- Lallunghnema, Charity Lodge
Thahnem ngai taka ka column min lo chhiarsak thintute hnenah lawmthu ka sawi a.
Kan ram mipuiin kan mamawh a ka hriat avangin thil dang kalsanin he consumer-te dikna leh chanvo humhalhna hi ka buaipui ta zel a ni. Hetia “thil dang kalsan” ka tih hi “Party politics ka kalsan ” tihna a ni.
Tun hma khan kan ute hnung zuiin party politics hi ka lo khel ve thin a. Ka U Vanlalnghaka hnungzuiin kan unauvin Hnahthial bial kan vil ve a. Theihtawp tak meuh kan chhuah thin a ni. Hnahthial bial mipuite hian min hmangaih hlein kan hria a, anni pawh kan hmangaih a ni. Thil tam tak ti lo mah ila, kan theih ang angin he Bial tan hian hma kan la thin a. Kawng hrang hrangin Pathian malsawmna zarah hmasawnna he bial hian a chang a ni. Kan unau nun luahtu ber chu he Bial hi a ni a.He Bial nen hian tun thlengin kan la inzawm tlat a ni. Politics avangin chi leh kuanga inhnaihna nei hlek lo kha tun thlengin kan la inzawm a ni. Chutianga mi hrang ni si, politics avangin chhungkhat laina hnai anga la inen ta zel hi kan awm nual a ni. Thu chhia ,thu tha kan la inhrilh tawn zel a ni.
Ka u Nghaka kha kum 52 chuang awrh a nihin a boral a.Bial mipui duhsaknain MLA vawi 3 a zawnin a tling a. Minister a ni ve luk lak bawk. Ka u min ruahmansaknain Sawrkar hna ka thawh loh phah a, kan unauin Hnahthial bial kan vil a,party workerte pawhin min ngaina viauvin kan hria a ni.
Hei vang hian tun thleng hian mipui rawngbawlna lamah ka inhman theih phah a,kan lawm em em a ni. Ka u kha miin â an ti thin. A ei ruk loh avang leh.a lainate duhsakna chang a hriat loh avangin fak pawh a hlawh viauva,â ti pawh an tam!
Ka hriat reng, ka theih nghilh theih loh ka U thusawi ka sawi chhuah thin chu, “Ka Bialah hian eng hna mah (contact) i thawk tur a ni lo, a mualpho thlak, ka Department enkawlah hna i thawk tur a ni hek lo,a mualpho thlak, i duh chuan mi dang dil mai rawh” a ti thin.
Dr. Kapthuama Vety Deptt. Director fel tak khan vawi khat chu lung rem hna min. pe a., “I U hian hna a pe dawn lo tak ngial chein ka hria, kan kawt leimin hi rem rawh, i U chu ka lo hrilh mai ang,” a ti a. Chu lungrem hna chu ka thawk a, ka hlep ve nual mai. He Vety Departmentah hian hna dang thawh ka nei lo, Soil Department hnuaiah Lungrem hna ka thawk ve. Sing kaw man lai; hei pawh ka u a minister loh hnu a ni. Ka u-in PHE a chan lai chuan Lungsaiah Er Zuala EE khan tuizem khawr tur sing khat leh sangsarih man min pe ve a, chu pawh thianpa Buaia nena kan intawm a ni a.Kan hralh daih mai.PHE Minister nau thawhah chuan a ropui lua lo, Ka U khan P & S a chan laiin Stationary supply ka hmu miah lo bawk.
A thih khan ka U Nghaka khan a account-ah Rs. 600/- vel chauh balance a nei a. Minister hlui hausa tak chu a ni lo tih a chiang khawpin ka hria. Ka U ve kha eiruknaah a fihlim ka ti ngam chiah lova, mahse, anti-constitution, NAPOTISM lamah erawh a fihlim ve hle niin ka hria. Ka U minister ve kha chu keini chhungkaw tan chuan lei malsawmna a ni thlawt lo ka ti ngam a ni. Kei aia tla tlum kha an thahnem thin khawp. Minister nau nih avang khan mi dang aiin ka tla tlum chuang hauh lo thinte kha tun hun thlenga ka nun khalh ngiltu zu ni tlat pek a!
Khatia Party Politics-a ka tel ve lai khan thlir dan ka neih ve chu politics chu a thianghlim tur a ni,tih hi a ni a.Party worker-te leh member te kha thianghlim hle turah ka ngai bawk. Mahse an lo thianghlim vek bik lo khawp mai a. Party chhungah inbeihna a tam em em a, nihna inchuh reng reng khan an hman hlel emaw ka ti a tih VB tur a ni.
Mahse,MNF an ni emaw Congress an ni emaw P. C. Party pawh ni se, party worker -te chu an inngainain an inhmangaih em em a, chhungkaw lian tak nen ka khaikhin hial thin a ni.
Keini Congress worker te pawh kha kan inngainain kan innel a, kan inhmangaih tel bawk. Tun thleng hian khang hun lai vela Congress a lawi lut ve thinte kha chu kan awmna lo dang mahse, kan han inngai em em hlawm khawp a. Lamkawia han intawh nikhuate hian kan inthen hlei thei lo a nih hi!
Mahse, ram hian zir hek lo le, politician inti tam tak chu an partyah an rinawm zo lova.Politics kheltute chu mipuiin kan ring ngam lova, mahse kan la zah der hle tho si a nih hi!
Kei hi party politics bansanin consumer politics lam ka hawi ta zel a. He service hi Pathian min pekah ka ngai hmak a, nuam ka ti em em zel a ni. Consumer complaint a lo thlen apiangin lawm takin ka la buaipui thei ta zel a. Article ka ziah tam phah a, lehkhabu ka ziah tam phah a ni a. Ka lawm hle.
Kum sawm hnih pa nga kal ta vel atang khan tun hun thleng hian Chanchinbu hrang hrangah article ka la ziak zel a.Tunah hian Zozam Times-ah Monday apiangin he Column hi ka changin consumer article ka ziak zel a.Aizawl Post leh Chanchinbu dang thenkhat chu ka ziahsak thin bawk. Ka theih chen chen ka ziak dawn pawh niin ka hre ta zel a ni.
Consumer-te ,Zalenna ka puahchah mek laiin ‘Kimna Kailawn,’ ka lo buatsaih mek bawk a. He Kimna Kailawn bu hi ka kam chhuak a ni a. Thufing tawi te te a ka phuah chawp a ni. Zirtir tha tak nei thu hlawm a ni a. Bible a Thufingte ang hi a ni . Ka rilru a lo lut, ka dah that zel a ni a; bung leh chang a nei lo va, hei tak hi a danglamna a ni. Chhiar a awl a, hawrawp a lian a, a fiah bawk. Phek khatah tlar 10 vel lo liam a awm lo mai thei, a tam berah tlar 15 vel a ni mahna le.
Engpawh nise, he Kimna Kailawn lehkhabu hi ka irawm chhuak a ni a ka phuah chawp a ni., ka chhuang lo va, ka sit zawmah a ni. Mahse, zirtirna keng lehkhabu a nih avang erawh chuan chhiartu leh chhawrtu tam tak awm se,kan ram neih chhun hi ram nuamah siam ila,tih chu ka duhthusam a ni
He ‘Kimna Kailawn’ hi Aizawl Post Editor, MJA President ni bawk Pu Lalrambuatsaiha’n a pisa-ah min tlangzarhsak a, mi tlem ren rawm, thutak nunpuitu ni thiau Isua zirtir zat aia tam deuh kan kal khawm a. Journalist an thahnem a, kei ve pawh hian Pu Nienga, Prof. Rualkhuma Colney, Pu Lalsangpuia Deputy Controller te ka beisei a.An lo tel thei ta lova. Mahse, ka sa ngawi zawnpui duh tak Pu C. Rohnuna erawhin min tawiawm thei a. A lawmawm khawp mai. Kimna Kailawn hi bu 2 MJA Library a dah turin MJA President kutah ka hlan a, He programme a tel journalist te chu copy khat theuh ka pe bawk a ni. Chhiar ve turah i ngai ang. A remchan veleh consumer te zalenna tih lehkhabu hi ka la tlangzarh ve leh ang chu. He lehkhabu hi consumer huang a ni a. Mipuiin an chhawr ngei ka beisei a ni.
Ka message hmuh thenkhat pakhat chauh ka’n tarlang zuai teh ang.
“Nikum 2022 July thla khan he nu(a hming thup) hian China bungrua ka chahsak thei che, a ti a. Tichuan, kan inchah fel a, pawisa pek lawk a ngai, a ti a, ka pe lawk vek a. Tun thleng hian bungrua thleng tur a awm loh bakah ka phone call a chhang duh tawh lo hrim hrim a.
“Thuamhnaw leh pheikhawk bale vel ka chah nual a min sawi hmuh danah a man a tlawm si a. A lo thleng tep ti rengin thla thum vel min nghahtir a, kawngah buaina a awm a ti a. Khawi chin nge a thlen tawh tal min hrilh la, ka ti a, a sawi thei bawk si lo a, chumi hnuah, a sum faiin ka kir ang che, a ti leh a, kar lehah ti reng chungin min pek fel tak tak a tum si loin , a sawi buai zel a, a hnuah phei chuan ka phone call a la duh tawh lo, “he thu rawn thlentu thil hi ka buaipui mek.A hming erawh tarlan a la rem rih lo a ni.
Hetiang thubuai hi a tam hle a, inbumna a ni. Complaint ka dawng deuh reng a ni. A buaithlak hle. Mitin fimkhur turin kan inchah a ni. Pawisa inpek lawk hi tute mahin tih loh tur a ni. Internet service hmanga online shopping ti tam zawkin buaina an tawk zel a,.
Keini,Consumer Activist-hote pawh hi min pun zel si a,ka buai phah em em a ni.Dawr nei lo,sumdawnna kalpui ve si lo,bum tur zawng a,eizawng hi an awm zel dawn niin a lang.Hengho hian thil sual tih hi an hreh lo. Inbum hi engahmah an ngai lo. Chuvangin hetiang thil lo buaipuitu nih pawh hi a nuam lo a ni.Mahse,kan ti zel amg.Kan tlanchhe dawn lo.Eng pawh ni se,bum hmangho lakah fimkhur a ngai. Nu tling, pa tling meng renga inbum hi a kristian lo hle a ni.
It zawng, duh zawng inchah mai mai sim a hun ta hle e.
‘Ti hian kan thu kan zial fel ang.Mi zawng zawng consumer kan ni e, dikna leh zalenna kan nei vek.Chuvangin fing takin thil lei thin rawh.
I nun khalh ngil a nih theih nan Kimnna Kailawn lei la, chhiar thin rawh.Finna bul a ni.Mi dangte tana malsawmna i nih theih nan he lehkhabu hi chhiar rawh.Treasury Square bakah Synod Bookroom leh Baptist Bookroomah lei tur a awm e.Bu khat Rs 150/- man chauh a ni.Ka hnen atangin lei theih a ni bawk.
Tun atanga rei lo teah Consumer-te Zalenna lehkhabu ruah tham loh chu chhiar theih a nih ka beisei.In lo ngaihven zel dawn nia.
I dikna leh chanvo i hriat duh chuan Centre for Consumer Education pan rawh.Harsatna i neih pawhin min hrilh zel dawn nia.
I tan kan ding e.Consumer interest hi Politics a ni.