- Dr. C. Lalrampana
A KAMKÊUNA
“Felna” tih thumal hi Bible-ah hian chang 520 velah vawi 558 vel a lang a. “Felna” tih thumal hi Hebrai tawng ‘Tzedek’ leh Grik tawnga ‘Dikaios’ tih atanga lehlin a ni. “Felna” tih thumal hi Bible chang tam takah hman a ni a, Bible chang thenkhatah chuan Pathian chhandamna thiltih leh nungchang tha sawina atan hman a ni bawk. “Felna” tih thumal hi chang thenkhatah chuan rinna hmanga Pathian nena inzawm, Pathian thuthlung zawmtu, Pathian mite sawina a ni.
MIFEL ENGZATNGE AWM?
Bible sawi danin Sodom leh Gomora Pathianin a hrem dawn khan Abrahama hnenah mifel 50 tal an awm chuan sodom & Gomora chu a ngaihdam theih tur thu a hrilh a. Mahse, an awm lova. A tawpah mi fel 10 tal a hmuh theih chuan Sodom leh Gomora chu chhanhim a remtileh zel a. Mahse, mi fel 10 tal pawh a hmuh zawh loh avangin Lota leh a chhungte mi 4 bak mifel an awm tâk lovah chuan Pathianin khawpui chu a hrem ta a, a kang ral ta a ni. Khatih lai khan Sodom leh Gomora-ah khan mihring engzatnge awm tih ziak a awm lo nain a tlem berah mi 500 vel tal chu an awm mahna? Mizoramah kum 2023 khan mi maktaduai 1.25 kan awm a, 2024 khan maktaduai 1.42 kan nileh a. Aizawl khawpuiah tunah hian mi nuai 415,000 kan awm. Heng zing atang hian Pathianin mifel a tih ang hi engzat tak awm ang imaw? Chhût Thiam chuan chhût rawh se, sakawlh nambar erawh a ni love.
MIZORAM SUALNA CHU?
Aizawl hi India ram khawpui zingah mihring tlemna ber dawttu ni mah ila state-Wise erawh chuan 30-na kan ni. Hetiang leka tlem michengte hi ni mah ila Sodom leh Gomora tehfung atanga thlir chuan kawng engkimah Sodom & Gomora hi kan khum tawh a. Chung kan khumna chihrang hrangte chu:
Ruihhlo hlauhawm & Zu in leh zawrhah;
Ralthuam hlauhawm leh smuggling tawlh rukah;
Pânchhia (cancer) chihrang hrang tam lamah;
Hmeichhiat mipat hmansual leplernaah;
HIV/AIDS+ tam lamah;
Hlemhlêtna chihrang hrang tam lamah;
Eirukna & rukrukna kawng hrang hrangah;
Inkhawm taimak leh intih sakhawminaah;
In tha leh ropui insaksiakah;
Chawhmeh & Bazar thil man intihto siakah;
Mipui chanai laksak leh ration buhfai intihto siakah;
Eizawnna atana Pathian thu hman tangkai kawngah;.
Rorelna dik lo kalpui kawngah;
NGO & Pressure Group tam lamah etc.
Heng lo pawh hi tarlan tur tam tam a la awm thei. Hetih lai hian keimahni inhmuh dan leh intehna ram atang chuan mifel kan tam hle niin a lang. Inthlan dawn hnaih apiangin political party hrang atangin Candidate an han theh chhuak thin a, tute pawh theh chhuak se,”Ani chu chutiang, khatiang mi chu a nia, a fel teh a nia” kan ti fai vek thei a, social media platform hrang hrangah an felzia leh that zia kan au chhuahpui chamchi bawk nen an itawm hmel thin khawp mai. Mahse, chung mifel rual awmkhawmte chuan ram an han kaihhruai a, an felna chu thup bovin a awmleh si thin. Khawiahnge hahipa kan sawi leh auchhuahpui thin an felnate kha an dah bo thin le? Utawk tur vawn anga hman loh tura felna thûl khung an nei tihna em ni le?
A TLÂNGKAWMNA
Sodom & Gomora kan khumna point hrang hrang zingah khian abikin ruihhlo hlaihawm leh zu khian min chimbuai zualin engto tham berte an ni ta. The Mizoram Liquor Total Prohibition Act, 1995 atanga chhutin kumin hi kum 30 a veina a ni ta mek. A nihna takah chuan kum 30 kal ta chhung khan zu (wine) ringawt kan buaipui a, kan inhnial luai luai a, Sawrkar ang pawhin a thenin zu an zuar duh a, athenin an zuar duh lova, athen an fekfawn êm êm a, athen an nêm bawk a, mipui, pawl hrang hrang leh kohhran hrang hrang leh rawngbawltu puithiam rualte thlengin ngaihdan thuhmun kan nei chuang lova, titi tuiberah kan hmang a, lan mawi theuh kan tum bawk a. Chutianga kum 30 chhung kan buaipui luai luai hnu pawh chuan reh a hnekin a la tam tak tual tual a. Chutia kan buai luai luai hlan chuan kan thalai rual, an nun kan nêkchep êm êmte chu Zu (wine) aia tha lo zawk ruihhlo hlauhawm chihrang hrangte chuan a lo run nasa hman hle si a, chuta ta chu tlai khawhnuah kan harh chhuak dek dek chauh lawi si a. Oct. 24, 2024-a Central YMA rorel inkhawm vawi 4-na R. Dengthuama Hall-a neihah ruihhlo do infuihtharna hun neihah beihpui thlakpui turin CYMA President chuan kohhranho a sawm a.
Tin, Feb 7, 2025 zan khan CYMA bultumin Vanapa Hall-ah ruihhlo do infuihtharna hun hman a ni a; khami tuma ruihhlovin kan rama bu a khuar thuk tawh dan tarlannaah khan kum 2024 chhung khan END-in Heroin kg 46.566g an man thu leh Police-in Kg. 80.586g a vaia belhkhawm kha-Kg. 127.430g zet a tling tawh a ni. Kum 2023 chhung khan ruihhlo vanga thi mi 76 awmin kum 2024 khan mi 67 an awm bawk a. Hengte hi chik zawka chhui let chuan mithi zinga a tam zawk daihte hi ruihhlo hlauhawm vanga thi an ni a, zu vanga thi tak hi chu tlemte an ni zawk niin a lang. Heta tanga lang chiang ta êm êm mai chu kum 30 chhung zet Zu ringawt kan buaipui luai luai hlan khan Ruihhlo hlauhawm hian kan thalaite a lo rûn nasa hman hle a ni tih a hriat theih. Ruihhlo hlauhawm (drugs) hi a rit si lo, rim a nei si lo, thup bo a awl si, ruih a nuam zawk bawk si, ruih lahin zu anga mawi lo taka lan a har bawk si! Chuvangin, inpektawnna hmanrua, veivahna (transportation) a awlsam tawh bawk si! Delivery boys & girls bakah a langa mi fel awlthâwng hman tak tak, hna thawh tur mumal nei si lo an tam si, hengte hian lirthei ke pahnih nei chiin vengtin, khawtin, hmun tinah zu & ruihhlo an sem zar zar thei a, kawtkai tinah leh kawngpui Kam leh hmun kilkhâwrah awlsam taka inpek theih a ni. chuvangin, ruihhlo hi ven hneh a har zual hle niin a lang. Hetih rual hian hna mumal nei lo mifel tak tak leh awlthâwng tak takte pawh hian ngaihtuahna fumfe tak neiin ruihhlo do beihpui thlaktute puih theihna kan nei ve em tih ngaihtuaha inchhutin mi tha awm âwl leh mifel âwlthawng satliah ringawta awm tum lo hian awmze nei (meaningful) taka awm theuh tur hian tan kan lak tlan a hun tawh hle. Sawrkar pawh hian online market kalpuitute pawh hi uluk zawkin thlithlai thin se, an hnuaia thawk peng hrang hrangte pawh hi chik zawkin finfiah se, zakkep an neih leh neih loh thlengin fing tak leh fimkhur takin ruihhlo do kawngah hian hma la sauh sauh se a lawmawm ngawt ang.