- Dr J.T. Vanlalngheta
Maichâm: Tin, Nova chuan……..maichâmah chuan hâl ral thil hlante a hlân ta a….(Gen.8.20).
Abrahama maichâm:….Tichuan, chutah chuan a hnêna inlâr LALPA tân chuan maichâm a siam a (Gen.12.7;13.4).
Jakoba maichâm:… Tin, Jakoba chu zîng takah a tho va, lung a lukhama a dah chu a la a, lung phun a tân a phun a, a chhîpah chuan sahriak a leih a (Gen.28.18). Mosia maichâm: …Tin, Mosian maichâm a siam a, a hmingah chuan Jehova-nisi a vuah a (Gen.28.18).
Thu Puana vâna maichâm hnuaia martyr-te thlarau: ….chhinchhiahna pangana chu a han phelh veleh, maichâm hnuaiah chuan, Pathian thu avâng leh an pawm hriattírna thu avânga thahte thlarau chu ka hmu a… (7.9)
Solomon’an Tempul a sak dâwn khân puan in leh thu remna inangin maichâm siamin bul a tan a. Davida khan hâl ral thil hlanna tûr lo siam tawh tho mah se, Solomona pawh khân a thar dang a din belh tho. Israel-hote zîngah hma lam zâwnga rinchhan thil, a kil tâwpa awm chuan ‘maichâm ki’ a entîr. Ezekiela’n inlârnaah hâl ral thil hlanna tûr maichâm kimchang taka a hmuh tel bawk.
Thuthlung Tharah chuan, maichâm sawina tawngkam pahnih, thysiasteron tih Septuagint (LXX) atanga lâk leh mizbiah tih hman a ni thin. He tawngkam hi Abrahama’n Isaka hlanna atâna maichâm a siam kha a ni (Rf. Mizo Bible Dictionary, SL & PB, 2017, pp.455]. Maichâm chungchâng chu duh tawk rih ila. Thuthlung Hluiah sual thawina, inhlanna leh adt, a niin tûn thlenga Pathian hnêna kan inhlanna leh Amah kan biakna, khawvela mihring siam zîngah a aia zahawm zâwk awm thei lo a ni.
Pathian biak inte hi Amah Isua ngeiin a din, A lal berna leh A chên chilh a ni a. Kohhran Zai Pâwlte hian Pathian chawi mawina leh fakna hla an sak hian maicham leh pulpit lam hawi hian dingin hla sa sela Pathian biak in hman dan tur nên chuan a inhmehin a dik berin a lang. Tûn hma kha chuan maichâm leh pulpit hawi zâwng hian Zai Pawlte hi an zai thin tlangpuiin hriat a; nimahsela, tûn lai hian, (a bîkin, inhlâwm tha, uniform nei, Bial Zai Pâwl leh a dangte an ni) an chîng ta lo hle niin a lang si. Tawng thu chhe lovah, han sawi ta zel ila: Synod Choir hi maichâm hma zâwla chhuaka zai thîn an nih avângin, hmun dangah pawh an tih dan hi entawnin, zai dâwna maichâm (Sacrament dawhkân) hmaa rawn kal chhuah hi an intih hmuh ta zêl anga sawi a ni. (Worship Seminar April 1, 2025).
Maichâm leh pulpit zahawm tak hnung lam chhawn a, mipui hma chhawn zawnga zai hi chu chhût chianin thil inhmeh tak a ni thei lo; rawng bâwltu pakhat pawhin,” Pastor Bial Zai Pâwl thutna tur hi a hnung lamah ni lovin, duhsak taka a hmasa lama a tha ber kan lo siam (reserved) thlap pawh hian an zai dâwn chuan maicham hma zâwlah an rawn kal chhuak leh zêl tho,” tiin a sawi bawk.
A tâwp nân, Rev. Z.T.Sangkhûma ziah hi i’n târ lang teh ang:
…….Biak In chhûnga Pulpit leh Sacrament Dawhkân hi, hmun thianghlim leh ruat bîk te, mipui tâna Pathian ai awha an chêt tlatna a ni. Chu chauh pawh ni lovin, Platform-a tantu dinna pawh Kohhran mipui châwmna tûra Pathian ai awha dinna. A bîkin Pulpit leh Sarament dawhkân, tantu dinna huamin kan hmun serh te, hmun pawimawh leh serh bîk a ni a, zah tûr a ni.
Rawng bâwl dân pawh sawi zêl ila; Biak In chhûngah kan lût a, kan zai ho mai pawh hi rawng bâwlna a ni. Jerusalema an Tempula, Hmun Thianghlim leh Hmun Thianghlim ber an zah dân kan hria. A chhan chu Pathian awmna a nih vâng a ni. Thuthlung Hlui aia ropui zâwk, Kohhrana rawng bâwltute hian hmun thianghlim kan nei ve. Pulpit leh Sacrament Dawhkân, Pathian rawng bâwlna hmun, Pathianin a mite a châwm theihna tûra Pathian ai awha dinna Hmun Thianghlim a ni. Petera chuan a lehkha thawnah,” Nangni zawng, chi thlan, puithiamho, hnam thianghlim, Pathian mite ngei in ni si a,” a lo ti (1Pet.2.9). Chu chu ringtute din hmun a ni. Kan hla sak zawng zawng Zai Pâwlte nên lam, Hmun Thianghlim lam hawia Pathian faka zai a pawimawh. Sam ziaktu chuan, “In kutte chu Hmun Thianghlim lamah phar ula, ,” LALPA chu fak rawh u,” (Sam 134.2) a lo ti a. Daniala pawh, sal tâng chungin Jerusalem, Hmun Thianghlim lam hawiin a tawngtai a nih kha (Dan.9.18; Rf. Z.T. Sangkhûma: Mizoram Presbyterian Kohhran ZIAK LOH DÀN, Chhawrpial & L.Z. Offset Press, Tuikual South, pp.5-6 ).