- HC Vanlalruata
Tun hnai-ah hian Mizoramah mibo hi an tam êm êm mai a, a chãng chuan a ni zãwn deuhthaw a mibo an puante an awm a. Chhungkhat laina leh thiante’n an hmuh zawh mai loh avanga khawtlãng an pun tãk ringawt pawh hi an tam ta khawp mai. Thenkhat chu rei tak ina an haw mai loh avanga zawn tãk chauhte an ni a, hetiang hi an tam hle a. Rei tak tak ram riah chîng ni lém lote an ni bawk. Thawhtanni a rama riak lut a, Inrinni a haw chauh thinte hi chu an bo a nih a, zawn nghal an nih mai loh pawhin hriatthiam theih a ni awm e.
Dama hmuh lehte chu awm bawk mah se, tam tak chu zawn deuh fe hnu a an ruang chharte an ni a. An ruang chharna lah hi an veng/khaw chhung hla vak lo a ni deuh fo bawk a. Chutiang zîngah chuan rilru buai vãnga bo ai-in rilru lam harsatna an neih hriat loh an tam zãwk niin a lang bawk. Tunhma kha chuan hetianga mibo an awm hian Mizo khawtlãng hi a nghawr nghing dawt dawt thin kha a ni a, tunah hi chuan kan ngaihvenin kan úksãk lo satliah pawh ni lovin ngai-ah kan neih a, mênah kan thlãk a ni ta ber mai – an lainate leh thiante tih loh chuan.
Mibo kan tam tak êm êm chhan leh kan chhungkhat lainate an nih lem lohva mêna kan thlãk tak mai chhan hi sawi tur a awm thei nual awm e. A bul berah chuan chhungkaw inenkawl, inthunun leh inkhuahkhirh chungchãngah hian kan nun a inthlãkthleng nasa ta êm a ni. Kan naupan’ leh tleirawl chhoh laite kha chuan thenawm inah emaw chhungte inah emaw kan kal dawn leh dawra thil kan lei dawn pawhin nu leh pa emaw in nghaktu apiang hnênah kan kalna túr kan hrilh bakah kan awm rei dan tur thlengin kan hrilh thin kha a ni a. Kan sawi dan ai a kan rei deuh vaih chuan min au a, auh phãka kan awm loh paw’n min zawng thuai thin.
Nausen buchip tih loh, chhungkaw member tinin phone veivak hmai hlai chi kan húm tãk fur hnu hian pindan pakhata chhungkaw awmho pawh kan rilru a inhlat ta êm êm mai a. Kan chhungkua, kan bula awm ve reng ai-in hmun dang daiha awmte nén kan inkawm ta daih hlawm a. Inhnaih taka awm e ti lovin kan rilru chu a inhmu ta rêng rêng lo hlawm chu a nih hi. Chhungkaw inngaihna, innelna leh inhmangaihna pawh kan bosal nasa ta ngiang mai.
Hetiang hi kan nih tãk avangin kan chhungkua ami ngei pawh khaw’nge an awm tih kan ngaihtuah a kan ngaihven dan a nêp ta telh telh niin a lang a. Chu chuan mibo leh arte thih mai mai hi a tipung ta hluai ni berin a lang. Hemi kawngah hi chuan smart phone awm hma atang tawh pawh khan kan chhungkaw inenkawlna hi a dêldúl sa tawh hrim hrim a. Ruihhlo khawih vang leh mahni inzawrh vanga vak rawlai mai mai chîng khawi chhungkua kan tamna hi a rei tawh mai a. Tu chhungkua mah hi kan bang tak tak lo a ni ber e.
Tun hnai mai a ni tawh lo. Arte thih mai mai, ruang an chhar a tunge tih hriat lawk loh kan neih fona hi a rei ve tawh ang reng. Chhungkaw chaw ei lai a pa berin thu tha hrilha fate min zilh thin hun kha a liamna a rei ta viau mai. Chumi in a hrin chu kan tu leh fate chin kan hre ta lo lutuk hi a ni a, chhungkaw tam ber hi kan ni tawhin a lang. Chhungkua bakah tunhma a hnathawh inang pet pet kan nih hun a liam tak hnu hian khawtlang inhmangaih dial dialna leh inthununnate pawh hi nasa takin a dal tawh a. A rah kan sengin kan hmu mek a ni.
Nunna hi mihringin kan siam theih loh, Siamtu chauhvin a siam theih a ni a. Kan hmangaih êm êmte nunna hi pawisa maktaduai tam tak pawhin kan thleng phal lova, chu chuan nunna hlutzia hi a tilang chiang a ni. Chuvang chuan kan hmangaih kan chhungkhat laina leh thiante enkawl dam theih beiseina avangin kan neih zawng zawng bãkah pûk chawp thlengin an damna atan insénso kan huam thin a nih hi.
Chutiang a ni chung chuan kan Mizo hnam nun hi a kalsual thui ta a ni awm a sin, sum leh pai duhna hian kawng dik lovah min hruai thui ta êm êm mai a. Hmeichhe inzuar ang mai-in kan zahawmna hi sumin kan hralh hreh ta lova. Zangnadawmna lak theihna tur a nih phawt chuan zak hauh lovin dikna leh dan kan palzût thawt thawt hreh ta hauh lo mai a, kan mihring zahawmna hi kan hralh satliah lova kan zuar a ni ta ber e. Sap tawng takin sawi ve ta hial ila, kan ‘value system’ kan bosal satliah lova ‘morality’ hian kan nunah awmzia a nei ta lova, ‘materialism’ hian min lem zo tak ngial ang tih a hlauhthawnawm ta tak zet mai.
Mizo nun dik tak, kan hnama bet tlat leh chhungkua leh then leh rual inhmangaihna kan neih thin kha tunhma hun angin kan kokir thei kher lovang tih a rinawm. Chuti chung chuan sum leh pai duh luatna bawiha kan sal tanna atanga kan tal chhuah theihna atan hian inchhungkhurah, khawtlangah leh kohhranah tan kan lak thar chu a ngai a nih hi.
Sorkarna chelhtu kan ram hruaitute, kan thuneitu liante, pawl lian leh kohhran hruaitute thleng hian mahni inhaivúr a sum ruihchilhna leh thawhlawm pun lam ngawt ni lo, mihring chenhona leh inhmangaihnate, nunna hlutnate hi kan zir thar a, midang zirtir thei tur zawnga kan nun a ngai ta takzet mai. Chu chuan Mizo nun hlutna leh mihring nun pawimawhna lamah thui tak min kirpui leh thei mahna. Chu lam chu i hawi thar leh teh ang u. Mingoho thufingin pawisa hloh chuan engmah a hloh lova, hrilselna hloh chuan engemaw a hloh a, nunphung hloh chuan engkim a hloh a ni, a lo tih hi a dik a sin.
Fimkhur tawk loh leh chhan dang vanga tuitla kan ngah ta êm êm maite hi ngaihtuah a ngai ta a. Chhanchhuak tura beihna bãkah an ruang tak hmuhchhuah leh hlawm theih beisei avanga Mizo tlawmngaihna lo pãr chhuak leh thin hian kan la chhe vek lova, he hnam hi chhan theih leh chhan tlãk a la awm tih a tilang thin hi a lawmawm tak zet. Zonunmawi kan tih mai vawng nung zel tur erawh hi chuan nasa taka tan kan lãk sauh sauh erawh a tul tak zet mai.
‘Nitin kan ei khawpin chaw min pe ang che’ ti a tawngtai bãng lote hian an nitin ei khawp chu sawi lo, an dam chhûnga an ei sén loh tur an chhêk ngah tawh pawha duhtawk lo hi kan kawl tul mai zawng a nih hi! Feet 3xFeet 6 thlana la zal hlen tur an ni tih inhre lo an ang thin. Sum ruihchilhna bawih atanga zalenna puanga Siamtu kutchhuak mihring nunna ngaihhlutna chãng kan hriat thar leh hi a pawimawh ber a. Kawtthlêra awrawl tawp tawpa hnehna puan ai chuan kori a tu-in awmzia a nei thúk fê zawk tih kan hriat chhuah a hun ta hlê mai.