Mizo nih mai hi a tawk lo

  • Dr. C. Lalrampana

Zirtirtu Kawlkhuma leh Tlangruatite fa upa ber Dec. 1, 1952-a Sialsuk khuaa lo piang, hla phuah thiam Zirsangzela Hnamte (L) khan kan zonun hi a lo va’n hrechiang tehlul êm! “Lenrualte u i dawn chiang ang u kan nun hi, kan pi leh pu nundan mawi kan chhawm kha; tlawmngaihna hlu rinawmna leh thudik tana huaisenna te’n, tunah mual liam tumin phurhhlan an siam tak hi!” tiin kan zonun zemawi takna, dikna, rinawmna, tlawmngaihna, taimakna leh huaisenna kan neih thin zawng zawngte khan min kiansan tumin phur an din mek a ni tih a hla phuahah hian chiang takin a pholang. A phuah hun lai ai khan tunah phei chuan kan Zonun zemawi tak takte hian min kiansan nasa tawh hle. Mahse, chhiatni-thatni tawh changin Mizo hnama chiang leh mi fel fal tlemte avangin kan zonun zemawi hian min la kiansan fai vek lo mai chauh niin a lang.

Mizo hnam nihna zahpuia sap Mingo leh hnam dang ngaihsanna rilru atanga sap hming, vai hming leh hnamdang hming mak pui pui ni awm taka hming kan han inphuah ta fer fur maite hian Mizo hnam nihnaa kan rinawm lohzia leh kan hnam tawng kan zahpuizia a tilang chiang hle. Zirtirtu hna ka thawh laiin sikul naupang hming ka’n lam zet chu zirlai zatve aia tam mah chu sap vek an ni ta emaw tih mai turin sapho hming hlir lam a ngai a, dawn a tisei duh hle mai! A tawp lamah Mizo hming telh ve tingtang siin document hrang hrangah an telh lo phal tak tak lo leh lawi a. Pa pakhat, phai ram lama a fate zirna sang zawk buaitu chuan-”Nupui nei nawnlehin fa neileh dawn ni ila chuan ka fate hmingah ‘Lala, Pari, Thangi’ ti tawp tawpin ka phuah tawh ang; sap hming leh Mizo hming phuahkawp sei lutuk avangin affidavit siamtirnaah ka inseng nasa thin lutuk” a ti.

Mahni aia upate zahna lah kan tlachham tawh hle a. ruaitheh ni khua leh puipunnahte aia upate zahna leh thuawihna, tlawmngaihna, takna, dikna, rinawmna leh taimaknate thlengin kan khawsak dan hian kan Zonun mawi chhawm nun zel turte hi min bosaltir zo ta. “Zonun, aw, zonun mawi, tap tapin ka au ding si lo aw! Zonun, aw nun mawi, liam lovin la cham rih hram rawh aw.” tiin Zirsangzela Hnamte chuan kan zonun zemawi hrang hrang liam mai tur hi ui tak chungin a au lawm lawm a ni.

Takna leh dikna lah hian min kiansan tial tial a, tu dik loh nge tih zawng reng rengin mawhpuh tur kan zawng ruai ruai zel a, kan ram hruaitute lah a chhe thei ang berin an inchirhtheh thin. Kan ram rorelna in sang bera thute lah aia upa inzahderna leh inzahtawnna bo thak khawpin an inbeitawn thin. “Tunge dik lo tia zawng buai mai mai lovin, keimahni theuh inenfiah zawk ila; kan zonun mawi kan hnam pangpar, kan ram riang té timawitu kha kan tlangram mawiah hian i vultir leh ang aw!” tiin Zirsangzela Hnamte hian min sawm a. Kan ram roreltute lah mahni theuh inenfiah tum si lovin rorel lai party apiang mawhchhiatin an diklohna lai hai chhuah tumin dawt leh thutak chawhpawlhin a chhe thei ang berin an inmawhpuhtawn thin. Keimahni theuh inenfiah zawk ila tih tum rêng rêng an awm ngai hek lo. Zonun mawi par ang chul tur lo vul leh la, nang leh kei hi kan pawimawh ber si a; Mizo nih mai hi a tawk lo, ram ka hmangaih tih mai a tawk lo, kan nunah zonunmawi intarchhuak ngei tura a taka kan beiha kan nunpui a ngai zawk a ni.

Kohhrana rawng bawlhona leh YMA, NGO, khawtlang leh program dang danga punkhawmnaahte Zonun zemawi dik tak hmuh tur a tlem sâwt êm êm a, a langah erawh rinawm hmel tak tak, fel hmel tak tak, fing âwm tak tak, tlâwmngai ãwm tak tak, hmangaihna ngah âwm tak tak, eirukna laka fihlim hmel pui pui fihlim hauh si lo; nupui-pasal nei reng chunga kawppui dang nei âwm lo tak tak uire ru reng si leh mahni mipatpui-hmeichhiatpui kawpru reng, a rûka zu zuar leh zungawl vei leh ruihhlo zuar leh ngawl vei, KTP/TKP leh rawngbawlna hrang ranga inhmang tangkai chunga sualna chihrang hrang khawih hreh hauh silote hmuh tur tam tak an awm mek.

Hawh u, lenrualte u, i dawn chiang ang u kan nun hi kan pi leh pu nundan mawi kan chhawm tlawmngaihna hlu rinawmna leh takna, dikna leh huaisenna nen inthuam tharleh ila, Mizo nih mai hi duh tawk mai lovin Zonun zemawi takna, dikna, rinawmna, tlawmngaihna leh huaisennate kha a takin i chhawm nung tharleh teh ang u.

Leave a Reply

error: Content is protected !!