- Lalnuntawma Fanai
“Tuna |ingdil kan neih hi kan \halaite infiamna playground tha tâwk tak a ni ve a. Tui kan khuah dawn hian an ui hle. Society, |ingdil Allied Farming Cooperative Society (TAFCOS) hruaitu kan nih avangin kan in kawtahte \halai rual an lokal khawm a. Mahse, khaw khata patling rual kal khawm rorel a ni a, ‘Tui kan harsa si a, engtin tin emaw kan la chhawr ang a, sangha te kan dah ang a, tih hlut kan la tum dawn nia,’ ka lo ti \hin, vawiinah chuan kan hlawhtling ta a ni,” tiin hetih laia Society Chairman Pu Lalrokunga chuan min hrilh a. Hei hi tuna |inghmun khuaa |ingdil lo ni ta, an \halaite khelmual hlân ral a, mihring nunna hnar tui hna leh tui khuah an siam chhuah dân a ni.
March ni 15, 2022 (Thawhlehni) khan |inghmun khuain tui hna humhalh a, kum 20 liamtaa an \halaite infiamna hmun, tui khuah an siamna leh tui an khuah hi kan tlawh a, a ngaihnawm hle.
Khawvel inher zelah hian, tui leh tui hna siamtu hi a pawimawh hle a, chu rilru chu he khuaa pa mawl tê tê nia insawite chuan an hmu thiamin hmathlir thui tak an nei a, an tisual lo chiang hle. Pu Lalrokunga chuan, “Khatih laia an GSA hruaitute leh \halaite khan infiamna hmun dang kan nei lo a, tiin an thinur a, “In ti lui a nih chuan tiin zanah kan kawtah \halaite an pung khawm \hin. Society Chairman ka ni a, min rawn vau ve thin alawm. Kut te an rawn hum a, ‘In ti tlang dawn em?’ te an rawn ti a. Min rawn vau zâm an tum \hin. A khawtlang huapa society din kan ni si a, committee in tih tlang kan duh si a, ‘Tui hi khuap phawt ila, field thar tur chu sorkarah kan la ngaihtuah dawn nia,’ te kan ti ve a.
‘Mahse, mawl taka kan thlir dân chuan, hei hi kan khuap ang a, mite ang pha lo mah ila, touirist te kan hip ang a, tui kan harsa bawk si’ kan ti a. Dodalna hi kan tâwk nasa hle. Heng hunlai hian Manipur lam leh Cachar lam thlengin tournament te kan thleng \hin. Tlangval ho hian an ui êm êm mai a. An rilru kan hneh lo nasa a, lungawi lo tak an ni. Mahse, in khata pa kalkhawmin kan tih a ni a. Kum 10 aia rei hret field pawh kan neih loh phah a, infiammi tan chuan beidawn thlâk tak a ni,” tiin min hrilh a. Mahse, harsa taka a dawhthleng an siam ngam avangin vawiinah chuan PHE department hmalaknain, JJM leh NABARD sumte nen an kawtkaiah tui an herh haw ta. A rei tulh tulh a, an tisual lo tulh tulh mai.
|inghmunah hi Mizoram hmar lam tlângdunga awm a ni a, Aizawl a\anga km 183 vela hla niin, Sakawrdaipiaha awm a ni. |inghmun paho hian harsatna tam tak paltlanga an khuah, tui an hnianghnar phahna |ingdil hi Mizoram angah chuan hmuh nuam tham a ni ve tlat. Thingtlang pa harsa tê tê awm khawm an ni a, anmahni mai chuan tihngaihna a awm lo. Ram hruaitu pawimawh MLA, MP, Contractor bâkah Apex Bank a\angin loan an la a, mi dang pawimawh tak tak pawh an awm. Heng mite hian |inghmun khuain khaw daia tuikhurah harsa takin tui an chawi \hin tih an hmuh a, pumpelh tir an duh a, \halaite dodalna karah Society in hma an la lui ta a ni. Tourism Deptt chuan nuai 50 an pe a, \ingdil sirah IB leh riahna hmun siam a ni a, lei dawh a ni a, \ingdil hungna siam a ni bawk. Heti taka Khelmual aia Tui hna humhalh duhna rilru an neih leh tui an khuap lui ngam hi hriain PHE department chuan hma an laksak a, NABARD leh JJM a\angin an chhawmdawl zui ta a ni.
Kum 2018 September thlaah NABARD RIDF 24 hnuaiah hian |inghmun Water Supply Scheme, solar pumping hi an kalpui a. 1,45,75,000 in bul an \an. JJM hmangin hmalak chhunzawm a ni a, in tinah tui connection an pe tawh. Rs 71,68,000 in a hmalak a ni. In tinah hian connection 225 an pe a. Public point te, Anganwadi leh School zawng zawng hi an pe vek a ni. Hemi atana hmalaksaktu PHE EE pakhatin an khawtlang hruaitute hnena a sawi min lo hrilh dân chuan, “He project aia kal tluang hi a awm lo. Objection a awm lo rêng rêng, Pathian remruat a ni ang,’ a ti thlawt a ni,” an ti. Tunah chuan |ingdil hi an chhawr êm êm a, “Kan tuikhur pawh a \hing \ep tawh a ni. Kanan rama min hlangkaitu a ni,” te an ti hial ta mai.
|inghmun khua hian an khaw daia ramngawte chu \ha takin an humhalh a, MUP kutah 2007 ah an dah a, \in 30 hmunah an ngai. Heng bâkah hian, |ingdil a\anga khawtlang lamah, YMA in ramngaw humhalh bik an neih chu society in an enkawl turin an dil a, vawiin thlengin an humhalh bawk. Helai hmun hi \in 12 hmun velah an ngai. Thing ro lâk leh thing tuah tur lâkte pawh an khap a. Dampui Lu an tih hmun chu vawiin thlengin YMA ten an humhalh ve bawk. Nungcha an humhalh tel a, an khaw sik leh sa a tinuamin nun a tinuam hleah an ngai bawk. Hetiang hi a ni, thingtlang pa mawl tê tê inti ten an hmathlir hriat nuam, changkang si, entawn atana \ha, ‘Khelmual aiah Tui hna” tia kan lo sawi phur em em chu. He zinkawng hi a ngaihnawm a nia.
India President mual liamta Scientist ropui APJ Abdul Kalam khan kum 2070 a khawvela tui harsatna lo awm tur leh chumi atana vawiina khawvela mi chengte hian tihtur pawimawh tak kan neih dan hmathlir, ‘Save Water Vision 2070” a lo nei a. Chuta a sawi tam tak zingah thu \henkhat hian kan thu i’n khar teh ang, “Tihsual ka hriat chhuahte hian min tilungngai em a ni! A chhan chu khawvel tichhetu chhuan zingah ka tel ve a, zirtirna thu \ha reng reng bengkhawng loh hunlaia mi ka nih vang a ni.Tunah chuan ka tu leh fate chuan a man sâng tak an pek a lo ngai ta. He khawvel hi siam \hat theih tawh rual loha tihchhiat a nih tawh avângin tun a\anga hun rei lotêah hian he leia nunna awm zawng zawng hi kan tâwp vek dawn tih hi ka ring nghet tlat a ni. Engtiang hian nge ka kir leh ang a, mihringte chu hrethiam thei turin ka tih tak ang le? He khawvel chhanhim tur hian hun kan la nei e,” tih hi.