Kohhran pasarih hnena lehkhathawn
(Thupuan. 2;1 – 3;22)

  • Mahmuaka Chhakchhuak

EPHESSI (33 AD – 100 AD)
Ephessi tih awmzia chu ‘Duhtak‘ tih na a ni. Asia Minor-a khawpui ber leh pawimawh tak a ni. Kaster luichhuaha awm a ni a, tui kawng leh khawmual kawng in a chhun sung a, a pawimawh em em a ni. Sumdawnna hmun pawimawh tak a ni bawk a, Ephessi khuaah hian Juda tam tak an awm a, Philosophy thiamna lamah te thurochhiah a ngah a ni. Tin, Ephessi khuaah hian Diani (Artemis) Temple a awm a, hmanlai chuan khawvel thilmak ber pakhata an sawi a ni.
Tirhkoh Paula rawngbawl khan Ephessi khuaah hian tumhnih a kal a, a kal hmasak zawkah chuan Priskili leh Akuila te a hnutchhiah a (TT. 18;19), a hnu deuha a kal leh chuan kum hnih leh thla thum zet a cham nghe nghe a ni. He khua hi milem biakna hmunpui tak a ni chungin Tirhkoh Paula thusawi chu a sawt hle mai nghe nghe. A zin vawithumna ah chuan a haw lama Jerusalem a panna kawng ah Miletti khua atangin Ephessi khuaa kohhran upa te a ko a, an hnenah thu ropui tak, ama rawngbawl thu te nen a sawi a. (TT. 20;17-37)
Heng thil pawimawh leh lar tak tak te hi Ephessi khuaah hian a awm; –
(a) Johana baptisma chang tawh patling 12 te’n Isua hmingin baptisma an chang leh (TT.19;3-7)
(b) Turana zirtirna In hmingthang tak awm na a ni (TT. 19;9)
(c) Paula silhfen atangin damlo te’n damna an chang. (TT. 19;11,12)
(d) Juda mi, thiam (dawithiam) zuara vak vak thin Skeva fapa 7-te chu ramhuai pai pakhatin a bei a, a hneh vek a ni. A dera Lal Isua hming an lam thin avanga tihmualpho an niin alang. (TT. 19;14-17)
(e) Diani lem ropui tak leh Diani biakna biak in ropui tak a awm a, Diani lem siamtu Demetria chuan Paula te dodalin mite a fuihpawrh thin a ni. (TT. 19;23-35)
Tichuan Thupuan 2;1-7 thua Ephessi khaw hnena lehkhathawn kan hmuh hi kum zabi pakhatna a Kohhran, Pentecost Ni atanga zirtirte boral zawh hnu AD 100 thlenga kohhante tana ziak a ni. A chang tawp bera ‘Nunna Thing‘ a tih hi Gen. 2;9, 3;22 ah leh Thup. 2;7, 22;2,14 thuah te kan hmu a, Isua anga sawina Joh. 1;4, 14;6, 6;48 ah kan hmu leh a, Thuf. 3;18 leh 11;30 ah te entirna angin kan hmu leh a, Ezek. 47;12 ah entirna angin kan hmu bawk a ni. Apokrifa bu 2 Esdras. 2;12 ah kan hmu bawk.
Nunna Thing tih hi JFB (Jamieson Fausset Brown) Bible Commentary chuan “Thi theilo Nunna, Pathian nunna bik entirna atan hman a ni“ tiin a sawi. Chu Thi theilo Nunna (Immorality Life) chu Greek tawng chuan ‘Zoe’ tih a ni a, mihring leh ramsa te’na kan neih ve phak loh nunna sawina a ni. Thi thei Nunna chu Greek tawng chuan ‘Psuche’ an ti thung.
‘Zoe’ chu chatuana nunna a nih avangin Pathian nunna tia sawi a ni a, Mihring te’n kan neih ve phak loh a ni. Chu chu Eden huanah chuan Pathianin a dah a, huan lai takah a awm nghe nghe. Nimahsela bawhchhiatna avang chuan ‘Nunna Thing’ chu khawih phal a ni ta lo a, tawh pawh an tawh phal a ni ta hek lo (Gen. 3;24). Tichuan, Thupuan buah chu ‘Nunna Thing’ chu kan hmu leh a (2;7, 22;2,14). Insu fai te chuan Nunna Thing chungah chuan thu an neih theih tur thu kan hmu a ni. He Nunna Thing hi a hma lama kan sawi tak ang khan Chatuana Nunna sawina a ni a, chu chu Isua hminga Baptisma chang te chuan an nei thei dawn a ni (Joh. 3;16, 5;2, 26, 6;63, Rom. 6;23, Kol. 3;24, I Joh. 1;2, etc).

SMURNA (100 AD – 313 AD)
Smurna tih hi Greek tawng “Smyrna” tih atanga lak a ni a, a awmzia chu ‘Tihduhdahna’ tihna a ni. Asia Minor thlanglam, Ephessi hmarlam Mel 40 a awm a ni a, tuipui kama awm a ni. Khawpui lian leh pawimawh tak a ni a, a khawpui hi BC 290 laia sak thar, sumdawnna hmunpui pawimawh tak, ropui leh khawpui hausa tak a ni. Asia ram Pathiannu – Kebele an tih biakna hmunpui a ni bawk.
66 – 74 AD a Rom Sorkar laka Judate an hel avang khan indona chu Judai ram leh Galili ram atang tein an tlanchhiatsan niin a lang a, chung te chu Smurna ah awmin kohhran tana mi tangkai tak an nih a rinawm a ni. Tisa lamah an pachhe hle a, fiahna pawh an tawk a, Juda inti hoten an sawichhe bawk a, khawvel sorkar thuneitute (Diabola) chuan an zinga mi thenkhatte chu taninah an khung bawk a, Lal hrang hrang 10 lai te chuan Krista zuitute chu an ti hrehawm a ni. Chung Lal 10 te chu heng te hi an ni; –

  1. Nero ……………. 54 AD
  2. Domitiana ………81 AD
  3. Trojan ……………98 AD
  4. Antoninus ………117 AD
  5. Severus ………….195 AD
  6. Maximum ……….235 AD
  7. Decius …………..249 AD
  8. Valerian …………254 AD
  9. Aurelian …………270 AD
  10. Diocletian …….284 AD
    Chung hrehawmna nasa tak tuar tute tan chuan Nunna Lallukhum chu buatsaih a ni a, thih thlenga rinawm a ngai a ni. He huna Kristiante’n an hrehawm tawrh hi a rapthlak em em mai a, An lu tansak te, meia hal hlum te, thingzainaa zaibun te, sawisak hlum te anni hlawm a ni.

PERGAMOS (313 – 590 AD)
Pergamos (Pergamum tiin an sawi bawk thin) hi awmzia chu Inneihna tihna leh Chawisanna (elevation) tihna a ni. Asia Minor khawthlang lam Musia rama khawpui pakhat a ni. Smurna khua atanga hmarlam mel 60 vela awm a ni a, ringlomite Pathian Temple tam tak a awm a, nimahsela Pergamos hi kristiante hmunpui a ni ve thuai bawk a, Pergamos hmingthanna ber chu Lehkhabu dahkhawmna In (Library) lian tak a awm vang leh Pathian chu hrang hrang biakna temple tam tak a awm vang a ni. A khawpui chhak tlangah chuan Zeus Pathian biakna Maiham lianpui a awm nghe nghe.
Tichuan Thupuan 2;12 – 17 thua Pergamos khaw hnena lehkhathawn hi 313 – 590 AD inkara Kohhrante tana thawn a ni a, 313 AD chu Rome lalber Constantine-a, Lala a thut kum a ni a, a hmaa Rome Lalte reng reng kha chuan Kristiante an tiduhdah thin hle a, nasa tak leh rapthlak takin Kristiante chu an sawisa thin a, ‘Milvian Leihlawn Indona (War of Milvian Bridge)‘ an tih 312 AD ah chuan Constantine leh Maxentius (Italy leh Africa hmar lam awp tu) an indo dawn ah erawh chuan Constantine chuan a mumangah Vana khian Mei-alh anga lang a hmu a, ‘He chhinchhiahna hmang hian hneh rawh‘ tih aw a hre bawk a, tichuan, Kross chhinchhiahna chu a lallukhum ah a chuantir a, a sipai zawng zawng te pawh an awmphaw ah leh ralthuam dang zawng zawng ah a ziah tir vek bawk a, tichuan 312 AD October ni 28 ah chuan Constantine chuan hnehna a chan phah ta a ni. Chumi atang chuan Constantine chuan Italy te, Africa hmarlam te Rom khawthlang lam zawng zawng te chu a awp ta a ni.
A hnu 323 AD ah chuan Rom ram pumpui chu inchuhin Constantine leh Licinius te chu an indo leh a, Constantine chu chakin Rom ram pumpui chu Kristian Sorkar a lo ni thei ta a ni.
Rom ram ropui takin Kristian a tih duhah thin em em laiin Constantine chuan Rom Lalber nihna a rawn chan atang chuan Kristian te chu an lo zalen ve thei ta a, Constantine ngei pawh chuan dan leh dun tam tak ti danglamin Kristian te tan hamthatna tam tak hetiang hian a duangchhuak ta a ni; –
(1) 313 AD ah a hnehna avanga Pathian hnena lawmthu sawi nan Africa hmar lama puithiamte hnenah tangka eng emaw zat a pe a, Kristian te chu Sorkar hna lian tak tak thawk turin a ruat bawk a ni.
(2) 314 AD ah Rom sorkar dan khauh lutuk chu tiboin misual khenbeha hrem te, kum khuaa ser reh thei lo tura thirlinga in deh ang chi te a khap a ni.
(3) 316 AD ah Kristian puithiamte sorkar chhiah chawi a awl tir a, sakhaw dang pathian hnena inthawina hlan pawh a khap bawk a ni.
(4) 321 AD ah Lalpa Ni (Sunday) hi Pathian biaa inkhawm vek theihna tur atan sorkar pisa chawlh ah a puang.
(5) 330 AD ah khawpui thar Black Sea kamah ama hming chawiin Constantinople khawpui thar a din a, sorkar hmunpui ah a hmang nghal a ni. He khuaah hian Kristian te chauh Pathian biak a phal a, a hnuah Kristian te khawpui a lo ni ta a ni.

THUATIRA (590 – 1517 AD)
Thuatira tih hi Chawlloa inthawi tihna a ni a, Asia Minor a Rom biala khawpui pakhat a ni. Tunah chuan Turkey sorkar ta a ni a, Pergamos leh Laodikei inkar kawnga awm a ni. Puan ze hrang hrang siamna hmun a ni a, hlumbel te dar chhun hna leh sumdawnna thi lchi hrang hrang awmna hmun a ni.
Tichuan Thupuan 2;18-28 thua kan hmuh ang hian Thuatira khaw hnena lehkhathawn a awm a, hei hi 590 – 1517 AD chhunga Kohhran tana lehkhathawn a ni.
Hetiang hian i han sawi chiang ta ila –
Lalber Constantine chuan Kristiante chu a duhsakin a theih chin chinah chanvo tha a pe a, thuneihna sang tak tak te thlengin a chelh tir a ni. Chuvang chuan Kristian te chu anlo zalen ta hle mai a, tichuan mumal takin kohhran inenkawlna dan te pawh chu an duang zel a, kohhran hruaitu a tan ‘BISHOP‘ an dah a, bial hrang hrang awp turin Bishop chu an dah nain Rom khawpui awptu Bishop erawh a dinhmun a sang chungchuang bik hle a ni.a hnuah zel phei chuan ram hruaitu ai te mah chuan mipui ten an ring zawk ta hial a, khawtlang thil ah leh Politics thil reng reng ah pawh mawhphurhna lian tak a chelh lo thei lo a ni.
Tichuan a hmalama Pope sawirik a awm thin chu 590 AD chuan Gregory I chu Rom Bishop ah a tang a “POPE” hming leh nihna chu atakin a rawn pu ta a ni. A ni hian a hunchhungin thil pawimawh leh langsar tak tak tih a nei a, a pawimawh zual te chu; –
(1) Rom Bishop dinhmun chu Pope dinhmun ah a siam.
(2) Pathian biak inkhawm kalphung a thlak danglam a, changkang zawk leh in ang khata chham tur te a buatsaih.
(3) Pathian thu thiamna lam kawnga Kohhran hmasa te hmunpuiah Rom khawpui chu a siam a, Purgatory (thih hnua thlarau then thianghlimna hmun) te, Sacrament te, Efficacy of relics (mi thianghlimte thuam hlui vawn thatin thiltihtheihna a neih thu) zirtirna te a ti chhuak.
(4) Lehkhabu lar tak tak Joba bu chhuizauna (Moralia) te, Italy rama Pate nun lreh thilmak tih chanchin (Dialogues) te, Bishop ten kohhran a enkawl dan tur chungchang (Pastoral Rule) te a ziak.
(5) Khawvel nawmna tlansan a, Pathian tana intihhrehawm (ascetism) a chawilar a, a bik takin Puithiam te tan nupui pasal nei loa tawmkhawmna In (monastery) a thununna hnuai khawsak a sawimawiin a din thar.
(6) Missionary lamah thahnemngaihna lian tak a nei a, 597 AD ah khan Puithiam 40 zet England ramah a tir lut a, an rawngbawlna a hlawhtling hle nghe nghe a ni.

SARDIS (1517 – 1900 AD)
Sardis hi Ludia ram khawpui ber a ni a, Asia Minor a awm a ni. sahmul siamna lamah a hmingthang hle a, Lalber (Emperor) Pathian anga biakna hmunpui a ni. Hmasang khawvelah chuan khawpui ropui ber te zinga pakhat a ni. Kohhran tam tak awm lo mahsela maicham mei mit loin ala nung ve zel a nih hmel.
Thupuan 3;1 – 6 inkarah hian Sardis khaw hnena thuchah kan hmu a, Sardis tih chu ‘Thil la awm te‘ tihna a ni a, kum 1517 leh 1900 inkara Kohhran ho tana ziak a ni.
A hmalama kan sawi tak ang khan Rome khawpui chu Kohhran chuan hmun pawimawh ber ah a hmang chho a, khawtlang rorelna ah leh Ram rorelna ah te thleng chuan Kohhran chuan hmun pawimawh a chan takah chuan mitinte chuan Sorkar hna an duh avang chuan piantharna tak tak chang loin Kristian ah an inpe a, chumai niloin Pathianthu pawm dan pawh alo in ang vek thei lo a, inhnialna vawi tam tak a chhuak hial reng a ni.Hetih hunlai ah hian Kohhran chu Roman Catholic a ni mai a, thunei tu ber Pope te chuan an duh dan angin Pathianthu chu an ti danglam tih theih a ni ta hial mai a ni.
325 AD ah chuan Lalber tihluihna avangin Trinity thu pawh chu Pathianthu angloa tihdanglam a ni a, a hmingah pawh ‘Nicea Creed’ tih a ni. Nimahsela, Apostol thurin (Apostol Creed) chu dik tia pawm tam tak an la awm avang chuan Thurin thar pawh chu mi zawng zawng chuan an pawm thei vek chuang loa, Kohhran ah inhnialna a chhuak lo thei thin lo a ni.
Tichuan, Kohhran chu a kal khawlo tawlh tawlh a, Puithiam te lah chuan an puithiam nihna te chu sum leh paiin an lei mai mai a, Puithiam zu rui, Puithiam tualthat, Puithiam a ruka nupui nei tih vel leh engmah thiam nei silo a Puithiama nemngheh tih te chu thilmak a ni lo e an ti hial a ni. Hei mai hi ala ni lo a, Kross them te, Mithianghlim te ruhro an tih leh thil hlui dang te chu lakhawmin mite hnenah man chawiin an entir thin a, Sum lakluhna atan an hmang a, chutilama Puithiam ten hun an hman nasat avang chuan Rinna kawng lamah an pachhe hle a ni.
Heng belhchhah tur hian Sual ngaihdamna lehkha – Indulgence te siamin an zuar ta hial a, sumdawnna atan an hmang a, an chhungte mitthi tawh te tan Indulgence chu an lei a, chu mi hmang chuan Puithiam ten an lo ngaidam leh thin a ni..!!! Kum 1343 ah Pope Clement VI chuan he Indulgence hi a tichhuak tan a, Pope Leo X (1513 – 1521) hunah phei chuan ‘He ngaihdamna lehkha in leina pawisa inthlak rik rual chiah hian in chhung te hremhmuna awm chu an chhuak nghal dawn a ni‘ tiin St. Peters Biak In sak nan an chhuak ta chur chur mai a ni.
Hetih hunlai hian Siamthat duh tu an awm reng tho a, a hmahruaitu ber chu Martin Luther-a a ni. A ni ho chuan nasa takin an dodal a, an theihtawp an chhuah a, kohhran hruaitute hnenah pawh an thlen a, vawi duai lo an sawipui bawk a ni. An ngaih pawimawh zual te chu; –
(1) Indulgence
(2) Penance
(3) Purgatory te hi a ni.
Tichuan, Martin Luther-a chuan Roman Catholic dik lohna leh sawiselna chu Point 95 lai Latin tawnga ziakin Oct. 31, 1517 ah chuan Wittenburg Biak In bangah chuan a tarchhuak ta a, heta tang hian Luther-a chuan nasa lehzualin Kohhran chu a bei a ni. A hnu mai June 15, 1520 ah chuan Pope thupek alo chhuak a, Martin Luther-a chu Thurin diklo zirtir tuah puh a ni ta a, a hnu mai Jan. 3, 1521 chuan Kohhran atangin an hnawtchhuak ta hial a ni.
A hnu 1529 chuan “PROTESTANT“ a lo piang a, Kohhran thahnem tham tak a lo pian phah ta a ni.

PHILADELPHIA (1900 – Rapture)
Philadelphia tih hi Unau hmangaihna tihna a ni a, Philadelphia hi Asia Minor chhunga awm tho a ni. Sardis khua atanga Mel 30 a awm a ni a, Isua pianhma daiha Attalus philadelphia din a ni a, Ludia ram khawpui a ni.
17 AD khan Lirnghing nasa tak maiin Sardis khua nen a tichhe hneh hle mai a, 90 AD ah an din tha leh chauh a ni. Khaw hausa tak mai a ni a, Savun siam leh puan siam te chu an sumdawnna ber a ni.
Thupuan 3; 7-13 thua Philadelphia tana lehkhathawn hi Thuthlung Thar kohhran, 1900 a Ruah hnuhnung tia sawi – Topeka khuaa ‘Bethel Divine Healing Home‘-a Thlarau Thianghlim baptisma lo thleng atanga Lalpan a mithianghlim te a lawr, Rapture hun thleng a ni.
Kum 1900 kum tawp dawn ah (Dec. 31, 1900) chuan Parhama Bible College ah mi 115 te chuan thahnemngai taka Lalpa an auh laiin an College chu Thlarau Thianghlim thiltihtheihna nasa takin a tikhat ta vek a, an zavaiin Lalpa duhzawng tih chakna in an lo khat ta a ni. A tuk Jan. 1, 1901 zanah chuan an zirlai pakhat chu Parhama chuan a lu chungah a kut nghatin a tawngtai a, tawnghriatloh nasa takin alo tawng ta a, a tuk mai Jan. 3, 1901 zanah pawh chuan Parhama’n Free Methodist Biakina thu a sawi hlanin zirlai thenkhat Bible School -a awm te chuan tawngtaina an neih laiin Thlarau Thianghlim alo thleng leh a, tawnghriatlohin an tawng ta theuh a, Parhama inkhawm bangin Bible School arawn thlen leh lai chuan pindan zawng zawng te chu eng tle surin a rawn hmu a, Rawngbawl tu 12 te pawh tawnghriatlohin an tawng ta a, vawi leh khatah inremv takin tawng chi hrang hrang parukin ‘Isu, ka thla hmangaih tu, i lamah min hruaizel rawh‘ tih hla chu an sa ta mup mup mai a, Parhama pawh chuan Thlarau Thianghlim a dawng ve ta a, a hrawk chu rawn herh deuh sawkin a hria a, Swedish tawngin a tawng chhuak ta zawih zawih mai a ni.
Chuta tang chuan chu harhna chu a zual zel a, Kansas State chhung mai niloin hmun dang dang ah a kangkai zel a, Thlarau Thianghlim baptisma dawng thar an pung zel a ni. A hnu ah US ram pumpui ah a darh a, he harhnain bu a khuar nghehna lai deuh ber chu Los Angeles khawpuia Azusa Street ah a ni a, He harhnaa rawngbawltu chu Holliness Kohhrana rawngbawl tu William J. Seymour-a a ni. A tirah 214 Bonnie Brae Street-a Baptist nupa Richard-a leh Asbery te ina thlarau riltam kalkhawm te hnena Seymour-a rawngbawlna atangin April 9, 1906 ah Thlarau harhna a lo thleng ta a ni. A hnuah 312 Azusa Street ah an insawn a, he harhna hian chawl hlek loin kum thu chhung a awh a ni. Inkhawmna chu nitin zing dar 10;00 atangin zanlai thlengin an nei thin a ni.
He Harhnain a kentel pawimawh tak chu Apostol te Thurin, Pathian pakhat zirtirna leh Isua hminga Baptisma chan chungchang te a ni. Parhama chuan ‘Thlaler Autu Aw‘ tih lehkhabu a ziakah chuan heti hian a ziak a ni-
“Pa leh Thlarau Thianghlim hming chuan phuma baptisma chan theih a ni lo tih kan hre thuai a, a chhan chu Pa leh Thlarau Thianghlim hming tih chu awmze neilo a ni a, tu ai mah chu hming chuan a awh lo a, Pa leh Thlarau Thianghlim chu an thi ve lo a, an tho leh ngai bawk lo ang. Isua Krista, Pathian leh mihring chu i chhia leh tha hriatna thianga i rinna puangchhuak a, a thihna, phumna leh thawhlehna tawmpui i duh chuan Isua hming ngeiin Baptisma chang rawh; chu hming chu Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hming chu a ni a, Isua Krista hminga i chan chuan an vaia hmingin i chang a ni mai“ tiin.
Tichuan, Philadelphia Kohhran hnena lehkhathawn chuan Ruah hnuhnung hun 1900 atangin Khawngaihna Hun tawp, Jentail famkimna hun tia Bible-in min hrilh bawk, Rapture thleng a huam a ni. He hunah hian ‘……….. i thil neihsa kha vawng tlat rawh’ a tih angin he Thuthlung ah hian nghet taka awm a, tihchet rual loha kan awm a pawimawh a ni.

LAODIKEI (Rapture – 1000 Rorel)
Laodikei hi Asia Minor khawpui ropui tak niin khaw hausa tak a ni a, Phrugia ram chhung, Lukas luikama awm a ni a, Kolossa nena inhnaih takin an awm a, Asia Minor chhak lam leh thlang lam inveitawnna kawngpui bul, remchang taka awm a ni. A hma chuan ‘Diospolis’ tiin emaw ‘Rhoas’ tiin emaw an sawi thin a, a hnuah Laodikei an ti leh a ni. He khua hi Antiochus II (261-246 BC), Suria Lalin a nupui Laodike hming chawia a din a ni a, a mi cheng te hi Suria leh Juda mite an ni ber a ni. He khua hi Tirhkoh Paula erawh kha chuan a tlawh lo niawm tak a ni.
Laodikei tih chu Greek tawngin la-od-i-se-a (laodikia) tih a ni a, ‘Mipui te‘ tihna a ni a, chu chu ‘Pathian mi te‘ (Gk. laostheou) sawina a ni. Chutichuan Thupuan 3;14-22 thua Laodikei khaw hnena thuchah pawh hi Pathianin a mi – Israel fate tana a thuchah a ni tih kan hre thei mai awm e. Lal Isua an khenbeh avang chuan Pathianin a hnam, Israel fate tan, an hnam pual bik tana hman turin Hapta 70 a pek chu Lal Isua an khenbeh avang chuan hmang zo ta lo a, chu Hapta khat chu Mithianghlim Lawr hnuah an hmang leh dawn a ni.
Hetiang hian chiang deuh zawkin i han sawi ila-
Lalpa’n a Mithianghlim te a lawr anga, boruakah Beramna Nupui neihna ruai thehin kum sarih chhung hun kan hmang anga, chutih chhung chuan Leiah Daniela Hapta, kum Sarih chu hman a ni ang. Nimahsela, he kum Sarih hi kum thum leh a chanve ve in then a ni anga, a kum then hmasa zawk, kum thum leh a chanve, thla 42 tia sawi bawk ah chuan Thupuan bung 11 thua kan hmuh angin Thuhretu pahnih ten thu an hril anga, thla 42 a liam hnu, kum thum leh a chanve hnuhnung zawk intan dawn ah chuan Sakawlh a rawn chhuak dawn a ni. Tichuan, a lalram a rawn din anga, khawvel ah Ro a rel dawn a ni.
Kum thum leh a chanve chhung Ro a rel anga, hetih chhungah hian Mithianghlim te erawh chuan Boruak ah Beramno Nupui neihna ruai an lo theh dawn a ni. he hunah hian an kutah emaw an chalah emaw Sakawlh chhinchhiahna neilo te chu an lei leh hralh khap a ni anga, Sakawlh chhinchhiahna – 666 chu an neih vek angai dawn a ni. Tichuan, Thla 42 a ral leh dawn ah chuan Lal Isua chu Van atangin a rawn chhuk anga, Olive tlang ah a ke a nghat anga, chhak leh thlang zawngin a phel ang. Chutichuan Sakawlh, Lei chunga Rorel tu chu a ti hlum anga, Jentail Ni pawh a kin nghal dawn a ni (Lk. 21;24).

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427