- Mahmuaka Chhakchhuak
Khawvel mihring zingah hian Lal Isua, Shakespeare, Abraham Lincoln, George Washington leh Napoleon Bonaparte-te hi an chanchin sawi hlawh leh ziah tam ber an niin hei hi a indawt dan a ni. Amaherawhchu hei hi kum 1976 daih tawh ami a nih avangin tunah erawh chuan midang hming pawh alang tawh mai thei a, anni aia mi langsar hi an lo awm mai thei tawh a ni. Anni pangate hi mi chungchuang an niin an hunlai theuh chuan anni tluk tur hi an awm kher lo ang tih tur hial an ni a. Lal Isua chu keini Kristiante phei chuan a chanchin kan hre hlawm viau a, khawi hmunah pawh a chanchin chu kan sawi tam ber a ni. Pathian Fapa (Pathian fapa tih nen ngaihfin loh tur a nia) a nih tlat avangin a chanchin hi sawi a nuam a, he leia kum thum chhung vel emaw chauh rawngbawlna a neih lai chanchinte kha vawiin thlengin kan la sawi ning thei ngai hek lo. Kum 33 vel thleng chauh dam mahsela kum sang tam tak chhung sawi daih turin chanchin a nei miau si a ni.
Lal Isua dawta midangte hi chuan hmeichhia leh mipa inkara pangngai taka hrin an niin zawlnei hrilhlawk pawh an ni ve hek lo. Anni pali zingah hian Abraham Lincoln hi a piang hnuhnung ber a, a pian hma kum 200 chuang daih tawhah Shakepeare chu lo piang tawhin alo boral leh tawh bawk a. Tin, anni pali zingah hian American President pahnih an awmin George Washington leh Abraham Lincoln te hi an ni a, Washington hi a hmasa zawk nain an chanchin ziak leh sawi tamah chuan Lincoln hnungah a awm thung. Shakespeare chu Literature lama English mite ti hausatu a nih laiin Napoleon chu hnam chhan nana sipai huaisen a niin mi rothap tak a ni thung. Hetianga kil hrang hrang atanga an boral tawh vek hnua midangin an chanchin sawi leh ziah tam lamah chuan Shakespeare hi a chungnung ber a, a dawtah Lincoln hi a niin Washington leh Napoleon te’n an dawt leh a. Amaherawhchu anni hi khawvel awmchhung pawha an hming kan lam rik reng turte an niin anni aia chungnung hi an awm tawh kher lo hial awm e.
Anni mi pangate hian inang veka an thil neih pathumte a awm a, chungte chu Rinawmna, Tumruhna leh Inngaihtlawmnate hi a ni. Hengte hi vawiin thlenga mihringin kan la mamawh reng a niin kan nitin khawsakna hmunah leh mimal nunah ngei pawh kan neih reng fo tur a ni a, heng pathum zinga pakhat pawh hi kan neih loh chuan mihring hlutna bo hial thei khawpa pawimawh a ni. Lal Isua ngei pawh khan Rinawmna ngawr ngawr kha nunpui ringawtin thil dangte hi amah hmuh tur awm lo sela emaw nei lo ta ni sela a mission kha a hlawhtling hauh lo ang. Chutiang bawkin Washington leh Lincoln ngei pawhin ram an hruainaah Tumruhna emaw Inngaihtlawmna emaw kha nei ta hauh loin Rinawmna chauh kha nei ta ni sela chuan heti tak hian an chanchin hi kan sawi tam hauhin a rinawm loh. US President an nihna chu an hming kan sawi lanna awmchhun emaw chauh a ni ang a, midang aia kan dah chungnunna tur hi a tam lo mai thei. Chutiang zelin Shakespeare leh Napoleon tan ngei pawh heng thil pathumte hi a pawimawh lo bik hauh lo a, an nun ti chaktu atan leh an hming hriat reng a lo nih phah theihna chhan pawh a ni ti ila kan sawi sual kher awm lo e.
Rinawmna hi vawiin hun thleng pawha tupawh maiin kan la mamawh leh kan nunpui tur thil pawimawh tak ala ni reng a, khawvel alo changkang tain kan khawsak alo danglam deuh ta a nih pawhin kan mamawh lohna a awm chuang hauh lo. Lal Isua ngei pawh khan a nuna a lantir ber chu Rinawmna hi a ni. Mipa telloin Hmeichhe chhul atangin alo piang a, chu alo pian atang chuan a chanchin ngaihven a ni nghalin a thihni thlengin khawvel mihringin a chanchin ngaihnawm kan la ti fo a ni. Chung zawng zawngah chuan a Rinawm lohna sawi tur hria pakhatmah an awm lo a, dawta an heknaah ngei pawh a rinawmna chu vawng zelin a boral dawn darkar thlengin a nunpui a ni. Amah ang bawkin Washington, Lincoln leh Napoleon te pawhin mipui rawng an bawlnaah Rinawmna an nunpui a, an rinawmna avangin zuitu mi sang tam tak an lo neih phah bawk reng a nih kha. Mihringin Rinawmna a neih tawh loha a hlauh tawh chuan a zahawmna a hlauh nghal ti ila, kan sawi sual kher awm lo e.
Tumruhna ngei pawh hi Rinawmna anga pawimawh a ni. Heng kan mi sawi pangate nunah hian Tumruhna hian darkar khat pawh a kiansanin a rinawm loh a, an thinlungah thuk taka an neih reng pawh a rinawm. Tumruhna avanga an nun an tih chhel dante pawh thui tak sawi tur an neiin ngaihnawm tak taka sawi tur an nei hlawm bawk a, entawn tlak khawpa Tumruhna nei an ni. Chuvang tak chuan an nun ngei pawh hlawhtlinna hmunah a hruai thlen phah a, midang chungah an len phah a ni. Abraham Lincoln khan khati tak khan Tumruhna nei lo nisela chuan America President a ni hauh lo ang, Napoleon ngei pawh khan Tumruhna a neih avangin a nih kha Sipai huaisen a nih a, a hming kan la sawi rik fo. George Washington leh Shakespeare ngei pawh kha an kawng zawh a ngaihnawmin Tumruhna avangin an hming an chher phah a nih hi.
A tawp ber atan chuan Inngaihtlawmna hi an nun chelh nghettu pawimawh ber a ni hial ang. Lal Isua ngei khan a hrechiang a, Inngaihtlawmna nunpuiin khawvelah rawngbawlna a rawn nei a, kum thum chhung vel emaw chauh rawngbawlna a neih chhung khan mi tam tak thinlung a hnehna hmanrua ber pawh a inngaihthlawmna vang a nih kha. Rinawmna leh Tumruhna ang bawkin Inngaihtlawmna hi a pawimawh a, dahhniam theih a ni hauh lo. Khawvel hmeichhe hrin zinga mi pawimawh mi pangate ang hian keini ngei pawhin kan boral hnu leh kan awm loh hnu pawha kan chanchin an la rawn sawi ve reng theihna atana thil pawimawh tak chu tuna kan han sawi tak thil pathum; Rinawmna, Tumruhna leh Inngaihtlawmnate hi khawvel awm chhunga pawimawh reng tur a ni.
Kan hmelthat leh chhiat hian awmzia a neihna hmun chu hmun engemaw bik chauhah a ni a, kan boral hnuah phei chuan engmah awmzia a nei lo. Nimahsela Rinawmna, Tumruhna leh Inngaihtlawmna erawh chu kan chanchin ti mawitu a ni a, kan boral hnuah ngei pawh midangin kan chanchin an la rawn sawi huna sawi nuam an la rawn tih ber tur a ni bawk ang. Chuvangin kan damlai hunah hian eng kawng pawh zawhin tlan mah ila, Rinawmna, Tumruhna leh Inngaihtlawmna te hi kan neih reng a, kan nunpui reng a pawimawh a ni. Chutiang bawkin kan damlai lungphunna pawimawh tak a ni bawk.