- Reuben Lalnunthara Hnamte
Khawvelah hian hna pawimawh hrang hrang thawk tur hian tawn hriat ngah hi a lo pawimawh viau mai. Chutih rual erawh chuan tawn hriat ngah ringawt a, taimakna leh tih tak takna nei si lo erawh a tangkai tehchiam lo thei bawk. Sorkar, company leh mimal te pawhin an hnuaia hnathawktu tur an han zawn hian an hna thawh tura an tling (qualified) mai piah lamah an thawh tura tawn hriat lo ngah tawh(experience) an duh deuh tlangpui thin a. Nimahsela, nupui pasal thu ah erawh chuan tawnhriat lo ngah tawh lutuk chu an tha ber kher lo maithei bawk. Tuna kan sawi tur tak erawh hi chu Kohran, Pawl leh ram hruaitu chung chang a ni thung a, chu lam chu I han thlur bing deuh dawn teh ang.
Pa pakhatin a sawi ka hriatreng thin chu “ Pawl hruaituah chuan a tha ber dawttu hi an tha chawk “ a tih kha a ni. Mihring hi kan in ang lo khawp a,; mi chak tak mai, thiltih apiang hneh zaih mai chi leh, chak em em lem lo, mahse, daihrei tak leh tlo tak chi hi an awm a. Pawl hruaituah chuan mi talent ngah tak leh lu zo tak an that em em rualin, tawn hriat lo nei tawh leh mi teirei peih tak mi hi an thatna a awm fo. Kan thianpa Israela awm chuan a lo haw change a sawi ka hriatreng thin chu” Israel ramah chuan eng hna pawh hi lehkhathiam tak pawhin a hniam ber atangin an tan pawht thin “ a ti thin. A dik vek em phei chu ka hre lova, a dikna chin chu a awm ka ring khawp mai. Israelte hna thiam dan leh an sipaite pawh raldo an thiam danah hian tawn hriat lo nei tawh chu an dah pawimawh viau niin a lang.
An hna tura tling ni lem lo, induhsakna avanga indah ngawt te hi Pawl leh Departmentin a tuar a, ramin a tuar bawk a, anmahni ngei pawhin an chhiatpui chawk. Engkim a nihna tur anga taka( Fair) taka tih hi a hnathawktu leh an hnathawhnaah pawh hmasawnna tha tak a ni. Ram kalphungah pawh hian sum ngah leh tawngkam thiam avanga hruaitu nihna dinhmun han chelh ngawt te ai chuan mi tling leh tlak ngei te’n pawl leh ram an hruaite pawh hi hmasawnna rahbi pawimawh tak a ni. Pawl (N.G.O) angah pawh hruaitu nih khel a, nih chak ta kai hian tling lo deuh ni a inhria mi tha tak si te hian pawl an hruai hian hmasawnna ;leh thanna a keng zawk a ni. Pawl hruaitu atan pawh hian direc taka hruaitu ni ai hian thahnemngai taka a chhiat lai ber pawh ding tlat thin te hi an thlanawm zawk fo. Chutih rual chuan tawn hriat ngah nazawng hi an tha vek e tihna lam erawh a ni lo thung.
Tawn hriat ngah vak lo pawh mi tha leh tling tak chu an awm thin, mahse, heng mi te hi chu tlem te an ni. Ram hruaina kawngah pawh chutiang tho chu a ni a, Kohhran leh pawl hovah pawh chutiang tho chu an ni. Ni awm reng leh tling tak, tawn hriat ngah tawh te hruaitu atana ruat an nih hian mipui an lawm a, hmasawnna a ni thin bawk. Swami Vivekananda chuan “ Chhiahhlawh nih zir hmasa la, tichuan hotu nih I thiam ang” tiin a lo sawi a. Mi thenkhat chu hotu nih khel tlat beisei nghal ran an awm thin a, hetiang mi te hi hotu dinhmuna an han din hian hotu tha tak an ngai lem lo chawk. Hotu/hruaitu ni tur chuan tawn hriat ngah tawh leh hotu/hruaitu nih chak huam lo te an tha fo thin.Tawn hriat ngah lem lo, hruaitu/hotu nih chak tak te hian pawl an tihnawk fo thin.
Kan ramah pawh hian piangthar da leh, ringtu nghet lo kan tam em emna chhan chu- kan han piangthar dek dek a, councellor leh speaker nih nghal mai kan han chak a, Pathian thu tlem kan hria a, kan han inti speaker em em ringawt thin te a ni pakhat. Kan Pathian Isua meuh pawh kha kum sawm chuang fe a inzir hnu ah thu a hril chauh a nih kha. Tun ka tawng lo haw lo se, America President Donald Trump a pawh kha mi hausa leh hruaitu nih tling tak a nih rualin Politicsah tawn hriat a ngah loh em avangin a tihna lama mi chak tak a nih rual khan America ram chu ati buai ve hle a ni. Mi chak leh thiltithei leh mi lar takte chu hruaitu atan pawh an tha, nimahse, tawn hriat nei ngah tawh leh ngah lo chu pawl an han hruai hian a hriat khawp mai. Thil reng reng hi a dinhmuna ding kan nih loh chuan sawisel a awl khawp. A lothlirtu tan chuan “ ti khan ti se, tichuan ti lo se, ti hian ti mai sela..” ti a lo sawi mai hi a awl khawp. Mhase, a dinhmuna han din chiah hian kotlang atanga lo thlir ang ngawt hi chu a ni hauh lo.
Rabbi Hilleta chuan “ Mi dinhmuna i din ve phawt loh chuan sawisel ngawt suh” a lo ti a. Hei hi a dik khawp mai; keimahni ngeiina kan lo tawng tawh a nih lem si loh chuan a pawng ataka mi sawisel ngawt pawh hi a tha ber lo fo. Tunlai hunah insawiselna leh inchirh thehna hi kan ramah pawh hian a tam sawt ta hle mai a. Social media te hi insawiselna hmunah kan hmang uar ta emaw tih tur a ni a. Tawn hriat nei pawh ni si lo, huai tak taka mi sawisel ching kan pung sawt hle. Fing leh fria ni a kan inhriat luatah hian kan atna kan pholang zawk lek a ni. Selna anka ngawt ni lo, fakna anka hian mi te a tihlimin a tichak fo. Chuvangin mi I sawisel tur dinhmuna ilo ding tawh a nih lem loh chuan a pawng a taka huai deuh deuh a mi sawisel ngawt hi sim daih a tan a tha hle. Engpawh ni se la, pawl, kohhran leh raqm hruaitu dinhmuna ding tur hian mi chak leh talent ngah tak leh thiltithei nge thaa kan hriat a, tawn hriat lo ngah tawh leh thil tam tak lo paltlang tawh te hi ? tih chu keimahniah theuih a chhan tur ni teh se.