JAPAN THEITE THATNA

  • Dr. C. Lalrampana

A KAMKEUNA:

Theitê hi chihrang hrang awm mah se, Mizoramah chuan theite hmul leh theite mam, theite eng, japan theitê (plum)-te hi kan chin uar leh chuktuah huana kan neihte chu an ni deuh mai awm e. Theite chi khat apricot (khubani) phei hi chu a awm ve lem lo niin a lang. Saptawng chuan theitê hi Peache tih a ni a, a scientific hming chuan Prunus persica tih a ni a apricot, cherry, almond-te nen chhungkhat an ni bawk. Thei rah lian tak ni lo mah se, thei thlum tui tak a ni a, thei rah duh tak leh hrisel tak a ni bawk. Tun tumah chuan theite mam @ japan theite thlur bing ila a tha awm e.

India ramah BC 1700 Harappan period lai khan theite hi hmelhriat tan a ni tawh a; Western Asia leh hnun dangah pawh a awm tan tawh bawk. Grik-ho khan BC 300 lai khan an ching tan tawh a, Alexander ropuia khan Persia a run hnu khan Grik-ah hian a chintir tan nia chhut a ni. Hetih lai hian kum zabi pakhatna AD 79 lai khan Rom-ho khan an hmelhriat daih tawh thung nia hriat a ni.

Japan theite hi India hmar thlang lam Jammu & Kashmir (J&K), Himachal Pradesh (H.P.) leh Uttar Pradesh (U.P.) tlang ramahte an ching uar hle. Mizoramah pawh hmun tinah hmuh tur a àwm a, engtik kum atang chiahin nge kan chin tan tih erawh hriat a har tawh hle. Theite lo chhuah tanna hi kum 8,000 hma lam atang khan ni tawhin China hi a lo chhuah tanna nia hrilh fak chu a ni.

HRISELNA ATAN:

Hriselna atan Japan theite hi a tha hle a, a thatna hrang hrangte chu:

CHAWTHA
vitamins, minerals a awm tha a, chawtha tak a ni. A hmin thlum tui tak hah lai leh riltam laia ei hi tam dawmtu chawtha tak a ni thei a, tamchhawl lakah mi a veng thei. Theite hmin buk 150grams-ah hian vitamin hrang hrang hetiang hian a awm nia chhut chhuah a ni.
Calories: 58
Protein: 1 gram
Fat: 1 gram aia tlem
Carbs: 14 grams
Fiber: 2 grams
Vitamin C: 17% (DV)
Vitamin A:10% DV
Potassium: 8% DV
Niacin: 6% DV
Vitamin E: 5% DV
Vitamin K: 5% DV
Copper: 5% DV
Manganese: 5% DV

Hetih lai hian theiteah hian magnesium, phosphorus, iron, vitamin B a tlem hle nia chhut a ni. Oxidative damage laka vengtu antioxidant tha tak erawh a ni thung.

CHAW PAI TAWIHNA

Theiteah hian fiber a awm that avangin pumpuiin awlsam taka kan thil eite a lo thial sawma a lo pai tawih zung zung nan a tangkai hle a, chuvangin, chaw ei khama theite pum 3 tal ei thin hi a tangkai hle. soluble fiber hian rila bacteria tangkai chi a pui a; chu chuan fatty acid te tidanglamin acetate, propionate, butyrate-te nen cells tanpuiin ril pàn leh mawih chhe turte a veng thei a ni. Hei bakah hian China-ho chuan theite pãr hi chaw pai tawih nan an hmang uar hle a, chaw ei khamah a par an ei fo thin. Korea ramah ve thung chuan theite par atanga siam thingpui hi chaw pai tawih nan leh digestion atan chaw ei kham apiangin an in thin.

LUNG (HEART) TAN

Theite hian bile acid compound siamin thin thau bawh a siam tha thei a, thau chhia paihin lung hrilsena (heart health) a thlen thin. Thisen kal a siam thaa lung dawta thisen inpehhawng tha taka a kal that theih phah avangin lung hriselna thlentu pawimawh tak a ni. Hei vamg hian theite ei fo thin hi lung tan a tangkai hle.

VUN TAN

Theite par atanga tel/hriak laj chhuah taksaa hnawih thin hi vun tan a tha hke a; vun chuar, vun bawl leh bawk turte a veng tha hlea hriat ni. Tin, a pãr nuai sawma a hlanga hnawih emaw, khawizu nena chawh diak ban hnang thlarh hnua hnawih thin hi vun mawina, vun mamna leh a tletna bakah vun hrisel nan a rangkai hle.

CANCER TAN

Cancer hi vei tawh chuan a damhlenna a vang hle. Chuvangin, vei lo tura li inven lawk hi a damdwi awm chhun chu a ni mai. Theute hi antioxidants tha tak a ni a, anticancer properties tha tak a ken tel avangin cancer eng chi pawh a veng thei nia ngaih a ni. Theite mu, a pil leh a takah hian antioxidant chi hnih carotenoids & caffeic acid a awm thaa hei hian cancer vei mai theihna lakah mi a venghim tha a, amaha polyphenols awm hian cancer tur a lo veng theia ngaih a ni. Hmeichhe thi hul tawh kum 45 – 50 (postmenopausal)-in nitin theite pum 2 tal a ei hian hnute cancer theihna za zela 41% a pumpelh thei nia ngaih a ni.

EI HUAT VENGTU

Khuh, thak, hahchhiau, ei huat (allergy) vengtu Histamines ch ak nan theite hi a tangkai hle. Immune tichaktu a nih avangin a paãr atanga siam thingpui emaw a hnah chhum tui in thin hi ei huat nei tan a tangkai hle.

A TLANGKAWMNA

Theite hi chawtha (nutrient) tangkai tak a ni a, zunthlum sang lutuk tih hniam nan a hnah chhum tuite hi hman theih a ni. Theite chi khat apricot karnel phei hi chu kum 1920 vel khan USA-ah Dr. Ernst T. Krebs chuan cancer enkawl nan a lo hmang tawh a, apricot mu (seeds) atanga lak chhuah hriak (oil) hmangin a fapa a enkawl a, a mu (seeds)-ah hian tur chi khat l toxin an tih hi a awm tha hle nia hmuh chhuah a ni. Cancer hi natna (disease) hranpa ni lovin vitamin B-17 tlak chham vang nia ngaih a ni a; apricot-ah hian vitamin B-17 a tam avangin cancer tan tha hlea ngaih a ni. Kan nu hi Cancer chithum colon, liver, chuap cancer mek a ni a, apricot, almond, cashew nut, dragon fruit, pomegranate, thingfanghma, zawngtur, ka pe deuh reng thin a, a tangkaipui hle.

Theite, almond etc. pawh hi apricot chhungkua ami an nih avangin cancer vengtu ttha tak an ni ve a, a rah hun loh lai pawhin a rah vawn that leh a mu atanga siam hriak te, a hnah chhum leh a par atanga siam thingpui in thinte hi i uar sauh sauh thin ang u.

Leave a Reply

error: Content is protected !!