Mihlun leh Hlun lo

  • K. Hmingthankaia

Kei hi, ‘ Aizawl Mihlun Thlahte’ an tih Pawla tel ve turin ka qualified lo. An member ni tur chuan kum 1950 aia tlai lova Aizawla awm nih a ngai. Kei chu 1960 kuma Zemabawk atanga kan lo chhuk hnu lawka piang leh seilian ka ni. Chubakah, an pawla tel pha ve turin kan ropui ve lova, ka nep lutuk bawk. Anni pawhin min duh hek lovang. Aizawl Venghlui Lal, Makthanga Khiangte Khawper Zemabawkah ka Pu, ka Pa Pa Hranga Khiangte chu Makthanga’n Lal Buhchhun a eitir ve thin niawm takin mi thenkhatten an sawia. A dik em ka hre lo. Tun thleng hian Makthanga thlah kal zel, Hrawva Khiangte BA thlahte, a upa lam la damte nen chuan kan la inmihran lutuk lo. Chuvangin, ‘ Aizawl Mihlun Thlahte’ an tih zingah hian tel pha ve lo mah ila, Aizawl mihlun ka inti ve tho. Mahse, hman atanga vawiin thlengin Aizawla rethei berte zing ami leh, vengchhunga hmuhsitawm ber kan la ni reng tho.

Ni 24.3.2025 Vanglaini leh Chanchinbu dang, The Aizawl Post leh The Zozam Time-ahte, ‘ MI HLUN’ tih thupuiin mi pakhatin thu a rawn ziak a. A ziaktu hi Aizawl mihlun tak a ni nge, hlun lutuk lo, tih phei chu ka hre bik lo. A thil sawi tam tak hi thil dik tak, inenfahna tur leh zir tur tha takte an ni. Mahse, hetiang lam hi eng rilru puin nge a rawn ziah ang aw, ka ti deuh a ni. A thlirna tlang leh a tehna atang hi chuan a dik hmel khawp mai. Mahse, a thu sawi dan kalhmangah hian mihlunho chu a dah zero-in, tute emaw tan chuan hriat a nuam viau lo mai thei. Kan nihna dik tak pawh nise, miin deusawh deuh taka min tih hi chuan, tupawhin hreawm kan ti thin a nih hi.

Ni e, Aizawl chu Thingtlang lam ai chuan nun a lo awlsam deuh a, kan thla a lo muang deuh a ni ang. Rilru leh ngaihtuahna lamahte, hnathawh lamahte, zirna lamahte, sum zawnna lamahte Thingtlang lam aiin tih tak takna kan lo nei lo deuh a ni ang. Kan chan tawkah kan lungawi hmain, rual el em emna leh rual khum tum phet nachang kan lo hre lutuk lo a ni ang. Chubakah, mahni tawkin kan lo chapo ve deuhin, Thingtlang lam unaute kan lo hmusit deuh thin a ni mai thei. Mahse, chu tak chu Thingtlang lam tan thahnemngaih tinatu leh, rual el leh rual khum tumna pe nasatu a lo ni ta hlauh zawk a nih hmel. Chuvangin, kawng tam takah hlawhtlinna an lo chang ta a ni ang e.

Nimahsela, Mizo tawh phawt, tupawhin hma a sawn chuan, kan vaiin, Mizo-in hma kan sawn a ni. Chutiang bawkin harsatna leh buaina kan tawh pawhin, kan vaia manganna a ni. Chuvangin, Mizo tlemtete zingah leh, Mizoram zimteah hian, a hnam tesep inep zawnga khawsa thinte mah pawi tih tawh nak alaiin, Mihlun leh hlunlo, Thingtlangmi tih hawi zawng ang deuha sawi a lo awm takah chuan, ka ngaihdanin kan chhunzawm ve ang e.

Aizawl Mihlun Thlahte tih leh, Aizawl Hmathlir Pawl tih hote lo engto viau kan awm a nih pawhin, ka hmuh dan chuan, anni chuan, ‘NEITU RILRU’ an put vangin, Aizawla hmunhma thate humhalh leh, Aizawl mawina leh nawmna tur chauh hi an chet lakna a niin ka hria. Chubak thawm dang enge an neih kan hriat. Chu chu kan vai atan a tha a ni lawm ni?

Mizoram hi Mizoram mi dik tak, Mizo dik tak tan kan ta vek, kan intawm vek, kan ram dik tak a ni.Chutiang bawkin Aizawl hi Mizoram mi dik tak, Mizo dik takte ta a ni. Tu ta bik mah a ni lo. Kan vaia kan ta, kan intawm vek a ni. Tu khua leh khawi vengah pawh hian Mizo dik tak leh rilru dik pu, mi tha pangngai chu kan awm thei vek. Tumahin, ‘hei chu kan veng bik, hei chu kan khaw bik liau liau a ni a, in awm ve a thiang lo’ an ti ngawt thiang lo. A lut tharte pawhin, ‘ in khua, in veng hi ka er ran che u anga, ka nekchep che u anga, ka tichhe vek che u anga, engkimah ka luahlan dawn che u’ kan ti kher lovang. Inhmelhriat ngailote inhmelhriata, inchhungkhat ngailote inchhungkhata, inthian ngailote inthiana, inunau ngailote inunauva, inngeih tak leh lungrual taka engkima khawsak ho hi Mizo nunphung a ni.

Eng thilah pawh hian ti hmasa leh mi hmasa an awm zel. Khawi khua leh khawi vengah pawh hian a lo awm hmasa an awm vek. Mizoram pawh hi kan Pi leh Pute lo luah hmasak kal zel kan ni. Khawvel hmasawnna leh changkanna thleng zel avanga vawiina kan khawsak danin kan Pi leh Pute, kan ram leh kan khua, kan venga lo awm hmasate a khum tak avanga mi hmasate hmuhsit leh deusawh leh enhniam ngawt chu mihringte tih tur a ni lo.

Khawi khua leh khawi vengah pawh hian, a awm hmasa, mihlun hi chu vawikhat en mai leh, an chezia atangin an hriat theih nghal mai thin. Engemaw ti tak hian zahawmna hi an nei ru tlat zel a. Chung mite chuan rilru dik tak leh neitu rilru an put avangin thla an timuanga, innghahna tlakah kan ngai thin. Tunhma deuh kha chuan mite hian, ‘ Aizawla khawsa hmasa leh mihlun hi chu vawikhat hmuhnaah hian an hriat nghal mai’ an ti thin. Kei pawhin a dik ka ti. Tunhnu, nasa taka kan inpawlhsawp hnu hi chuan thil awmdan ka hrethiam tawh bik lo.

Ni e, keini Aizawla lo awm hmasa deuhte hian a lo lut hnuhnung deuhte hi-Thil neiahte, nihna leh zirnaahte, ropuina leh hausakahte leh, hmelthatahte kan phalo khawp mai che u. Hetiang a lo nih chhan pakhat chu- Duham leh hmasialahte, midang el leh er ranahte, zahtheihloh leh pamhamahte, engkima huangtau leh pawisak neihlohahte, neitu rilru put lohahte leh, eiruk leh pawisa thianghlimlo buaipuiahte, rilru vertherahte kan tlukloh vang che u te pawh a ni ta ve ang. Mi hmasate tih duhloh tih pawp pawp vanga inbengbel thei leh hmasawn leh changkang nih te pawh a theih bawk e. Hetiang avang hian kan Zoram, kan Zonun, kan nunhona, kan Soceity pawh tla chhe pherh vek a nih phah hi. Aizawla lo awm hmasate hian, in lo luh ve hma kha kan ngai ru ve vawng vawng zawk fo tho thin asin.

Engemaw boruak awm hleka phili em em thinte, chuh huam huam thinte, tlankhawm tup tup thinte, dawta ‘chi’ a vang dawn tih veleha theihtawpa rut khawm tawk tawkte, petrol chungchanga engemaw ri hriat hleka inhnawh tup tup thinte zingah hian mihlun chu an tlem khawp ang. Dil, sem leh dawn theih apiang chuh chak em em ho zingah mihlun an tam lovang.

Pawi,khawihna tinreng, tualthahna, nunrawnna rapthlak tak tak, ruk ruk leh mi rawk, sualna chi tinreng, hurherhna, KS leh Addict, Tuai leh Patil, ruihhlo leh smuglin, hlemhletna chi hrang hrang leh eirukna, engti kawng pawha sum thianghlimlo buaipuitute, dan lova document neih leh siam, engkima dan pawisalo tute zingah hian, Aizawl ziding dik tak hi an tam lo khawp ang.

Kohhran leh eng pawlah pawh erawh chuan, mi hmasa leh hnuhnung a pawimawh ber lo. Rilru dik tak pu chunga a fel leh taima, thahnemngai leh mi inpe, a neitu rilru pu apiang an pawimawh ber. Ram, Khawtlang, Veng leh thenawm khawveng, chhungkua leh thianho thlengin, neitu rilru pu, atchilhtu an awm lohin a nung thei lo. Chung mite chu kan zah tur a ni. Mahse, pawl thenkhat leh Kohhrana mi engemawzat khawsazia hi chu a lem lutuk, a pawnlang lutuk. An tum leh an rilru kan hai lo. Anmahni chauh pawh nilo, an vuavang zawng zawng Kohhran leh pawlah nihna pawimawh chelh tuma khawsa thinte Vengtin Khawtinah an awm vek. Heng mite hi mihlun an ni ngailo. Pemthar zaktheilote an ni thin. An rilru a hriat vek. Mahse, an peih phawt ahnu, ti mai mai rawh se, kan ti mai a ni. Lo tha ta phiante pawh an lo awm bawk thin.

Engpawhnise, thil engkimah hian ti hmasatu leh awm hmasa an awm a. Khawi khua leh vengah pawh awm hmasa an awm zel. A awm hnuhnung apiangten rilru dik tak pu chung leh, tihdan dik taka ti chunga a awm hmasate kan lehpelh theih chuan, a tha lam zel a ni. Nimahsela, chung zawng zawng chu lo ti hmasatu leh lo awm hmasate avanga ti thei leh nei thei chauh kan ni tih hria ila. Ti hmasatu, ni hmasatu leh awm hmasate deusawh leh hmusit ngawt lovin i zah thiam zawk ang u.

Aizawl ngei pawh hi, lo awm hmasa awm ta lo se, heti khawp hian hmuntin atangin lo luh hi in chak em em awm tawp si lova.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427