- K. Zothanpara
Ministry of Defence-in Mizorama chanchinbumi (MJA member)-te tana September 13-20, 2022 chhunga Defence Study Tour an buatsaihah September 16, 2022 khan Arunachal Pradesh West Kameng district-a Central Institute of Himalayan & Cultural Studies kan tlawh a; rilrua la awm ngai lo thil eng eng emaw min ngaihtuahtir.
Central Institute of Himalayan & Cultural Studies hi West Kameng district-a Tenga Valley huam chhunga awm a ni a, Tibetan hnam chanchin leh nunphung chi hrang hrang zirna hmun a ni. Luh dawna gate-ah chuan Eastern Command Tibetology Cadre tih an intár thung.
Institution director Gurmeet Dorjee sawi danin, an zirna-in chu pawl (NGO)-in bul an tan a ni a, kum 2003 atangin sorkar laipuia Ministry of Culture-in a la zui a, sum leh pai mamawh angte leh tihchangtlunte chu sorkar laipui kuta awm a ni. Hetiang zirna-in hi India ramah pali a awm niin an sawi.
Central Institute of Himalayan & Cultural Studies-ah hian zirlai 200 vel awm mekin, master degree thleng zir theihna a ni a, hmunhma tha tak neiin, zirlaite pawh campus-ah an awm vek a ni.
Ministry of Defence (Guwahati) public relations officer Lt.Col. AS Walia sawi danin, zirna-inah hian Arunachal Pradesh leh Assam-a Indian Army-te an lut ve thin a, Tibet mite hnam zia, hnam nunphung leh Tibetan tawngte an zir thin. Buddhism chanchinte pawh an zir thin bakah, a chhehvela Buddhism sakhaw hmun pawimawh (monastery)-te an tlawh thin bawk.
Hetianga hnam ziaráng leh nunphung zirna hmun hi Mizoramah pawh din ve theih a ni ang em, tih rilruah a awm nghal a. Mizote hi India rama awm ni mah ila, India mi tam berte nen kan hnam ziaráng, nunphung, chìn than, rilru sûkthlêkte a inang lo a, hnam dang tan chuan zir tham a ni ve àwm e.
Chuvangin, Arunachal Pradesh-a Tibet hnam chanchin leh nunphung chi hrang hrang zirna hmun ang hi sorkar hian din dan kawng zawng ve se la a tha phian lo’ng maw? Kan hotute hian Ministry of Culture lamah hian hma la ve se, a tih chi viau mai thei asin. Mizoramah sipai kan tih mai (para military force) eng emaw zat an awm thin a, an inthlâk reng a, tam tak chu Mizoram la hmu ngai lote leh Mizoram chanchin hrim hrim la hre ngai lote an ni ang. Chu’ng mite tana Mizorama an awm chhunga an hman tangkai theih tur leh an hlâwkpui tur zirna-in, sorkar laipui chakna ringa din hi a theih a nih chuan a tha viauin a rinawm.
Chutih rualin, Mizorama sipai awmte hi state danga awm zat ngaihtuah chuan a tlem hle mai a, Assam Rifles battalion pathum an awm a, BSF, CRPF leh a dang dang an awm neuh neuh bawk. Sipai tak tak (army) erawh an awm lo. Arunachal Pradesh-ah erawh chuan China ramri dep an ni bawk a, sipai an tam hle. East Kameng district-ah ringawt pawh army brigade hnih (sipai 6,000-9,000 inkar vel) an awm zu nia! Hei vang hian, Mizorama cultural institution puitling leh changtlung tak din chu sipai/para military awm zat dinhmun atanga thlir chuan, thil tihhlawhtlin harsa deuh pawh a ni mai thei a; hmalak thiam dan azirin tihhlawhtlin theih a ni tho mai thei bawk.