- Lalremliana Pachuau
Khuh Hawnna﹕ Sapho Fam Lalzova, he khawvelah kum 26 chauh a lei kum chhiar hman, a hun laia natna tih dam theih loh TB vanga boral John Keats-a kha, a thlan lunga thu ziak mawi leh ril tak, ‘Here lies one whose name was writ in water’ tih inziak vang hian, Nuntawia hringnun hi ka la chhui ve ang, ka tih phah ţhin! Sapho Poetry chhuantawlawl, Lyrical Poem hmanga Keats-a’n a nun chhûngril, Nightingale sava hnena a phawrh chhuahna hla hian, thu tam tak min lo sawi khalh tawh ţhin. He lai ka hringnun chu, puan chhuah ve ka’n tum teh ang han ti ila, Keats-a hian min lo phuah khalh hman deuh ziah! Tunah hian ka ţhiannu ngawih ngawih chu thih ngama nâin, kum khat dâwn damdawi inah a awm tawh a. Tun huna ka hringnun milpui hla hril a nih leh zual bawk avangin, Keats-a hi tunlai tak phei chuan ka ngaina zual hle!
Ode Sawi Hawnna : Ode chi thum zinga pakhat; Rome hla hril phuahtu hming chawia an sak tak, Horatian Ode chawi lârtu ropui ber Keats-a Ode to a Nightingale hi hringnuna tawrhna nasa tak, lungngaihna leh hlimna inlaichin dan puan chhuahna hla a ni a. Chu bakah, hmuh theih khawvel leh ngaihruat khawvel thiam taka khaikhinna hla a ni tel bawk. Keats-a khân an chhûngkaw hri hlauhawm inrochun TB vangin, harsatna tam tak a dam chhûng tawitêah khân a hmachhawn hman a.
Tisa lama a bäwrh tawh nak alaiin, sum leh pai lama a la pachhiat zui piahah, a hla hril phuah vanga mite hmuhsit leh endâwng a la hlawh zui leh zel kha a ni a! The Quarterly Review kal tlanga a kut chhuak an fakselnate chu, Pu James Dokhuma’n Pu R. Vanlawma (?) fakselna a tuar thiam lo ang maiin a tuar thiam lo ve a. A thih tawh hnuah leh zel pawh, a dam laia a inhmel huatpui Byron-a pèk khân Keats-a ropuina a hriat chhuah hma siin a la deusawh zui tak deuh deuh a nih kha!
A Epic Poem ‘Don Juan’ kal tlangin, ‘John Keats, who was killed off by one critique, Just as he really promised something great…’ a lo tih hmanhmawh kha! Chutiang hringnun hahthlak nei chung si a, ‘A thing of beauty is a joy forever’ a la ti thei tlatte khân alawm, a zûna mi tam tak a lo uaitir theih tlat ni. A khawvel hnawkhnâi tak ni si a, ‘Beauty is truth, truth beauty,—that is all Ye know on earth, and all ye need to know’ a la ti thei leh zelte khân mi tam tak lûng a rûn chiang a ni!
Hla hril chu ﹕ Tichuan, he a Ode ropui tak, châng 8 lai, hla tlar 80 zeta sei hi i han bih chiang dâwn teh ang. Khawvela mi nuamsa ber ni kumkhua tawh tur, a mit it zawng apiang hlah lo thei khawpa mi thil ti thei, lal Solomon-a meuh pawh a nuna a lungawi lohna vanga a phun chhuahna khawvelah, Keats-a pawhin a hringnun thurûk ril ber berte chu, a mihringpuite hnenah thlen ngam lovin sava tê pakhat hnenah a sawi chhuak ve ta a. Hmeichhiate hi chuan an nun hi an ţhian ţhate hnenah an phawrh awlsam phian zel a. Mipate hi chu kan ni ve tlat lo. Tu hnenah mah sawi chhuak lo hian, kan thinlungin a veite chu kan thinlungah vek kan pai ru reng ţhin a nih ngai hi!
Pindaric Ode-te anga a hla châng ţhen danin thupui hran a nei ve lo bawk a, hlimsâng nu ang maiin sava hnenah Keats-a hi a inbun ruak ta a ni.
Châng 1-naah hian zan tlai nêm tawh taka zan va lo hram ri a hriat avanga, Keats-a nuna phûrna leh thahthona mak tak lo thleng chawpchilh ve nghal dan kan hmu a. Châng 2 leh 3-naah chu zan va khawvela va intah luh ve a, lungkham buaina leh harsatna bikbosan daih a duh thu leh, chutiang tak a lo nih theih nâna mang rama cheng tura hrai ruih a ngenna, chiang lo ruaia chu zan va khawvela va inhnimphum a duhna thuin a chhunzawm ta a ni.
Châng 4-naah Keats-a suangtuahna khawvelah hruai luhin kan awm ta a. Mahse, mihring suangtuahna chu chhum rei lo tê lo langa ral leh mai ţhin ang a nihzia, kan Pathian thu nemnghehna kan hmu zui zat a nih hi. Mi hian nun hi han chhui han chhui ţhin mah se, a tawpah chuan Baibul thu dikna bak hmuh chhuah belh tur reng reng an nei lo tih, i lo chhiar chhuak thiam ve tawh ngai reng em?
Châng 5-naah hian Keats-a chu a suangtuahna duhawm tak takte chuan, he khawvel hreawmna ata an lo la tal chhuahtir awkawng lo tih min hrilh chungin, khuavel (Nature) nena hun hman nuam a tihzia thu erawh kan hmuhmaih hauh lo. Châng 6-naah chu hmuna hun rei lo tê pawh ni se hlim tak leh enghlelh nei miah lova, a taksa leh rilru natna zawng zawng laka chhawk zangkhaia awm theih chu a thlakhlelh zawk avangin, chu hmuna cham hlen mai a duhna thu, hla hril duhthawh zet mai kan hmu ta a nih hi. I rilruah Zirsangzela leh a Phengphe nun nêm an lo lan loh chuan, ka sawi fiah thiam tâwk lo tihna a ni ang!
Tichuan, Châng 7-na kan en chuan, khawvel hnenah sirvate tualchai dan, khawvel dam chhûng zawng pangngai renga lungawina fak hla sa-a min awih turzia, Siamtu siam ang taka an nun reng tur thu a puang chhuak ta a ni. Châng 8-naah zan va hram mawi tak vanga suangtuahna khawvel duhawm taka a chen reng lai chuan, chu zan va chuan a zan riahna tur hmun a pansan tak dan leh, zawhna lungrûn zet mai hmangin he hla hril hi khar a ni ta a ni.
‘Hlimthla chuan tak ram anna, vawi khat tal a tak rama channa a nei ngai dâwn em le?’ tih zawhna ngei chu!
Literary Devices hmante : A hla châng (Châng-tlar 10) hmasa berah hian Apostrophe-ah, a suangtuahna mitthlaa cham Nightingale sava hmangin, chu sava hnenah chuan a hringnuna natna leh buaina tinrengte chu theihnghilh vek a duhzia a hrilh ta mial mial a. Mangnghilh nun a thlakhlelh châk chhan sawi nân, thumal 6 ngawt a hmang han hmuh hian, eng vang taka chu nun chu duh thawh ta nge a ni tih, hriat a châkawm chho ta hle a ni.
Châng 1-naah kan en chuan, Mizo thawnthu hian entawn a nei ta a ni ang, tih turin Greek thawnthua mi an lo thihin, Rihlipui (Lethe-wards) kânin dam lai nun hriat rengna chawk châmtu dâwt khawlh khawlh a châk thu, ‘Lungloh Tui’ tlukpui Allusion mawi tak hmanga a sawina kan hmu ta a. Keats-a hian a nun leh he sava nun hi a han khaikhin a. Chu savain siam a nih ang taka Siamtu a fak dan leh, lungawina famkim nena hun a hman dante a suangtuah nasa a ni.
Zirsangzela ‘Phengphe Nun Nêm’ tlukpui ‘Dryad’ phurthak kan hmu bawk! Keats-a leh Zirsangzela hlateah hian chîk taka rannungte nun hmutu, Siamtu duhsak zawk mihringte awh tham nun an neih dan kan hmu ve ve a nih hi. Consonant thumal lam rik dan inlalawn chho, Alliteration an tih a han chhep chhoh dan, ‘That thou, light-winged Dryad of the trees’ kan hmuh rualin, Vowel thumal rik dan inlalawn Assonance pawh, ‘In some melodious plot, The voice I hear this passing night was heard’ hmuhhmaih rual a ni lo.
Châng 2-na-a Simile mawi tak, Mangnghilha (Forlorn) a rawn hmannate hian lung a tih lên raih rualin, lung a ti chhe tel a nih hi! Literary Device hman tam lutuk loh, hla tlar rem pheiah chawlh muan zawk awm miah lova thu chheh, Enjambment pawh, ‘My sense, as though of hemlock I had drunk, Or emptied some dull opiate to the drains’ tihah hian kan hmu nawlh bawk. Mitthlaa lang riai riai tura Imagery a hmanna – though of hemlock I had drunk, Past the near meadows, Fast fading violets cover’d up in leaves-te hi kan hmuhhmaih lo’ng chu maw?
Hmuhnawm tak an ni si a!
Châng 3-naa mawina leh hmangaihna a rawn Personify dante hi lo chhui ve rauh rauh teh khai. ‘Beauty cannot keep her lustrous eyes’ tih leh hmangaihnain, ‘pine at them beyond to-morrow’ a han tih lungkuai hnâp dante hi. Thumal lam rik inang A B A B C D E C D E rhyme, châng tina a hman dan pawh kan hmuin ka ring. ‘To toll me back from thee to my sole self’ tih tlara Internal Rhyme; me leh thee pawh kan hmu a nih hi. ‘Tasting of Flora and the country green’ tih thu leh ‘With beaded bubbles winking at the brim’ kal tlanga imagery-te pawh hmuhhmaih phal chi a ni lo.
Keats-a hian Nightingale hi kumkhaw mawina, hla hril chawk nungtu Symbol angin a rawn hmang a. Chutiang bawkin Wine leh Darkness hi Symbol angin a rawn hmang bawk. Hei hi Keats-a themthiamna bik tih loh rual a ni lo. Keats-a hian Nightingale sava hi ‘Thou wast not born for death, immortal Bird!’ tih thu kal tlangin, Apostrophe a rawn hmang bawk! Heng hla hril chei mawina hrang hrang hman thiam hi, tunlai hla hril phuahtute’n kan zir ngai tak nia ka hriat a ni ve a. Ka hla hril tam tak hi chhiar liam puat phutâwk, chip zui neuh neuh tur awm mang lo an ni ţhin a nih hi.
Keats hian mihringte chu kumhlun lo tur renga lo piang kan nih laiin, hla hril kal tlanga mawina leh duhawmnate erawhin khuarei an daih ţhin thu min hrilh a. Chutih rualin, hringnun hreawmna tuar zo lo leh tuar thiam lote chuan, tlanchhiat nân zu, ruihhlo, hla hril emaw thihna emaw kan thlan ţhin thu min hrilh bawk. A dam hun chhûng rei lo mah se, a kut chhuak hla hrilte avangin khawvel awm chhûng zawng, John Keats-a hla hrilte hian mite nunah thu tam a la sawi reng fo dawn a lo ni e.