HARSATNA HNEHTU

  • Zoliansanga Tlau

“Nitinin indona ka bei thin a…Mahse, ka beihna hian ka thlarau a tichak a; tuma hneh rual ka ni lo” -Samuel Ellsworth Kiser (The fighter)

Bollywood flim star Sushan Singh Rajput (January 21, 1986 – June 14, 2020) chu June 14, 2020 khan a inawk hlum a. Kum 2017, July ni 20 khan American rock band Linkin Park vocalist Chester Bennington-a (March 21, 1976 – July 20, 2017) pawh a inawhhlum thu kan lo hre bawk. Eng vanga inti hlum nge an nih tih leh an intih hlum chhan chiang takin hre lo mah ila, anmahni rit taka delhtu harsatna emaw manganna emaw an ngam loh avanga hetianga awm hi an ni ang tih a rin theih.

Eng pawh ni se, mihringte hian harsatna kan tawk fo va. Kan harsatna tawh erawh a inang lo ang tih a chiang a. Kan rilru put hmang a zirin harsatna kan tawh pawh hi a lianin a te thei ang. Chutih rual chuan keimahni tawka harsatna kan tawrh theuh hi rit kan ti tlâng theuh niin alang. Lalzuahliana paw’n ‘Beiseina thar se’ tih poem a phuahah chuan,

“I suangtuahna khawvel chhu darhin,
I duhthusam te’n an bosan che a;
I ngaihtuahna a thlawn zovin,
I mumangte an ral zo ta.
Vei lam i hawi a, an lo ngur che a,
Ding lam i sawn a, an lo vua che a,
I hnung lamah lungngaihna a awm a,
I hmaah mualphona leh thihna” tiin.

Harsatna nasa tak tuara hmalam pan tang tangtu, kan mihring puite zingah sawi tur an awm nual ang. Chung mite chu a tawpah chuan, an beidawn duh lohna leh, an tumruhna, dawhtheihna, tawrhchhelna avangin harsatna chu an thuhnuaiah dahin hnehtu an ni thin. Engtianga lian leh nasa nge harsatna i tawh emaw i tawrh emaw tih lam aiin, engtin nge harsatna chu i lo hmachhawn, hnehtu i ni em tih a pawimawh zawk.

Joyce Meyer (June 4, 1943 – ) pawh hi a naupan laiin a pa-in hur sualna rawngkaiin a khawih a ni awm e; mahse, tunah chuan Pathian thu sawi thiam tak leh, mite fuih phur thiam tak niin, lehkhabu tha tak tak pawh a ziak nual asin. A harsatna tawh khan a sal bet kum khua lo tih a chiang hle.

“Harsatna kara dam chhun ka ni,
Ka bansan dawn lo,
Ka tawp san dawn lo,
A aia rim leh zualin ka thawk ang a,
Hlawhtling ngei turin ka bei ang,
Ka dam khaw chhuak ngei bawk ang; dam chhuak ngei turin bei ang aw”(Destiny’s Child ‘Survivor’) tih hla leh Joyce Meyer-i rilru hi a inang viau mai thei.

Mizo novelist kan sawi apianga a hming lam tel ziah tawh tur James Dokuma kha, a novel ‘Thla hleinga zan’ tih chu Peter Lianhleia’n review sakin, tawngkam na takin a ziak a ni awm e. James Dokuma pawh a rilru a nâ ve hle a ni ang. Mahse, kimkiin a kawlam a chawlh tir duh miah chuang lo. Maya Angelou-i’n (April 4, 1928 – May 28, 2014):

“I ankain chengrang iang min sai mah la,
I chhingmitin hnamchem iang min sat mah se,
I mi halna vanga thlafam chang mah ila,
Boruak iang thang vanah ka leng leh ang ” a tih ang mai khan, James Dokhuma kha van sang lam panin a thlawk lui zel a ni deuh ber ang. Thu ziah a thulh phah duh chuang der lo nia.

Maya bawk khan,

“A chhuanche ber zawngin ka chanchin chu,
I dawt phuahchawp tenawm takte nen phiar zawmin i ziak a ni thei,
Pawnchhe hnangkai ang lekah min ngai a ni thei,
Boruak iang thang vanah ka leng leh ang.

Chung chhawrhthlapui leh chung turni inkawpin,
Loh theih loh va tuifawn insiam angin,
Beiseina mawite’n a par vul,
Ka tho kang cheu dawn a ni” tiin a sawi bawk.

Maya-i hi chuan hnung tawlh a tum lo chiang hle, “Ka tho kang fo vang” tih chu a thinglunga thu awm a ni tlat mai.

Katty Perry-i paw’n a hla ‘Roar’ tihah chuan, “Mi thlauthla mah la, ka tho chhuak leh tho va” tiin, aw ring tak, lei tinghing thei ri a neih thua inhrosain , amah chu champion a nih thu a sawi bawk:

“Min thlauhthla mah la ka tho chhuak leh tho va,
Vai vut pawh ka beng fai tawh e,
Ka thawm chhuah kha i hria em,
Khawpui riin lei a tinghing dur dur ri kha,
Min thlauhthla mah la ka tho chhuak leh tho va,
In ring ang che, ka nei tam tawk a nia,
Engkim ka hmu a, tunah chuan ka hmu chiang ta.

Sakei mit ang ka nei a,
Mei alh kaltlanga lam chunga inbei mi,
A chhanchu, a chak ber ka ni a, ka huk ri i la hria ang,
Ring zawkin, Sakeibaknei huk aia ring zawkin,
A chanchu ka chak ber a, ka huk ri i la hria ang.”

Novelist sawi takah chuan Lalhmingliana Saiawi IAS pawh kha kum 1957 khan Gauhati-a Assam Veterinary College-ah 1st year a fail asin. Mahse, a hnuah IAS a ni thei tlat. Eng vang nge ni angt Aaliyah hla sakah chuan, “A tirin i hlawhchham a ni thei, i taksaa vaivut kai chu tifaiin hma thar han le leh teh” a tih kha a takin a nunpui tlat a. Daft Punk hla ‘Better, Faster, Stronger’-ah pawh “Work it, make it, do it, makes us: harder, better, faster, stronger (Thawk la, siam la, ti la, chu chuan, chang zawk, tha zawk, rang zawk, chak zawkah min siam ang)” tih kan hmu bawk.

Revd Chuauthuama lehkhabu ziah ‘2002 Nilai leh Beihrual Thupui’ (Thuthlung Hluia Pathian Thil Tih Makte) tih bu chu kum 2002 January ni 11 khan Khawbung khua, C Lalkhuma’n a hal a. A ziaktu rilru pawh a hrehawm ve hle a ni awm e. Mahse, harsatna inbawhbeh tir a tum lo hle a ni ang, khatianga a lehkhabu ziah an hal hnu lawk khan ‘Ka kal zel dawn’ tih lehkhabu a ziak ngat a nih kha.

Carrie Underwood hla sak ‘The Champion’-ah chuan :

“Ngam rual ka ni lo va, tih chhiat rual ka ni hek lo,
Tih tawp theih loh, tih khurh theih loh,
Min tithlu a nih pawhin ka tho kang leh ang,
Tunah chuan min tina thei tawh lo vang, na ka hre thei lo,
Hetiang tura duan ka ni a, hetiang tura piang ka ni,
A chak ber ka ni e” tih thu a awm asin.

Bob Marley-a paw’n “Get up, stand up. Don’t give up the fight (“Tho la, ding la. Inbeihna chu tawp san suh”)” a lo tih bawk kha.

Rudyard Kipling-a’n,

“Mite’n ‘nangma vang vek’ tia engkimah an mawhpuh hnu che pawh a, i ring i la tikhawng tlat thei a,
An hloh chhan zawng zawng chu nangmah vang tia an dem chung che a,
Mi zawng zawngin an rinhlelh lai che a, inrintawkna i la neih fan a,
Mahse, an rin lohna che chu hlawkna atana i hman theih hlauh va,
Emaw, dawt a an hek chhung che pawh a, dawt veka i chhan let loh va,
Emaw, mite’n an huat chung che pawh a, huatna rilru i la phut lo theih cheu chuan,
Tin, chuti chunga tha lutuk zawng lo va emaw, fing inti taka i tawng hek lo emaw bawk chuan” a ti a. A chang tawp ber tlar hnuhnung berah chuan, “Eng nge ngai tawh chuang ang, ka fapa, mi puitling i ni ta tihna a ni” a tih kha.

Kent M. Keith-a’n ‘ The Paradoxical Commandments of Leadership’ tihah chuan (The silent revolution in the seventies ‘Dynamic Leadership in the student Council’, 1968):

“Mite chuan thil dik lo leh atthlak tak te tiin mahni indah pawimawhna an nei fo va; mahse, ngaidam phawt mai teh.

I thil tha tih chu mite’n mahni hmasialna vang tia an phuh che a nih pawhin, thil tha thi zel tho rawh.

I hlawhtlin avanga thian sual leh hmelma dik tak lakah i chak a nih pawhin, hlawhting zel ang che.

Vawiina i thil tha tih hi nakinah theihnghilh a la ni thei; mahse, thil tha ti zel phawt mai teh.

I rilru ngilna leh inhawnna chuan tuarna a thlen a nih pawhin. Rilru ngil leh inhawng ni zel phawt mai rawh.

Ngaihtuaihna ropui tak nei mi ropui hi ngaihtuahna mawl mang tak nei mi mawlin a hneh thei. Eng pawh ni se, ngaihtuahna ropui tak nei zel phawt mai teh.

Mite chu inelnaa chak lo zawkah an tang thin a; mahse, nang chuan mi chak zui la, mi chak lote pawl rawh.

Kum tam tak chhunga I sak chu zan khat thil thuah a chhe thut thei; mahse, sa zel zel phawt rawh.

Tanpui ngai i tanpui lai a, an lo beih let hlauh zawk che a nih pawhin, tanpui zel phawt mai rawh.

Khawvel tan i theihna tha ber i hlan chung pawh a, mite’n tanpui a hneka a chhe thei ang bera an sawi chhia che a, an nuih zat che a nih pawhin, khawvel tan i theihna tha ber hlan zel phawt rawh” tih a sawite hi a tha asin. Kan rilru put hmang tur a sawi hi ngun takin lo ngaihtuah nawn leh ang che.

Walter D. Wintle chuan a poem ‘Thinking’ tih a ziahah chuan, kan ngaihtuahna pawimawh zia hetiang hian a sawi bawk:

“… Mi dang khum theih nia i inhriat tlat chuan, chutiang chu a ni ang,
A sang zawng a thang turin ngaihtuah theihna i nei a,
A hmaa nangmah i inhriat chianna kha hre reng la,
Eng lawmman pawh la turin i tithei tih hria ang che.

Nun hmanga indona hrang hrangte hian,
Chak zawk emaw, rang zawk emaw,
Hma leh tlaiah hnehtu nihna a innghat ber lo va,
Tih theih inring tlatte thinlungah a ni zawk”

Harsatna hrang hrang tawk a, hnehtu kan lo nih a, kan lo hlawhtling a nih pawhin Tim McGraw hla ‘Humble and kind’ tih kha i hre reng ang u:

“Inngaitlawm leh zawldawh takin awm la,
I suangtuah chu a taka a thleng a nih pawhin,
I hnathawh chuan a tak a chan tir a nih pawhin,
I hlawhtlinna avang chuan i inchhuang a ni thei; Mahse, inngaitlawm leh zawldawn takin aw”.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427