- Dr. J.T. Vanlalngheta, Ziah Run
Vanglaini chanchinbu chhuak 19.2.25-ah khan, ‘Mizo tawnghmang tlêm’ (‘tawnghmang’ hi inzawm lova ‘tawng hmang’ ti-a ziah ni se) tih hmanga thu ziah kan lo chhiar a, a beng vârthlâkin a tha tlangpui khawp mai; a ziaktu thahnem ngaihna a fakawm hle mai; kohhran tawngkam bîka hi tlêm ka’n tui hnih ang e.
Kohhran hi Lal Isua Krista din a ni a, a hotu ber (supreme authority) pawh Amah Lal Isua a nih avangin Thlarau Thianghlim chên chilh a ni a, chu vang chuan, kohhran thil tih rêng rêng hi Pathian hminga tih anga ngaih vek a nih avangin Pathian zah tak chung leh inthlahrung tak chungin tawngkam pawh hman thin a ni; chutah chuan tawngkam nêm hman pawh thu pêk (‘thupêk’ ni lovin) anga ngaih a ni tho tih hriat a tha. Chuvângin, tawngkam nêm lam leh hawihhâwm hman hrâm hrâm thin a ni. Hetiang sawi hi chuan Rev. Rokhuma (Dr Lalrozâma, IAS pa) rilruah a lo lang a. An sawi ka la hriat reng chu: kohhran (hei pawh hi kohhran mal sawina a nih loh chuan ‘k’ hawrawppui ‘K’ hman loh tûr) ro rêlnaa Rev. Rokhuma’n, “A ni mai âwm tak e,” a tih tawh chuan, kha an ro rêl kha a tlu ngei ngei thin, an ti! Mizorama kohhran hruaitu hmasate khan tawngkam hi an lo hmang fîmkhur thin khawp mai; an hnung zuiin, an lo hman thin dân hi chîn zui zêl a tha ang chu. ‘..ni se,’ …âwm e,’ ‘…a tha ang e,’ adt hman hi kohhran huang chhûngah chuan iai tûr a ni lo chauh pawh ni lovin, a hun leh hmun azirin, hman zui zel chi a ni zâwk; Grammar mit atanga thlir pawhin a dik lohna a awm lêm lo. Minister, kohhran upa leh rawng bâwltu dangte hi Pathian khawngaihna vâng chauhva ‘rawng bâwltu tling’ an nih avâng te, kohhran aw hi Pathian aw nia kan hriat avang tein kohhran mite chuan kohhran hruaitute thu puan rêng rêng hi zawm nghal duhna rilru nen kan lo châng/ngaithla sa a; chuvangin, kohhran hminga thu puan, nêm tak anga lang te hi Mosia dân (pentateuch) aia a khauh lohna a awm chuang rêng rêng lo a ni; entir nan: “Hnatlang tûrte chuan tuthlawh leh chem ken ni se a tha ang e,” tia an puan hi “Hnatlâng tûrte chuan tuthlawh leh chem ken ngei ngei tûr a ni,” tia puan tlukah kohhran mite chuan an ngai tho. Kohhranah hi chuan tawngkam nêm leh hriat nuam hi hman hrâm hrâm tum thin a ni. A nihna takah chuan Sawrkar (bureaucracy) te, school, college, versity, training institute, adt-ah te hi chuan zawm ngei ngei tur dân tesêp a awm sa vek a, mi â an nih ngawt loh chuan heng thu hnuaia awm zawng zawngte hian an zâwm ngei tûr a ni a, an zawm loh chuan inhremna tling a ni thuai thin. Heng inahte hian kohhran tawngkam ang hi hman a nih erawh chuan an dân tesêpte chuan palzam a hlawh phah thei a, palzam a nih chuan inthununna (discipline) a rul phah ang a, hna an thawk hlei thei lo si ang. Hemi dawttu hi Sawrkar ni lo pawl (NGO) tiin sawi mai ta ila. Heng kan han sawite, Assembly thut khâwmnate, leh puipunna dangte atanga thu sawi/ thu chhuak/thu puanah hi chuan tawngkam nêm hman ai chuan, Mizo tawng dik pangngai leh hman âwm tak kha hman tum zêl a tha ber ang. Kohhranah pawh, a bîkin, rawng bâwltute chuan Mizo tawng hman dan dik pângngai hman kan tum hrâm hrâm dâwn nia.