- K. Hmingthankaia
Ni 29.March.1988 tlai thimhlim atanga 22nd. Assam Riffle leh mipui kan intihbuai tum khan, a tirte lampang atanga awm ni mah ila, engmah ziaka dah ka lo nei si lova, khawimawlaiah ziak hmuh tur awm leh zauh thin mah se, keima hriatna kha ka lo ring tawk tlat a, mahse, hei, kum tam liam hnua mite hriat tura ziaka han dah dawn meuh chuan, chiang taka hriat alawi ka lo nei tawh mang tlat lova, thil nih dan dik tak hriatsual leh sawisual ka hlau bawk si. A hre tur awm deuha ka ngaih mi engemawzat ka zawh lahin, ka hriat bak chu sawiloh, ka mang hriat riai ruai tluk pawh an lo hre bik tawh hlawm si lo. Ziah ve ngei ka duh bawk si, ka mang hriat riai ruai chu kan thai ve mai mai ange aw.
Kolasib atangin lehlang turin Aizawl ka lo kal a. Mahse, Bus ka nan loh avangin Venghluia kan Inpuia riah ka tum ta a. Aizawl boruak hip a khat bawka, khawnge, tlai thimhlim atanga zan thlengin mi chevel kan thlir teh ang, tiin, Court road tawntirh lungremah chuan keimah chauhin ka thu a. Chu chu 29.March.1988 a ni. Rei vak lo hnuah chuan Zodin lam atanga lo kal nu pahnih hian, ” Canteen kual lamah Sipai leh Mizo an intibuai. Va phei ve vat r’u” an rawn ti ta. Ka thutna thlang lawkah chuan kan thianpa Zamtea’n Bar a siam a, rang takin a inlengte chu ka zuk pun vat a, kan tlanphei ve ta nghal a. Mi an lo pungkhawm tam tawh hle.
22nd.Bn. Assam Riffle sipai lumum SW Anala zurui buai chu motor kalvel tibuai khawpin a lo khawsa a. Chutihlai tak chuan Pu Hmingdailova Khiangte (India sipai Captain hlui) Aizawl SP ni mek chu a lo tlan hlauh a. Sipai zurui buaina siam chu man a tum lai takin, zurui thianpa zurui ve tho chuan SP chu kut thawhin a rawn tibuai ve leh ta a ni. Chuta tang chiah chuan buaina a sosang chho ta a ni. Thil thlen dan zawng zawng hi ka hre seng vek bik lo a, ka hriat lai lai chianglo ruaiin kan sawi lawr puat puat ang e. A tawi thei ang bera sawi ka tum anga, tihsual palhah ngaihdam ka dil nghal bawk e.
Vengtinah Information mike-in puan nghal a ni a. Mipui kan pung chak hle. Mahni hmanraw neih ang ang, Chem, sairawkherh leh thil dang dang. Silai keng pawh engemawzat an awm. Mahse, an chelek lang vak lo, bakah, sipai ho kha kah theih turin an awm tlat lova. An camp leh bunker velah an biru tlat a. Sipai silai hmehpuah hmasak ber tur kha, khitah, Quarter guard chhak tlang, tukverh atanga an rawn tin vang vang kha ka hmu a. Kan awmna kha Zodin Bus stand thlanghret saw a ni a. ‘ Khi, an rawn kap dawn’ tihleh chhaklam kopang phen lama tlan ka rual a, midang pawh an rawn tlan ve nghal. Mi pakhat an rawn kah fuh kha Zodin cinema hall kawt zawn vel tak ami niin ka hria.
Zankhuain kan inep a, hmun hrang hranga che kan ni a, mi chet dan zawng zawng a hriat theih loh. Silai pawh hmun hrang hrang atanga puak a ni. Street light lo vawmchhe tawk an awm. Police pawh an tam khawp mai. Mahse, tangrual vek kan ni. Sipai ho kha an biru vek a, mahse, tawngpawng luhchhuah ngawt chi a ni si lo. Khawlaiah nge min lo chan dawn, silai leh bomb engzat nge an kawl kan hre si lo. A khat tawkin an duhna lai lai atangin an rawn kap leh thin. Thin a ur duh ngei mai.
Mipui an thinur nasa si. Luhchhuah mai tum pawl kha an tam si a, mihring kan inchan hnem lutuk ang tih hlauvin, prominent citizen, mi zah kai deuh tur khan Zodin Traffic duty post atang khan thu sawiin ban an phar thin a, kei takngial pawh ka han lawn ve a nih khanglang kha.
Chumi zan chuan mi pali an kaphlum a, hliam engemawzat an awm bawk. Damdawiinah hliam dah leh buaipuiin kan ri luih luih bawk. Damdawiinah khan, sipai Mandira Vai pathian ban rawn pu vu vu tawkte kha kan awm bawk a.Pui mep mep tak a ni. Sipai ho an rawn inlar duh si lo, luhchhuah chi a ni bawk si lo. Tichuan, chumi zanlai pelh hnu deuh chuan mi nawlpui chu kan tin ta a ni.
A zankhatnaah hian kan thianpa Ramdina Venghlui, Vety. Deptt.a thawk chu an kap fuh ve a. AR hungchhunga Civil Canteen kawta a ke an kah hnua rawn bawkvak chhuah a tum chu, a dul velah an rawn kap leh chiama, a taksaah silai mu pasarih a lut a ni. Mi tuarchhel a ni a, nithum hnu, 1.April.1988 chuan a tlin ta ngang lo a ni. Kan thianpa hi vawiin thlengin ka la theihnghilh thei lo. Ramdina hian a thih tur hi a hre lawk a ang hle. Tlai Office bana an lenna thin nu hnenah, ” Hei, ka lehkha pawimawh hawn hi lo kawl tha la, ka chhungte i lo pe dawn nia” tiin, ram leh hnam, mahni Mizopuite chhan tumin thih huamin a kal a ni. Ka theihnghilh ngai lovang.
A tuk ni 30.3.1988 zing atangin kan pungkhawm tam leh tial tial a. AR ho Biakin chhak Bung bulah sawn, nizana Exise-pa, a kaah tak an kahhlum tak ha chu a lo awm raih a. Dar 11 vela DC Office Judicial rooma ka va luh lawk lai takin silai ri kan hre leh ta. Kan awmna kha Assam type a ni si, skirting chin brick rem phenah Police Inspector form ha ut te nen kan bawk leh ta rup rup a nih chu. Hemi ni hian mi paruk an kaphlum leh a. Mandir lama awm ho kha an rawn bitum ber a ni. Bethlehem Veng nu nau paw lai, mandir stepa a ding chu, a nau fuh si lovin an rawn kapthlu tawpa, khata rang taka bawisawm nghal tute kha an va huaiin an va fakawm em. A nunna erawh chhan theih a ni ta chuang lo. A fa kha lo la dam zel te a nih chuan he thu te hi lo chhiar ve tak ang maw. Hemi ni hian mipui inchil buainaah Kolasib nu valai hmeltha Danglovi an chilhlum bawk. Ani nen khan a hma lawkin kan inbe nghe nghe. Hemi nia boruak hi a turu lutuk a, thil awmdan kha a namai dawn lo lutuk tih hriain, Sawrkar khan Curfew a puang ta a. Khatih laia Mizorama Director General of Police (DGP) Janak Kumar pawhin,” Hun rei tak ram buai hnuah remna siam a nih hnu lawka hetia buaina bawk alhchhuak leh tur hi kan remti lo a ni. Tun ang em em hian rambuai pik lai ber pawh khan thil a thleng ngai lo a ni” a ti hial. He thil thleng hi India Sawrkar leh MNF ten remna thuthlung an ziah atanga thla 20 na a ni.
Hemi ni, ni 30.3.1988 hian hmuntin atangin Police an inphurkhawma. 1st Bn. MAP rawn phur police truck lian, Arm Veng atanga lo chho chu, Bazar Bungkawn a rawn chhuak chiah, AR hoin an lo hmuh theih chiahah chuan driver chu an rawn kap chat a, mahse, a lo kun hman chiaha, a chaldar zawn chiah motor darthlalang chu a kaw phawt a ni. Hun rei tak hmuh theihin an dah nghe nghe.
Sipai ho chu luhchhuah theih an ni si lova, tui leh electrict-ah kan hrek ta a. Ni 31.3.1988 zing tak atangin an tlawm ta a. An area hmuntinah flag var an tar far a. Anmahni pawh ngui lapa an thu far han hmuh chuan, an vaia sual a ni si lova, an khawngaihthlak letling zawk a ni.
Tichuan, sipai kahhlum zawng zawng chu 10 an ni a, chilhlum pakhat nen, nunna 11 kan chan ta a nih chu. Hliam na tak tak kha an awm bawk a. Sipai helicopter-in phailama phurhte kha an awm a, pakhat phei chu helicopter thlawklai chhungah a thi nghe nghein ka hria. Hliam thi leh pawh an awm nual mai thei.
Hetih hunlai hi Pu Laldenga Chief Minister lai a ni a. Minister leh Sawrkar kaihhnawih thil, hetih hunlaia thu leh hla kalvel leh, Politic kaihhnawih thil reng reng chu ka sawi lovang. Mimawl ho khan tul miahlo leh sawt tawh miahloah inchirhthehna leh inhnialna in siam leh dawn.
He buaina hi a rangin, a namai lo ema, India Sawrkar pawh a nghawng na hle a. Mipui thinrim chu a reh mai dawn lo tih hriain, remna siam dan zawnga palai turin, Corp Commander Lt. General V. Madan leh, Director General of Assam Riffle, Lt. Gen. Malay Kumar te chu a rawn tir vat a. Mipui thinrim sosang lutuk thlem daih nan, a tira buaina siamtu sipai SW Anal chu man nghalin, a chungthu chu Brigadier hoa board dinin an rel ang. Tin, 22nd.Bn. Assam Riffle hi sawn nghal an ni ang, an ti a. Nagalandah an sawn ta bawk a. Hemi te hi Tripura atanga lo kal hlim deuh chauh an ni a. An awmna hmasaah pawh mipui nen buaina an neih vanga rawn sawn an ni awm lehnghal e.
He buaina avanghian, a hmaa thil lo awm tawh, Aizawl atanga AR sawn duhna chu a lo ri ring zual ta hle a ni.
Khatih laia India Today chhuak pawhin, ‘ Assam Riffle ho chu hel awmna ram, rambuaia awm e ti lovin, hmun lailiah mipui nen inpawh tak leh thlamuang takin an khawsa thin a. Mahse, he buaina avang hian AR sawnchhuah chu Mizote politic lailum luahtu a ni tawh anga. Khawpui lailia an hmun nuam tak, acre 100 laia zau leh, kum tam tak an nun nuam tak chu khawpui daifema an pemsan a tul ngei dawn ta a nih hi. Sipai pakhat Anala rum in tam luat man chu a va to dawn ta ve’ a ti nghe nghe a ni.
Tichuan, he buainain a tihpunlun, AR sawnchhuah thu kal zel chuan hma sawn chho zelin, ni 15. March. 2025 chuan, Union Home Minister Amit Shah hoin Aizawlah Assam Riffle nen chuan ‘ THENNA BIAHTHU’ kan lo inhlan ta a nih kha.