Naupuakpuan

  • Rempuia R. Lutmang

Hmeichhe man, mantang zinga mi, ‘naupuakpuan’ tih hi pasal nei tur hmeichhe pianpui unau, a laizâwnah pawh a û, a sên lai leh a têt laia lo paw thintûa ngaihin a ei tur a ni. Chutiang an awm loh chuan in hranga an laizawn dang zawn chawp a ngai.

He mantang hming ‘naupuakpuan’ tih hi mi thenkhat chuan ‘naupuanpuak’ an ti. A titu zinga pakhat chu JDK a ni a, ani hian anmahni hman dan, a hminga hi fuh a ti lo deuh nge ni, “A hming hi letling hle angin lang mah se, mantang hming a put chauhin naupuanpuak an tih kher vang a ni,” a ti a, “Man chi khat hming hi naupuakpuan a ni lo e,” a tihna a nih hi. Chuti chung chuan hê a ti ve deuh viau chu a ni.

J. Shakespeare khan hmanlaiin he hmeichhe man hi ‘Nau Puan Puak Man (Price of Carrying the Younger Sister in her cloth)’ tiin a lo ziak tawh a, kan sawi tak ang khan Mizo tawng thiam chungchuang JDK pawhin a ziak bawk a, hman ata ‘naupuanpuak’ ti thin zawng an lo awm ngei a ni tih a hriat theih. Chutiang vang te chu a ni ang, mangtang hming hi ‘naupuakpuan’ a ni lo, ‘naupuanpuak’ a ni zawk ti te pawh an awm a ni âwm e. JDK pawh khan chutianga ngaih theih chuan a ti rêng bawk a.

Kum 1921 khan Mizoram (a hun lai chuan Lushai Hills District) bawrhsapin Mizo lal 56 berâwna a buatsaih, MIZO DAN tih chu tihchhuah a ni a, an inbiak khawm lai chu kum 1921 hma lam daih a ni ang. An zinga tel pakhat, Lungleng lal Khamliana kha kum 1964-a piang a ni e an ti a, engtia a pian kum hre chat thei nge maw an nih dawn ni? Mi fate hi chuan thil an hre thei the e. Tualte lal Dokhama pawh a tel a, ani pawh hi kum 1929-ah kum 51 mi niin a boral an ti. Chu chu a dik angah lo ngai ta lem lem i la, kum 1878-a piang tihna a ni a, a pian kum an hre leh chat bik mai. Eng pawh ni se, khata lal telte kha upa tak tak, hmanlai kan tih hun lai hre phak an awm tih kha kan hriat tura chu a ni. He Mizo Dan bûah chuan ‘naupuanpuak’ tih a awm lo a, ‘naupuakpuan’ tih a ni thung. Hei hi Mizopa tam ber sawi dan pawh a ni a, mantang hming hi ‘naupuakpuan’ zawng a ni ngei mai.

Tawng hi a letling deuh hûa ngaih theih a awm nual a, chutiang hmangtute chu mi tlêm zawk an ni fo. En chhin i la,
tlangbân – bantlâng
thirtiang – tiangthir
danglam – lamdang
changpat – pangchat
inkhualtelem – inlemtekhual
tih te hi, a hnuhnung zawk hi hmang tawk chu an awm ngei a, tawng hman tlanglawn loh zawk chu a ni si.

A awmze tobul lam hi han en chhin dawn teh ang. Tawng kan chher danah hian hetiang hi a ni deuh fo mai,

Buh denna khawl – buhdengkhawl
Buh herna khawl – buhherkhawl
Kalna kawng – kalkawng
Damna dawi – damdawi
Puan thuina khawl – puanthuikhawl
Bak mehna chem – bakmehchem
Ziahna fung – ziakfung
(thil) kanna bel – kanbel
Bukna lung – buklung
Hawlna fung – hawlfung

Hengah hian abstract noun siamtu suffix ‘na’ paihin a hming pangngaiah kan hmang zel tih kan hre thei. Chutiang chiah khian nau puakna puan chu naupuakpuan kan ti a, puakpuan kan ti bawk. Chu naupuakpuan chu nau pawtuin a hmang a, a hmangtu ber, a nau lo awi tleia lo hahpuitu a u khan a naupuakpuan hman rim man, a nau a puak nasat man, a nau a lo puak tlei man ‘naupuakpuan’ man a ei ta a ni. ‘Naupuanpuak’ tih hi chu sawi fiah ngaihna a vang hle, JDK sawi ang deuh khan a hming hi a letling a ni, tiangthir, lamdang, pangchat, adt. ang bawk khan a letling a ni e.

Leave a Reply

error: Content is protected !!