- Lallunghnema, Charity Lodge

Khawvel mihringte hi kan inthlau khawp mai. Mizo leh Mizo pawh kan inthlau. Dan hriatna kawngah kan inthlau lutuk. Rules & Manual kan hre lo tlangpui. Legislator te zingah consumer right vei leh hria pawh khawvar dawn hnaiha, vana arsi ang deuh an ni. An vang pharh mai. Politician ram veitu inti, ram mipui aia mahni chhungte leh mahni party hmangaih zawktute phei hi chuan consumer right vei chu sawi loh a hriat pawh an hre pha meuh lo a ni? Kan ti thin. A vanduai thlak hle a ni.
Vairengte pel ho hian Vairengte pel lo ho min lehkhalh zel a. Vairengte pelhah hi chuan Aizawla rak ring ringte chu an ti leh dek si a nih hi!
Khai aw! Mizoramah hian ‘ni mai mai teh se’ tih kan uar hle. In ngaihdam kan uar hle. Hei hi kan chhiatna bul a ni. Thinlunga inhmin si lo hian kan han inngaidam ve thawr a. Mahse kan rilru erawh a na zui lawi si, a nih hi! Vairamah leh Sapramah chuan thil an hria a, thil an ren a, pawisa an ren a, an thawk chhuak tam bawk. Dan leh thupek an ngai pawimawh a. Chuang bang an nei ngai lo.
Keini chawm hlawm hnam nih zak miah lote hian sawrkar sum ei ruk pawh thil sualah kan ngai si lo. Consumer Right hriat loh pawh zah na chang kan hre hek lo. Kawlphetha chhitna bill kalphung hre lo, lehkha zir sang hmel hmuh tur an la tam lutuk te.MLA tam zawk Consumer an ni tih pawh inhre hlei lote hian ram mipui ka vei e,’ba le,’ an han ti ve khanglanga.An zak thei lo ngei mai.Tui bill siam dan leh gas manual pawh hre miah lo insehmur tuau tuau hmel hmeh phei hi chuan rilru a na duh hle. Heng mahni Dan Pek hre lo ho hian bumin an awm a, an awm nitin tih reng an hre si lo!
Hmanni lawk khan kan kawmthlang lawk khawhar in pakhatah chuan kan zu zing len a. He khawhar in a vantlang mi hriat pakhat nen a kan titinaah chuan consumer right chungchang kan sawi thleng leh ta ngei a.Hetiang hian i han tarlang teh ang. Zawhna atangin bul kan tan:
Min zawhna : Pu Hnem, hei consumer awareness i sawi thin hi a va har ve maw le! Printed price aia sanga thil lei loh tur, hralh loh tur in ti si a. Kan buai a nih hi. Thenawm maia mi thil chi hrang hrang han lei ila. MRP aia sang vekin min leitir si a. Thenawmte an ni a, han inhauh lah a ni si lo. MRP aia sanga lei tum lo mah ila, min pek tlat chuan sawi chhuah a ngam awm lo tlat a ni. Engtia tih tur chi nge maw ni le! A ngaih na hriat a har khawp mai. Bungraw thenkhat erawh MRP aia sangin kan lei lo ve bawk. Mahse, a tam zawk hi MRP aia sang vekin kan lei a ni. Sawi tur a tam khawp mai” a ti ta chiam mai a. Hetianga zawh na chang a hria hi lawmawm ka ti hle mai. Kan thianpa hian Awareness a nei a ni. Eng hunah emaw chuan thil man dik taka a lei ngei ka beisei a,. Duhsakna pawh ka hlan a ni.
Kei chuan: ‘”A tlangpuiin heng dawrkaite hian a mal te te emaw a hlawm deuhva hralh turin wholesale dawr atangin bungruate chu a hlawmin an lei thin a. Wholesale rate in MRP aia hniamin an lei thin a ni. An bungraw leina man leh MRP hi a inkar a zau viau tura ngaih a ni a. MRP aia sanga hralh hi India ram chhungah hian khap a ni a, phal a ni lo bur. Wholesale rate hi retailed price(a mala zawrhna) aiin a hniam fe tur a ni. Sawrkar laipui chuan MRP hi India ram chhunga hman atan a siam a ni. Chuvangin MRP hi zawm hram hram tum tur a ni a. Wholesale rate leh MRP hi hriatpawlh loh tur a ni. Dawrkai thenkhat chuan MRP aia sanga bungrua an hralh loh nan wholesale dawr atanga an bungraw leina rate chungchangah an fimkhur hle tur a ni.
Maximum Retailed Price hi saptawng a ni a. Maximum chu a sang thei ang ber emaw a lian thei ang ber, tihna ani a, retailed chu a mal te te tihna a ni a, price tih hi a man tihna a ni. Tichuan thil leina man sang thei ang bera hralhna tih a ni a. Chuvangin MRP pela thil lei leh hralh emaw zawrh hi Dan bawhchhiatna a ni hrim hrim a. Consumer Protection Act 2019 – in unfair trade practice a sawi hi a ni. Sumdawnna thianghlim lo leh bawlhhlawh sawina, a titute hrem theihna thil a ni e. Huaisen leh fimkhur taka thil lei hi zir a ngai. Thil lei tur chuan hmanhmawh loh a ngai bawk. Thil zuartute pawhin an customer te tihlawm an tum a ngai. Hlep tam duh emaw hlep tam ringawt um hi hlawhtlinna a ni chuang lo.
Dawrkai chuan zahawm takin dawrkai mai se. Hralh chhuah tam hi hlawhtlinna bul a ni zawk. Hlep ringawt um hi chhiatna a ni duh châwk. Hengte hi a tu ve ve pawh(dawrkaite leh dawrtute) in an neih tur a ni. Hawihhawmna, dawhtheihna, insumtheihna, rinawmna leh remna te hi duhawmna te, mahni hmasialnate leh chaponate hi dawrkai leh dawrtute inkar tichhetute an ni. Chuvangin thenawm dawrkaite nen inpawh takin kan titi ho thin tur a ni; hei hi ka thianpa bula ka sawi a ni.
Kei ve hi he consumer khawvel ram zauvah hian khawhar ina ni emaw, mitthi in a ni emaw, tha lam leh tha lo lam puipunna hmunahte hian consumer right kawng hrang hrang min zawtin min titipui ta thin a. Kal chhan theihnghilh thaka ka han consumer chang a tam khawp mai. Kan nitin nun ram a ni miau si a. Tirhkoh Paulan rinna a fa Timothea hnena ‘Thu chu hril rawh, a hunah leh hun lohah pawh’ a tih ang deuh khan a hun leh hun lovah te pawh consumer chanchin tha hi kan sawi zel mai zawng a ni si a.
Khai aw…lo ngaithla rawh le…India rama state lian ber Uttar Pradesh a Budhanshahr khawpuia Tailor (puanthui a ei zawng) pakhat chu Consumer Court pakhat chuan a puan thui hak tlak lo(ill fitting stritching) avangin compensation chawi turin thutlukna a siam a ni. He tailor hi Silco Tailor dawr neitu Iftikhar Ansari a ni a. Mi pakhat M.P Singha chuan he dawrah hian kurta pyjama a thuitir a. Thui man hi Rs. 720/- a ni. A thawmhnaw thuitu chu a duh ang a lo ni lo va, vawi eng emaw zat Singh a hian a complained nghe nghe a ni. Silcon Tailor chuan an lo ngaihsak tha duh lo va. A tawpah chuan District Consumer Commission chu a pan ta nge nge a. Consumer Commission in ngun taka a ngaihtuah hnuin Deficiency awm ngeiin a hria a, Consumer Protection Act 2019 bawhchhiatna a ni tiin puanthuitu hnenah hian hremna a chelek ta a ni.
Puanthui tirna man Rs. 720/- refund turte court kalnaa senso Rs 5000/-, rilru tihnat sak man Rs. 5000/- interest Rs. 1500/- chawi turin judgement siam a ni. He consumer update hi kan member ten an share a ni a. Zoram mipui, consumer right hriat mamawh ngawih ngawihte lo hriat ve turin ka han phochhuak a ni.
Tunlai khawvela hmanraw changkang tak tak Apps chi hrang hrangah hian consumer commission te thuremna thar lam tak tak tarlan a ni thin a. Consumer whatsApp group thenkhatin an tichhuak reng bawk. Puanthuitute hi CPA context atang chuan service provider an ni a,an customerte chu consumer an ni.Dikna leh chanvo ropui tak tihchet rual loh an nei.
Consumer Court a ka awm ve lai khan Khatla lama kan thianpa chuan a kekawr thui dik lo (ill-fitting) avangin Tailor chu a lo khing tawh a.Thiam a chang a ni.
Chawlhkar lehah ka ti leh ang.
Thil i leiin cash memo la ziah rawh.
I bungraw lei a chhiat chuan
Ngawi mai mai suh.