- Lallunghnema, Charity Lodge
Chhiartute chibai ka buk hmasa a che u.
Ka thu leh hla hi hetia han thlir thuak chuan mi zawng zawng mamawh a ni, kan ti thin a. Mahse, mi zawng zawngin an ngaihven lem lo va. Mitin huap ti bawk thin mah ila, mi tam zawk hian kan ngaihsak chuang si lo va. An mamawh ber ber an ni lawi si! Mak tak a ni!.
Hetiang hian i ngaihtuah ngai em? ‘ ‘ ‘Kan thawh tirh phat atanga kan mut thlengin consumer kan ni tih hi kan sawi chamchi a. Mahse, mi tam takin Consumerism hi tun thleng hian an la pawm thiam mang tlat lo.Consumerism chu thil leitu leh hmangtute chanvo humhalh leh an chanvo tihchangtlun hi a ni a. Kan mut lai pawhin consumer kan la ni chhunzawm zel si a’ tih hi!
Hotel-a i thlen chuan tui taka i mut lai khan pawisa i chawi a, pawisa chawitu chu ‘consumer’ CPA, 2019 chuan a ti a ni.
Tun hnaiah programme chi hrang hrang ka nei a; Chhungkaw programme-te, Kohhran leh Pawl ang te pawh a ni ang chu. Kan chhungkaw chungchangah chuan tha lam leh chhe lam te a awm a. Heng boruak chi chawm tak a thlen hi chuan ‘consumer’ a har duh khawp mai. Nun hi a hul huk chang a awm a. Complaint dawn tha pawh a tho loh chang a awm thin a ni.
Thihna kut vawt!
Nun khua tluang taka kan hmanho laiin ka Puzawn Pu Ngursailova Sailo chuan nat lawk em em nei lovin ni 20 May 2023 khan lungphu chawlin min awm lohsan ta thut mai a. Thin a thawngin a hrilhhai thlak hle a ni. Hei hi Thihna Kut Vawt ka tih chu a ni.
A tihdan pang ngaiin ka Puzawn hian May 5 tuk hian check -up tha takin a ti leh a. A BP pawh a tha a, Zun thlum etc pawh a tha vek a ni.A Lung lam pawh a tha. Chhun lamah chuan kan pu hi Republic Venga Kawipui chhak lawka khawhar inah a leng a. Chu khawhar ina a awm lai chuan a taksaah harsatna a tawk thut mai a, a thlante chuan bualin tlema lu hai deuh hlek neiin a awm dan chu a chiang ta lo hle a.Keini a chhungte chu min hrilh nghalin kei leh ka chhungte chuan ka Pu hi Civil Hospital kan panpui nghal a. Doctor -te pawh kan chhungten an lo phone lawk nghal bawk a ni. Tichuan, Hospital-ah hian Doctor leh Nurse-ten theihtawp an chhuah chung pawhin a nunna chu chhan theih a ni ta lo a ni. Chawhnu dar 1-ah chuan min lo kalsan(thi) ta a nih chu!
Kan Pu hi kan uiin min awm lohsan ta mai chu kan hrilh hai hle mai a. Pathianni-ah amah vuitu tam takin chhun dar 12 khan Bialtu Pastor hovin kan thlah liam ta a ni.
Hetiang a lo nih takah chuan tuna ka article pawh hi ka Puzawn Pu Ngursailova Sailo pualin ka ziak a, ka hlan a ni. Pu Ngursailova hi Consumer Thilah hian a inhmang nasa hle thin a. Mizoram Consumers’ Union-ah pawh hian nihna hrang hrang, Vice President, Treasurer-te a lo chelh tawh a ni. MCU Repblic Veng Branch-ah pawh hian President a ni mek bawk.
Khatia Mizoram Consumers’ Union kan din khan ka Pu hi Consumerism lama inhmang ve turin ka sawm nghal a. A phur zawng tak a lo ni chek ang chu ani chuan ka sawmna hi lo pawmin heti hian a hun tawp pawh chu consumer te tan a lo hmang zo ta a ni. Ka Puzawn hi a thih hian MCU Hqrs-ah Adviser a ni mek a. MCU pawh hian an sun hlein ka hria.
Ka Pu kha mi inzir mi tak a ni a, a hun tam zawk inzir nan a hmang a. LLB hial a zir zo thei a ni. Ka sawi tawh angin he article hi ka Pu thlah nan leh hriatreng nan ka hlan a ni a.Kan chhungkaw tan a hlu a,a tangkai mai ni lovin kan thlamuanpui em em bawk a ni. Kan dam chhungin kan theih nghilh ngai tawh lovang.
Tichuan,tun hnaia ka message dawn thenkhatte hi ka han pho chhuak leh ang e. A tha viau asin!
“Pu Hnem, thil pakhat ka ngaih pawimawh ve mai mai.. Nang pawhin rilru lo seng zui ve la ka duh a. Mizote hi tribal kan nih avangin Income Tax kan awl a. Mahse, Mizoram sawrkar hian Mizoram Treasury a lut tur income tax ang deuh hi 5℅ of per month ang deuh pawhin la ve se, a tha ka ti. Hmanah Finance Department- ho ka sawipui tawh a, an ne ne ral mai mai a. Sawrkar hian ti ngam se, kha pawisa kha transparent deuhvin development works thawh nan (specific project atana matching share atan hmang se a that ka ring lutuk a”…he post hi Sr Engineer pakhatin min thawn a ni.
“Ka pu, retailer buhfai thla 1 chhung sem tur tih hi tinge ni 2 chauh kan vengah hian an sem mai le? Tumkhat kan zin avangin a ni 3 naah zingah lak tumin ka kal a, an in khar a, ka phone a, kan sem thei tawh lo an tia. Phone an dah hmak mai a. LC ten nen a tangruala kar 1 tal hawntir a va tha ve”.
Ka chhanna: “Thla khat chhung emaw sem zawh hma loh chuan sem tur a ni. Zing leh tlaiah. Quota in nei vek. “
Complainant : Kan vei vek a, ni 2 an sem a, zing leh tlai. A bakah sem duh tawh si lo hi a ni kan buaina ber chu. Han zin chhuah changten.
Ka chhanna : FCS & CA ah report tur a ni. Puih i ngaih chuan kan pui thei ang che.
Complainant : Aw le.
‘tiang vel hi a ni. Thu zawm tha duh lo retailer chu hrem mai tur a ni. Harsatna nei chuan min pun zel rawh u. Kan in peih reng e.
Bus conductor leh Bus owner hrem thu hi ka han telh teh ang. Saptawng thiam te tan leh saptawng thiam lo lehlinsak ngaite tan ka han zep a nih hi. Lo inchhiarsakin lo inhrilhfiah sak teh u, ka u Duh!
“Kannur Consumer Court Slaps Rs. 25000 for owner and conductor for forcing conductor to get of bus. Complainant is Sasikala, President of Dist. Consumer Court”
Mizo tawngin kan sawi zar zar ang e. Bus conductor pakhat chuan a passenger-te chu chhuanlam belh chian dawl lo tak siamin kawng lakah a chhuktir a. He khualzin chhuk luihtir(forced to step down) zingah hian Sasikala pawh hi a tel ve a. Ani, Sasikala hi Kannur District Consumer Court-ah President tang lai a ni awm e. Sasikala hian passenger dangte aiawhin Police Station-ah FIR a thehlut nghal a. Police-te hian he bus conductor hi Rs. 500/- an lo chawitir a ni.
Mahse, a la lungawi tawk loh avangin Consumer Court-ah he Bus Conductor leh Bus neitute hi a khing ta a. Consumer Court chuan deficiency in service tia puhin bus conductor leh bus neitute chu Rs. 25000 a chawitir a ni. He thil thlen ni hi 15th August 2018 kha a ni a. Court Judgement hi an tichhuak har deuh a ni mai thei. Bus passenger i nih angin Consumer i ni nghal e. Dikna i nei.
Ka article chhuak hnuhnung pahnihahte khan Electric leh Tax thu hla ka ziak a. Lawm a hlawh viau tih ka lo hria a. Ka lawm hle a ni.
‘Tax petu rinawm nih tum la,electric ren la, bill pe thatu nih tum zel rawh’.
I tan a ni e.
I thil leia harsatna i tawh chuan min hrilh la,kan lo pui ang che.