng an rawn thlawh thlen veleh Helicopter palite chu a sang zawngin an invawrh chho a, mu tiat velin an lang ta tihah chhim leh hmar, chhak leh thlang zawngin an in\hen darh a, chumi hnuah an thlawk kual lehin pahnihte chuan AR. Lammual an pan dingin muangchanga hel kual hmasain an rawn \um ta a. Indira Gandhi chuan Helicopter a\angin sipai motor hmangin Lammual chhim lama dawhsan lam chu a pan leh a, chuta \ang chuan Mizoram chu Union Territory a hlankai a nih thu chu a puang ta a. He a thusawi hi Pu K.L. Rochama’n a lehlin sak nghe nghe.
Heta Mizoram UT-a hlankai a nih a, hawnna hun hmannaah hian Indira Gandhi thusawi zawhah Union Home Minister K.C. Pant chuan MNF tang, Case rip taka an charge ‘GR 212/66 US IPC 121 ’Waging war against the state’ an tih, sorkar dodal-a chete thubuai, khai hlum emaw, dam chhung lungin tan emaw-a hrem theihte chu an Case hlihsak a nih thu a rawn puang bawk a, mipui lam atangin kutbeng thawm pawh a ring kher mai. Hetih lai hian MNF mi 400 chuang laite chu man an niin Case rip tak an nei a, an tan Mizoram kohhran hrang hrang mai bakah Political Party hrang hrangte pawhin an theihtawp an chhuah vek a, sorkar lam pawhin Silchar Ukil hlun Shri Chowdhury chu a rawih sak bawk. He an Case hlihsakna thupuan hi Mizoram UT lawmna atana present ropui leh lawmawm tak a ni a, Kohhran ho \awng\aina rah a ni kan ti thei bawk ang.
Mizoram chu UT kan lo nih takah chuan April 18, 1972-ah sorkar thar siam tura inthlanna neih alo ni a, MLA bial hi 30 chauh la awmin chung bialahte chuan Mizo Union, Congress, Mizo Labour Party (MLP) leh Socialist Party bakah Independent a\ang tein mi 58 laiin an chuh bawk a. Candidate zawng zawng hi mi 155 niin heng zingah hian hmeichhia 4 an awm bawkin chung hmeichhe palite chu; Rengluti, K. Sanglianchhungi, Zathangi leh Dengchhungi te an ni. Socialist Party hian bial 13-ah Candidate an siam nain seat khat mah an la loin an dahkham pawh an chawi vek a. Hetih lai hian Mizoramah vote awm zawng zawng 156,901 niin vote tla zawng zawng hi 114,386 a ni a, vote pawm zawng zawng zat hi 111,358 a ni. Vote tla percentage hi 72.90% a ni bawk.
He inthlannaah hian vote tlak \hatna ber bial chu Tlungvel bial (83.06%) niin vote nei mi 5701 awmah vote tla zat hi 4735 a ni a, vote pawm zat hi 4659 a ni. Vote tlak chhiatna ber chu Mamit bial (53.66%) niin vote nei mi 4154 awmah vote tla zat hi 2229 a ni a, vote pawm zat hi 2178 a ni. Inthlauhna sang ber bial chu Demagiri bial niin Congress candidate Hari Kristo Chakma chuan vote 2126 hmuin amah hnaih bertu Independent candidate A. Midia chuan vote 255 a hmu. HK. Chakma hi hemi kuma inthlannaa vote hmu tam ber a ni bawk. Vote inthlauhna hniam ber chu S. Vanlaiphai bial niin MU candidate Saitlawma chuan vote 1486 hmuin amah hnaih bertu Congress candidate F. Lallawma chuan vote 1453 a hmu a, vote 33-in an inthlau a ni. Vote hmu tlem ber chu SP candidate K. Chal\huama niin vote 28 a hmu a, Suangpuilawna bialah a ni.
Hetiang hian bial tina thlan tlinte chu an tlinna bial nen han tarlang ila;
1. Tuipang – Hiphei (Ind)
2. Sangau – K Sang Chhum (Ind)
3. Saiha – Sapliana (Ind)
4. Chawngte – Satya Prio Dewan (Cong)
5. Demagiri – Hari Kristo Chakma (Cong)
6. Buarpui – P.B. Nikhuma (MU)
7. Lunglei – K.L. Rochama (MU)
8. South Vanlaiphai – Saitlawma (MU)
9. Hnahthial – L.P. Thangzika (MU)
10. North Vanlaiphai – R. Dotinala (MU)
11. Khawbung – F. Hrangvela (MU)
12. Champhai – Lalhlira (MU)
13. Khawzawl – Vanlalhruaia (MU)
14. Ratu – R.D. Sangkhuma (MU)
15. Suangpuilawn – H. Thansanga (MU)
16. Saitual – Khawtinkhuma (MU)
17. Tlungvel – Hrangaia (MU)
18. Khawhai – J. Thanghuma (Cong)
19. Lungpho – C. Lalruata (MU)
20. Serchhip – Vaivenga (MU)
21. Phuldungsei – Lalkunga (Cong)
22. Sateek – R Zoliana (MU)
23. Aizawl South – J. Lalsangzuala (Cong)
24. Aizawl Centre – Lalrinliana (MU)
25. Aizawl North – R. Thangliana (MU)
26. Kawnpui – Ch. Saprawnga (MU)
27. Kolasib – Ch. Chhunga (MU)
28. Sairang – Joe Ngurdawla (MU)
29. Mamit – C. Chawngkunga (MU)
30. Rengdil – Zalawma (Cong)
Seat lak dan; Mizo Union – 21
Congress – 6
Independent – 3
Anni bakah hian Nominated Seat-ah Saptawni, Kapoor Chand Thakuri leh Lalhmingthanga te an awm bawk.
Hetia Mizo Union chuan sorkarna an han chan a, sorkar thar form-na an han neih dawn takah chuan Chief Minister turin Pu Ch. Chhunga leh Pu Ch. Saprawnga te chu a tu zawk nge ni ang tiin an pahnihah chuan mit a fu thup mai a. Pu Chhunga chuan Politics-ah pa ang hrima a lo neih tawh Pu Rawnga chu insorkarna lama tawnhriat pawh nei \ha zawk leh hun rei tak Chief Executive Member pawh lo ni tawh a niin MP hial pawh alo nih tawh bawk avangin ni ngei turin a rawt a. Pu Rawnga lah chuan ‘Kei chu CEM ka lo ni tawh a, Pu Chhunga hian heti khawp hian Party pawh alo hruai puitling tawh a, chanvo lamah nise a tlawmngai ber leh inthlan nikhuaah a bial chhe lai ber a chang ziah bawk a, chuvangin ani hi CM a ni tur a ni’ a tih ve tlat bawk avang chuan Pu Ch. Chhunga chu lungrual takin Chief Minister atan an thlang chhuak ta a.
Tichuan, hetiang hian sorkar thar siam a ni bawk a;
Chief Minister – Ch. Chhunga
Cabinet Ministers – Khawtinkhuma leh R. Thangliana
Deputy Minister – P.B. Nikhuma
Speaker – H. Thansanga
Deputy Speaker – Hiphei
NOTE: Heng kan mi hmasate zingah hian kumin 2024 thlenga min la dampuite (Kan hriat theih ang ang) chu; K. Sang Chhum, Aizawl Zotlang, KL. Rochama, Tuikhuahtlang, R. Dotinala, Dawrpui, Dr. H. Thansanga, Chanmary, Lalkunga, Chawnpui, C. Chawngkunga, Dawrpui Vengthar