- Laiu Fachhai
Rom 13.1-7 ah roreltute chu Pathian ruat an ni tih kan hmu a. Chutiang a nih chuan, Centrala lo sawrkar tawhte leh Mizorama lo sawrkar tawhte pawh kha, khami hun atana India leh Mizoram roreltute atana Pathian ruatte an ni a, tunlaia kan Central sawrkar hrawn mek leh Mizoram sawrkar thar te pawh hi tun hun atana India leh Mizoram roreltute atana Pathian ruatte an ni tih pawm ngam a, pawm thiam a tul hle. Pathian ruatte an nih avangin, roreltute chu, eng political party atanga thlantlin an nih pawhin, mipuite chuan kan zah tur a ni a, kan duhsak tur a ni. Ram tan hmathlir tha nei a, Pathian duhdan anga dikna, rinawmna, hmangaihna leh thawhrimna nunte nunpui zel chunga ram an hruai theihna turin kan tawngtaisak thin a tul hle bawk.
Kan State sawrkar thar phei hi chu eiruk dona (anti-corruption), sawrkarna tha (good governance) siamna, huapzo mipui sawrkar (inclusive government) dinna leh ram tan hmathlir tha leh thar neih tumna platform atanga thlantlin an ni a, chuvangin an lak ata beiseina a sang hle. An rorelna leh kaihhruaina hnuaiah chuan dikna leh rinawmna lal tir ber a, “Ruling Bial, Opposition Bial” tih awm lovin, Zoram pumpui rualkhai taka enkawlna leh hmasawnna rawngbawl hna an thawk ngei ang tih hi ramin a beisei tlat a ni.
Roreltute chu Pathian ruat an ni han tih hian, sipai rorelna te, dictatorship rorelna te, tharum hmanga rorelna latu te leh roreltu tha lote hi Pathian ruat an ni thei dawn em ni tih zawhna a awm thei. Tirhkoh Paula ina Rom 13.1-7 thu a sawi lai khan Judai ram chu Rom awpna hnuaia a awm lai a ni a, khatih laia Rom lalber (Emperor) kha roreltu tha lo leh sual rapthlak, Kristiante tihduhdahtu Neroa kha a ni. Chutih chung pawh chuan Paula khan, “Tûna rorêltute pawh hi Pathian ruat an ni asin,” a ti tlat a ni. Thu dik erawh chu hei hi a ni: Roreltute chu Pathian ruatte ni hlawm mah sela, Pathian duh lo zawnga ro an rel chuan an tlo lo ang a, an tawpna ni a thleng ang. Thenkhat phei chu an tawp ni a thleng thuai thin. Chu chu Lal Saula nunah khan hmuh theiin a awm a (1 Samuela bung 13; 15), lalber Neroa dinhmun a ni bawk. Chutiang roreltute chu khawvel ram hrang hrangah hmuh tur an awm nual. Kan Mizoram sawrkar thar hrawn mek pawh hi Pathian duh lo zawnga ro an rel chuan an tawp ni a thleng ve thuai ang.
Roreltu tamtak chu bul an tan tha hle a, an tan tirah chuan Pathian hriatna leh tihna nen dikna leh rinawmnain ro an rel a. Nimahsela hun a kal a, an hmangaih hmasa bansanin thuneihna hman sualna leh tangka sum ngainatna khawvelah an lut thin. Roreltuten dikna leh rinawmna an kalsan tan nia hriat a nih chuan, Kohhrante, NGOte, chanchinbute leh mipuite chuan tidik leh vauhkhan rawngbawl hna kan thawk tur a ni. Vauhkhanna leh tihdikna thu ngaithla duh lo va, Pathian duh loh zawnga ro an rel lui zel a nih chuan, an rorelna chuan tawp lam a pan ang a, Pathianin midangte a ruat leh dawn a ni.
Thuthlung Hlui hun laiah pawh khan roreltute chuan an rorelnaah dikna, rinawmna, thianghlimna, hmangaihna leh thawhrimna te tlachham a, dik lo taka ro an rel chuan, zawlneite khan roreltute chu an thiltih tha lo, an rorelna dik lo leh an nun thianghlim lohna te ata sim a, Pathian duh dan anga rorel turin an vauhkhan thin. Roreltuten zawlneite thu chu pawm duh lo a, an zawm duh lo a nih chuan, Pathianin an rorelna a tih tawp tur thu an puang a, an puan ang zelin a thleng thin.
Party politics hi chu hun rei lote chhung tan chauh a ni a. Vawiina MNF hi naktukah ZPM a ni thei a, naktukah ZPM chu naktipah Congress a ni leh mai thei a ni. An insawn kual ang a, an inlawmlut kual zel ang. Pathian duh dan anga ram tundinna politics (nation building politics) erawh chu khawvel a awm chhung zawng chuan a awm reng thung dawn a ni. Chuvangin party danga awm hruaitute leh memberte chu hmelma ena en tur an ni lo. Ram tana thil tha ti duh leh hna thawh duh ve an ni tih hria a, thawhhona tha neih tum a tha zawk. Ram tana thil tha sawi hun leh tih hunah chuan inpawmpui tawn a, bipartition resolution (party hrang hranga MLA/MP te rem tihtlanna) neih thei thin ni se a tha hle ang.
Kan Central sawrkar hrawn mek hi eirukna thubuai sawi tur a nei tam lo a, sawrkarna tha (good governance) siamnaah a ti tha hlein a lang a, hmasawnna (development) hna thawk chakin a thawk tha hle bawk. Chuvangin kan sawrkar thar hian, Central sawrkar hlauhna leh huatna championpui ai chuan, political advantage lain thawhhona tha neih tum zawk sela, kan State pachhe tak hian hlawkpuiin hma a sawnpui zawk ngei ang.
“Rorêltu chu Pathian a ni: Thenkhat a titlâwm a, thenkhat a chawimawi thîn.” (Sam 75.7)
“Keimah avângin lalte an lal a, Rorêltuten dân tha an zam thin.” (Thufingte 8.15)
“Hun te, khua te, a thuin an awm a, Lal te a bân a, a siam bawk a, Finna leh hriatna petu a ni.” (Daniela 2.21)
“Ka chah duh hmasak ber che chu thil dîlna te, tawngtaina te, dîlsakna te, lâwmthu hrilhna te mi zawng zawng tân hlân ula, Pathian ngaihsak leh zahawma awmin thlamuang taka kan khawsak ho dial dial theih nân lalber leh thuneitu zawng zawng pawh dîlsak rawh u; chu chu min chhandamtu Pathian hmuhin a tha a, a lâwmzâwng a ni.” (1 Timothea 2.1-3).