Dan lo a sak tihchhiat tura tih ve ve
(Noida Twin Tower tihchhiat vrs Vanzau-Chalfilh Tlanga Tourist Destination la tih chhiat loh)

  • Ruatfela Nu

Kum 2022 thlazing thla tahrik ni 28 Pathian ni chawhnu dar hnih leh a chanve khan, Noida hmuna in sang ding thiang ropui tak, Apex an tih leh Gyane an tih te chu second 9 chhung lekin puakthei (explosive) kg 3,700 hmanga tihchim a ni a. Apex hi chhawng 32 a ni a, Gyane hi chhawng 29 a ni. In chhawng sang ropui pahnihah hian flat 900 chuang zan awm tura ruahman a ni a, flat tam zawk chu kan lei ve hman hmain an lo hralh hman tawh a, kan lo zu lei ve hman lo kha kan vannei hle a ni.

Reporter-te au hla avangin countdown atangin a hmuhnawm nghal a. Thian pakhatin, “Mit chaknain chawhnu inkhawm a thulh tir dawn a che a ni maw?” tiin min fiam a. “A teuh lo, hetianga puak thei hmanga in chhawng sang leh lei tih chim hi ka film hmuhnawm tihzawng tak a nia, ka en zing lutuk. Noida twin tower tihchhiat hi chawhnu inkhawm thulh thak a en tlak a ni asin. A chhan chu India rama dan rorelna thu chhuak zawmna lian ber a nih loh pawhin, a pahnihna aiin a tê thei lo hrim hrim. A hmuh nawm mai a ni dawn lo, a thawnthu hian India ram state zawng zawng bung thar a kaipui a, Mizoram hian bung thar keuin zirlai thar kan thiam phah ve lehpek ang emaw,” ka ti deuh duah a.

Next Chalfilh: Nidang hun danga thil thleng lian tham a awm hian Mizo mipui mimirin fiamthuin kan bawl phuan zui a, mihring tawrhna nasa tak pawh uangthuang takin kan khel zui tawh thin a. Noida twin tower tihchhiat mek pawh a story ngaihtuah lem loten an fiamthu pui leh vak ka hlau deuh a. Twin tower bamb chhiat rual ruala ‘Next Chalfilh’ tih a viral nghal bak fiamthua bawl phawn zui a awm em loin ka hria. Thumal pahnih lek, ‘Next Chalhfilh’ tih hi a ril ngawt asin.

Ni e, dan loa sak ve tho, Noida twin tower, Supreme Court-in tichhe tura a tih vanga bomb hmanga tihchhiat kha thil nuihzahthlak a ni tlat lo alawm le! Environment humhalhna dan zawng zawng bawhchhiaa sak, Chalfilh tourist destination, National Green Tribunal (NGT)-in Mizoram sawrkar thiat tura a tih, vawiin thlenga la thiah loh hi thil nuihzatthlak dik tak zawk chu a ni. Mizo mipui, a bikin thil chinchang hria leh dan zaha zawm duh ten, vawiin thlenga thiah a la nih loh chhan an ngaihtuah a, NGT thupek pawh zawm duh lo sawrkar chu eng nge a nih chu an hria. ‘Noida twin tower tihchhiat atang hian zirlai an zir chhuak ve ang a…’ tiin ‘Next Chalfilh’ au hla (slogan) an rawn phuah ve a ni mai thei e.

Twin tower tihchhiat leh a chhan ziak sei ka tum lo. ‘News reporter chu ni ila, Times Now slogan pakhat, “Lesson for Corrupt Builder ‘Lobby’?’ tih ai khian ka phuah dengkhawng thiam zawk ang,” ka ti pek a. NDTV au hla, “Tower of corruption down and dusted” tih erawh a khal tha ka ti. Next Chalfilh atan au hla lo phuah tura min phut fiamtute ka chhanna chu environment minister open letter ka thawn leh “Environment minister, environment dan kalhin a che zui zel” tih article ka ziakah khan a awm teuh ang.

Tlang hmingthang, tlang pawimawh, tlang vanduai: Mizorama tlang hmingthang leh pawimawh tak, a chhehvel khaw tam tak tui tlan tur petu, chu tlang hlu tak lanna khua ten khawchin en nan taka an hman thin (tunah chuan mi hampum ten an tih chereu zawh tawh vangin nature teh nan pawh a hman tlak tawh loh) Chalfilh tlang chhip, Vanzau hmuna environment humhalhna dan zawng zawng bawhchhiaa tourist destination sak chu mi thahnemngaite zualkona thu tlinga ngaiin National Green Tribunal (NGT)-in thiat turin a rawn ti a. NGT thu pek chu dan bawhchhetu, Mizoram tourism department leh Mizoram PWD te khin let tur niawm tak a nih laiin Department of Environment Forest and Climate Change (EF&CC) minister berin a tir atangin a dodal a ni.

Log permit leh ramhmul damdawi (vannaspati): Kum 1976 July-ah Chalfilh tlang chu notified reserve forest area-ah puan a ni a. Forest ram a nih rual rualin hian Aizawl mihausa pa hoin Chalfilh tlang ngawpui thing lian tha tha chu thingzai (timber)-a sumdawn nan hlawhfa ruaiin a kihtir a, pa pakhat phei chuan a hnuhkhawm vel nan sai a ruai a! Aizawlah phur lutin saw mill-ah a zaitir tluk tluk a! Chalfilh tlang chhehvel khuaten an sawi danin thingzaitute kha forest department lamin thing zai phalna (log permit) an pe niin an sawi!!

Kum 2002-2009 inkarah ramhmul damdawi (medicinal plant) chin, Vanaspati project kalpui a ni a. Ramhmul damdawi chin nan a tlang hnim leh thing kitin ramhmul damdawi an ching a, a ramin a lo ngeih lote pawh a ni ang e, an hlawhchham hulhual! Ramhmul damdawi chin nana ram an tihchereuah hian buh tuh se tin 100-200 hmun zet a niin an sawi a. Hetiang hian Chalfilh tlang chu a filh kawlh zo ta a niin an ngai a. Chalfilh tlang chhehvel khuate rilru a ti na a, an rilru nat chhan hre vek lo mah ila, forest log permit pek leh Vanasapati project vanga chereua ngaiin sawrkar, forest department ai chuan kan enkawl ngaw thei zawk ang an ti a ni.

NGT order appeal: MNF sawrkar hmasak khan Chalfilh reserved forest hlu em em chu environment humhalh leh humhimna dan zawng zawng bawhchhiain an suasam leh a. He environment dan bawhchhiatna leh kutthlakna avanga ramngaw chereu chhan tur hian Centre for Environment Protection (CEP) chuan National Green Tribunal (NGT)-ah thubuai a thlen a. Hetianga humhalh ram tihchingpen hi thil pawi tawpkhawk a nih vangin NGT pawhin a lo ngai serious hle (NGT-a Chalfilh case: OA No.145/2017/EZ, CEP vs union of India &Ors). Forest Conservation Act, 1980 bawhchhiaa Vanzau, Chalfilh tlanga in an sak leh cement hmanga kawng an siam chhut chhiat tura NGT-in a tih chu Mizoram sawrkar chuan a appeal a (M.A. No.13/2021/EZ). He miscellaneous application (MA) hi Department of Environment, Forest And Climate Change (EF&CC), Mizoramin a file a ni nghe nghe. MA hi dân bawhchhetute (tourism deptt. leh PWD) te’n an file tur niawm tak a nih laiin, a dan bawhchhetuina file loa a humhimtu turin a file daih hi khawvel thil mak zinga chhiar tel chi a ni. NGT order khin let a nih khan sawrkar ukil bakah ukil man to tak, darkar khat dina Rs.1.5 lakh chin chunglam hlawh, Saurabh Kripal, Sr, Advocate an la ruai zui a. Mahse an chak phah ta chuang lo a. NGT chuan order khauh zawkin a rawn vawm zui a nih kha. Kan environment tichhe zel tura ukil an rawih nan mipui sum engzat chiah nge an hman ang?

Supreme Court: EF&CC Mizoram chu M.A. No.13/2021/EZ-ah an chak loh avangin Supreme Court lamah an appeal leh a (C.A No.3758-3759/2022). Hetah phei chi chuan ukil 6 — Mr. C.U. Singh, Sr. Adv., Mr. Siddhesh k., Adv., Ms. Anu Upadhyay, Adv., Ms. U. Shanddilya, Adv., Mr. Akash Singh, Adv. leh Mr. Nirnimesh Dube, AOR (Advocate on Record) te an ruai a. Tahrik ni 17 May 2022-a hearing-a an insen hnem dan tur chu pakla hisap pawhin a chhut chhuah theih vek. C.U. Singh, senior advocate, Supreme Court phei hi chu India ram ukil zinga hlawh hnem ber pawla sawi a ni a. Mipui sum engzat tak pe leh ang maw?

Tourism department chuan ni dt. 03 May 2021 khan PCCF, EF&CC department hnenah lehkha ziakin (vide No.C. 18018/12/2020-TOUR), tourist destination Chalfilh phase I & II hnuaia infrastructures siam chu EF&CC department hnenah hlan an inpeih thu an hrilh a, hemi ni vek hian EF&CC department chuan chhangin, infrastructure-te chu enkawl an inhuam thu an hrilh a ni (vide No.B.13028/19/2021-FC/PCCF). Hei hi dan kalha thiltih (illegality) dan hnuaia sengluh tumna (legitimization) hmanrua a ni.

Tourist destination Phase I & II tihchhiat (demolish) pawh hi sum siam tumna bawk ni leh ngeiin a lang a. He mi atan hian Rs. 2,09,34,474/- zet ruahman a ni a. Finance department chuan dt. 02 May 2022 khan order siamin (vide No.G.20016/1/2022-FBT) kum 2022-23 atan Chalfilh tourist destination-a infrastructures tihchhiatna atan Rs.100 lakhs chu tourism department-ah an pe chhuak a ni.

Building demolition-ah hian mimal/pawl hnenah tender chhuah thin a ni a, a tichhe turte hian an ngamna zat sawrkarah pawisa an pe mai a, anni’n building materials la tha an hlawm thung thin. Hetiang hian Directorate of Agriculture building leh Minor Irrigation building tepawh an lo thiat tawh a, sawrkar tan senso a awm lo a, a thiattute hian sawrkarah pawisa an chhung lut thin zawk a ni.

Khanpui leh Lailak khuate PIL: Mizoram sawrkarin NGT thu pek, NGT-a a appeal hlawhchham hnua Supreme Court-a an khin mek laiin, Khanpui leh Lailak khuate chuan helai ram hi engtik lai mahin forest kan pe lo, kan ram a ni tiin, khaw hnih NGO Coordination Committee chuan Gauhati High Court-ah PIL an theh lut ve leh ta a. Chu pawh chu Gauhati High Court Division Bench chuan a hnawl ve leh ta a ni. He tlang buaina hi engtin nge a kal zel dawn kan hre lo a, hunin a la hrilh ang.

Chalfilh tlang ropui leh hlu tak, tlang vanduai em em si vanduaina kan sawi seng lo, apple chin nana vah, MNF returnee-te alu chin nana vah tih vel leh Green India mission (GIM) tih luklak kalpui a tam tawh lutuk a, a-eng-amah hlawhtling awm si lo. Phul hnim, ral atanga eng tlur chiah an hnutchhiah a ni. Khilai chhehvel khuate rilru na pawh khi a awm a ni. Tun atanga chuan tuman a chhe zawngin suasam tawh lo ila, a chhe tawh siam tha (restore) turin theihtawp chhuah tawh zawk ila, a ram leilung tualto dik tak thing phuna ti ngaw leh turin, a chhehvel khua leh Mizo mipuiin kan rilru siam thar ila ka ti ngawt mai.

Tlangkawmna: He ramah hian danin kori a tu lo a. Rorelna thu chhuak a awm ngai hek lo a. Rorelna thu chhuak (NGT order) pawh zawm a ni lo a. Hei hi kan ram leh hnam tun dinhmun a tana thil pawi rapthlak tak a ni a. Kan hma lam hun atana dan zah lohna leh pawisak lohna, ram chhunga hnamte thinlunga tuhna a ni dawn a. Kan lo tihsual leh tih dik loh tawhte pawm ngamin danin a kawng zawh mai sela, danin kori a tuk a, dan rorelna thu chhuak zaha zawm hi kan damkhawchhuahna tur a ni si a.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427