- Lalmuanpuia Zawngte
Sawihawnna – Ramin hma a sawn dawn chuan a ram leilung hausakna neih leh mihring cheng te eizawnna (Natural and Human Resources) milpuia dehchhuah a neiha, chumi hmanga intodelh leh a mamawh dang a tlakchham te la lut thei dinhmuna a insiam a pawimawh hmasa a. Hetianga bungrua leh themthiamna te inthleng tawnna hi ‘In Sumdawn tawnna (Trade Off)’ an tih chu a lo ni ta mai a, silai mu tello indona hlauhawm ber an tih fo chu International Trade War hi niin ram pakhatin ram dang market vuak chhiat tum reng reng in khawvel ram hausa te hi an inel reng a ni tih kan hriat a tul awm e. Hetiang a nih avang hian Mizoram pawh tunlai khawvel insumdawn tawnna ah kan zuan luh ve theih nan kan in siamrem a kan insan mar hi a tul takzet tawh a ni.
Mizoram-a Agriculture pawimawhna – Mizoram ah hian mipui za zela 70 chuang te hi agriculture a innghat kan ni a, kum 2011 chhiarpui atanga a lan danin Mizoram a hnathawk thei zawng zawng (Total Workforce) chu 486,705 a ni a, heta tanga za zela 55.76 (55.76%) chu thingtlang lo neih leh a kaihhnawih a eizawng te an ni. Tin, state sum thawh chhuah zawng zawng za zela 24.73 chu agriculture hian a tum bawk a, tin, Mizoramin bungrua leh ei tur a siam chhuah theih awm chhun te chu agriculture kaihhnawih atanga kan hmuh leh neih te an ni vek awm e. Hengte a nih avang hian Mizoram chu agriculture a innghat a nih zia kan hre thei awm e.
Hmasawn nana Mizoram mamawh enge? – A chunga kan hmuh ang khian Mizoram mipui tam zawk innghahna chu agriculture leh a kaihhnawih eizawnna (Agriculture and Allied) te a ni a, Mizoram hmasawnna tak tak pawh a hril thui hle a ni. Kum 2011 census in a tarlan danin Mizoram-a mihring 525,435 te chu thingtlang lama khawsa niin heta tanga mi 271,390 i.e., 51.66 % te chu thingtlang lo neih (Jhum Cultivation) a eizawng an ni. A awmzia ber ni a lang chu- Mizoram ah hmasawnna tak tak thlen tir tur chuan heng thingtlang kut hmathawk te dinhmun siam that leh dehchhuah tam zawk an lo neih theih nana theihtawp a tan lak hi sorkar mawhphurhna a ni chiang hle a ni.
Kum 2023 MLA Election-a Congress Party Manifesto chu Enge ni? – Congress Party Manifesto No.1 ‘TANG PUIHNA’ hi a zavai chuan kan tar chhuak senglo anga mahse a hlawm lian (main points) deuh deuh 4-te han tarlang ta ila-
- Kut hnathawktu, hlawhtling mek leh hlawhtling mai thei dinhmuna ding, theihtawpa tang mekte tan – kawng tha,thali chin uar tur bik siam, thlai hralhna leh thiar velna (Marketing & Transportation), thlai venhimna lam, etc., etc.,.
- Sorkar ruahmanna hnuaia intodelh tura tang duh, mahnia bul tan ngaihna hre silo te, tan nachang hrelo te pawh zirtirna leh kaihhruaina pein hetiang hian chhawmdawl an ni ang.
- Thalai, sorkar hna hmuh loh avanga thawhchhuah nei thei loten, an thiam zawng leh theih zawng hmanga ei an hmuh theih dan tur kawng zawn sakin a tul anga chhawmdawl an ni ang – Targetted Skill Development, Entrepreneurship Development Programme, Technical leh
Language Free Training kalpui a ni ang. - Mi vanduai bik te, rilru leh taksa lama harsatna neih avanga engti kawng maha tan la ve theilo te tan – Social Security Scheme kalpui a ni ang.
Manifesto Rintlak leh Hlawhtling thei tur a ni em? – A chunga Mizoram leh thingtlang kut hnathawk te dinhmun kan han tarlan tak te atanga ngaihtuah chuan Congress Party Manifesto-2023 hi Mizoram hmasawnna tur atana innghahna lungphum’ ti a sawi tlak a ni hial awm e. Mizoramah hian mihring 571,771 te chu khawpui (Urban Areas) a awm an ni a, a bak mihring 525,435 te chu thingtlang a awm an ni ve thung a, hetihlai erawh chuan Mizorama khawpui leh thingtlang dinhmun erawhchu a inthlau em em thung a ni. Tin, mihring nun leh hmun intluktlan lohna (Human and Regional Inequalities) lanasa lutuk hian Mizoram hmasawn loh zia chiang takin a rawn tarlang bawk a, heng intluktlan lohna tibo tur hian thingtlang hmasawnna tur a rang lama sorkar in a buatsaih char char hi tihmakmawh kan ti thei ang. Chuvangin, a chunga Congress Party Manifesto kan han tarlan tak te khi harsa lutuk loa tihhlawhtlin mai theih thil te a nih bak ah thingtlang hmasawnna kailawn rahbi hmasa te an nih avangin a rintlak a, Mizoram tan hmasawnna bulpui leh innghah ngamna a tih theih awm e.
Dehchhuah Tam zawk engtin nge kan neih theih ang? – India ram ang bawkin Mizoram ah hian mipui tam zawk fe chu thingtlang lo neih – kut hnathawk a eizawng an nih laiin sum dehchhuah erawh chu za zela 24.73 choh a ni a. Hei vang hian chaw leh sum chang thlai dehchhuah tam zawk dan tur ngaihtuah a tan lak sauh sauh hi a tul hle. Thlai chi hrang hrang kan lo thar chhuah theih nana thil tul hmasa leh rawtna te han tarlang ta ila –
- Tlangram lo neih (Jhum Cultivation) hi Terrace Farming/Permanent Farming-a thlak,
- Tunlai themthiamna (New Technologies) hman uar,
- Hmun/Ram thar zuan zel lova leilung pangai hmang reng thei tura buatsaih (Enhancing Soil Quality),
- Lo neitu ten hma thar an lak zel na tura an mamawh sum pukna tur awlsam zawk siam sak leh an hlawhchham palh pawha invenna tur tha tak siam sak (Agricultural Credit and Crop Insurance) te,
- Thlai thar dehchhuah te tih ralna tur ngaihtuah (Efficient Market).
Heng rawtna hrang hrang kan han chhawpchhuah tak te hi a taka chan tir tur pawhin thil harsa lutuk tur a awm miahlo a, Congress Party Manifesto – 2023 nen pawh nasa takin inanna thui tak a nei awm e.
Tlangkawmna – Mizoram ah sorkar hrang hrang lo piang tawh in agriculture hmasawnna tur chuan hma an han la ve bawk thin nachungin hmasawn tur tak tak atana tih takzet a hmalakna erawh hmuh tur a la awmlo ti ila kan sawi sual awm love. Amaherawhchu, Congress Party Pu Lalsawta kaihhruai ten Party Manifesto-a an chhawp chhuah tak te ngun taka han bih vang vang chuan thil lawmawm leh tih tak tak tumna a awm niin a lang a. Mizoram, a bik takin thingtlang kut hnathawktu te tan chuan na taka bawh huam huam chi ni awm tak a ni.