Indona leh Remna (Pathian thu atanga thlirna)

  • Laiu Fachhai

Tunlai hian khawvel ram thenkhat – Ukraine, Gaza, Yemen, Myanmar, etc – ah te indona a awm mek a, India ngei pawhin Pakistan ral a hmachhawn mek a ni.  Myanmar ram Chin State lama kan unaute pawh Myanmar sipai sawrkar chauh do lovin anmahni leh anmahni pawh an indo tan a ni awm e. Kawng tam takah khawvel hian hma a sawn tawh a, hmanlaia hnamzia tha lo tam takte pawh thansan zel a ni. Chutihlaiin khawvelin hmanlai hnamzia tha lo a thansan hleih theih loh lian ber pakhat chu indona hnamzia hi a ni awm e. Kristian inti ramte pawh an bang chuang lo. Kristian inti ramte hlei hlei hi indo hrat ber ramte an ni emaw tih theih tur dinhmunah an awm a ni. Thuthlung Hlui chhiarin Pathianin indona a dem lo anga an hmuh vang a ni ang em?

Ni e, Thuthlung Hlui hi chutianga chhiar theihna tur lai chu a awm ve a ni, LALPA (Jehova) chu indo mi Pathian a nihzia a sawi tlat avangin: “LALPA chu indo mi a ni; a hming pawh LALPA a ni” (Exo. 15.3).  “LALPA chu mi chak tak angin a chhuak ang a, indo mi angin thinurna a chawk tho vang; a au vang a, a ni, ring takin a au vang; amah dotute chungah chuan chak takin a che ang” (Isaia 42.13). “Sipaihote LALPA” tih tawngkam pawh hmun 285 aia tlem lo Thuthlung Hlui lehkhabuah kan hmu a ni. Nimahsela Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar bung dang leh chang dangte ngun taka kan chhiara, kan zir chuan, Pathian chuan indo aiin inrem a duh zawkzia a lang chiang a ni. Thuthlung Hluiin “LALPA chu indo mi a ni,” a tih hian Pathian chu indona chawkchhuak tur leh a mihring siam hnam tin leh ram tin do zel tur Pathian a nihna lam sawina a ni lo. “Pathianin min tan, tunge min do thei ang,” tih hla kan sak thin ang hian, Jehova Pathian chu lei leh van zawng zawng chunga thuneitu a ni a, khawvela lal te, thuneitu te leh sipai te zawng zawng chungah pawh thuneitu leh thiltitheitu Pathian a nihna a kawk a, chuvangin Jehova Pathianin a tan lam chu chak zawk tur an nihzia sawina a ni ber.

Eden huana tlukchhiatna avang khan Jehova Pathian hriatna leh tihna chu khawvelah a lo dal tial tial a. Pathian chuan amah hriatna leh tihna chu tihharh leh a duh a. Chutichuan Kanaan ram chu amah hriatna leh tihna ram, a duhdan anga ro a relna leh a lalna ram atan siam a tum ta a ni. Chu a thiltum chu tihlawhtling turin Israel fate a thlang a. Pathian hriatna leh tihna neia, Pathian duhdan anga awm zelin khawvel hnam dang leh ram dangte tana entawn tur leh malsawmna ni turin Israel fate chu thlan leh koh an ni. Chutihrual chuan Kanaan rama Pathian lalram din tur chuan indona hmanga din kher a ngai lo va. Kanaan rama awmte leh a kalkawnga awm hnam leh ramte chuan Israel fate chu lo dodal mai lovin thutiam rama Pathian lalram Israel ram an din tur chu duhpuia an remtihpui hlawm beisei zawk an ni a, anmahni pawh Jehova Pathian nung awm chhun chu be ve tura sawm leh beisei an ni bawk. Chuvangin lo dodaltute chauh do let turin Pathianin Israel fate chu thu a pe a ni (Num 21.23; Rorel 11.17; etc). Indona leh thisen chhuah hi Pathian duh ber leh lawm zawng thil a nih lohzia chu Lal Davida, “LALPA thinlung ang pu mi” tia hriat leh koh ngei pawh kha (1 Samuela 13.14), indo mi leh thisen chhuah mi a nih avangin Pathianin ama Biak In thianghlim (Temple) a sak a phal tlat lo (1 Chro 28.2-3). Remna duhtu leh kalpuitu a fapa Lal Solomonan Pathian Biak In thianghlim chu a sa zawk dawn a ni (1 Chro 22.9).

Thuthlung Hlui huna khawvelah kha chuan indonain lalna leh thununna ram din a ni thin a. Israel ram dinna chungchangah pawh khan, a chunga kan sawi tak ang khian, indona hmanga Pathian lalna Israel ram din chu an duh ber ni lo mah se, inremna sawipui theih loh hnam leh ramte chu loh theih lohin an do ta thin a ni. Hmanlaia lalte kha indo mi an ni vek a. Thuthlung Thar hun a lo inher hnuah erawh chuan Pathian chu “Indo mi LALPA” ni tawh lovin “Remna LALPA” ni turin khawvelah a lo kal a (Isaia 9.6), chutichuan Lal Isua chu indona lal ni lovin remna lal hmasa ber a lo ni ta a ni. Chuvangin “Lal Thar” title pek loh theih loh lal a ni a, chu Remna LAL Isua zuitu Kristiante chu remna siamtu rawngbawl hna thawk tura koh leh beisei kan ni (Mat 5.9; Rom 12.18).

Lal Isua khan indona kawng kha zawh duh chu ni se awlsam takin hnehna a chang thei ang. An tihduhdah lai leh tihhlum an tum mek lai pawh khan, a duh chuan vantirhkoh sipai batallion (legion) sawm leh pahnih a pa hnenah a ngên thei a, a pain a rawn pe nghal thei bawk. Rom sipai legion (batallion) pakhatah sipai sang ruk atanga sang sarih thleng an awm a, chumi awmzia chu Lal Isua khan ama lam tanga ral do tur vantirhkoh sipai sing sarih leh sang hnih aia tam a nei a, chungte chuan amah tihboral tum mektute chauh ni lovin, khawvel mi zawng zawng an tiboral vek thei a ni. Mahse Remna LAL chuan indonain a Lalram din a tum lo. “Khandaih ruaitu zawng zawng chu khandaih vêkin an thi dâwn si a,” tiin khandaih hmang lova remna kawng zawha mihringte thinlungah a Lalram din a tum zawk a ni. Chumi atan chuan a nunna pawh a hlan ta a nih kha (Mat 26.51-54).

Mithiamten indona a awmin thi hmasa ber chu thudik hi a ni e an tih hi a dik hle. Thu dik tawk lote hmanga chanchin leh ngaihdânte thehdarha, mahni ram leh pawl sawi mawi chu an sipaite kaihhruaina hmanrua atan leh a ram mipuite tihthathona atan an hmang thin a ni. Indo lo thei lo dinhmuna an dinzia ram mipuite rilru hminna atan an hmang thin bawk. Chutihlaiin indona a awm apianga tuar ber leh thi tam berte chu sipai thalaite leh civil mite an ni thin. Hmanlai lalte kha chuan anmahni ngeiin indonaah an kal thin a, indonaa thi pawh an awm thin. Tunlai lalte leh ram hruaitute erawh chu indonaah an kal ve tawh hlawm lo. Chuvangin Africa thufingin, “Indona chu indonaa kal thei tawh lo upaten thi tur chuan la naupang mah mah thalaite thihna tur atan an siam a ni e,” a tih hi a dik hle. Hun eng emaw chen an indo hnuah inremna an siam leh ang a, indona puangtu lehlam lehlama hruaitute chu indonaah thi lovin nungin an la awm ang a, inchibai tawnin chawhluite an kilho leh dawn a ni. Chutiang leh tur tho si chuan eng vangin nge sipai la thalai tak takte leh civil mi tam takte an thih hma leh hliam an tawrh hma khan an insawirem mai loh le, tih hi zawhna awm reng tur a ni dawn a ni.

English ziaktu hmingthang HG Wells-in, “Indona kan tihtâwp loh chuan, indonain min titâwp ang,” a tih pawh hi a dik hle. Indona hnuaiah chuan ram tihmasawn a theih tak tak loh. Mahni mihringpuite nena indona leh inthahnate avangin khawvel mihring chhiar sen lohte an boral tawh a, a la damate chungah pawh nghawng thuk tak leh sei tak nei zelin, indotu lehlam lehlama in leh lo leh khua leh ram te a chhiat vek thin. Chumi avâng chuan British Conservative statesman leh Prime Minister pawh lo ni tawh Neville Chamberlain chuan, “Indona a awmin, hneihtu nihna hauhtu an awm thei e, mahse tumah hnehtu an awm lo, an tlawm vek zawk a ni,” tiin a sawi hial a ni. Chuvangin indona pumpelh turin beihna tinrenga beih reng tur a ni.

Indona a awm hian ram thenkhat leh company thenkhatte tan chuan sum tuakna tha tak a ni a, chuvangin anniho hi chuan remna aiin indona an thlang zawk emaw ni tih theih mai tur a ni. Hemi chungchanga khawthlang lam chanchin an sawi phei chu a huatthlala hle.  “Military-industrial complex” an tih hi a awm a, chumi awmzia chu sipai, indona hmanraw siamtu company (defence industry) leh politician-ten inzawmna neiin anmahni hlawkna tur lam hawia public policy an duan thinzia sawina a ni a. Heng mite hi chuan an hlawkna tur a nih dawn phawt chuan indona a awm pawi an ti lem lo viau thin awm e. Ukraine rama indona leh Gazaa indonate avanga USA leh Europe rama indona hmanraw siamtu companyte hlawkna (profit) a pun nasatzia pawh tlang hriat a ni. Chutianga a punnate chu military-industrial complex-a inzawmtute chuan an temho thin a ni awm e.  

Awpna leh rahbehna ata zalenna sual thuah pawh indo lovin leh tharum thawh lo zawnga hlawtlinna a awm theihzia Mahatma Gandhi te, Martin Luther King Jr te, Nelson Mandela leh Aung San Suu Kyi te non-violence movement ah a lang a ni. Chuvangin kum zabi 21-na khawvela ram hruaituten, Kristian inti ram hruaitute tiamin, harsatna leh ngaihdan inan lohnate sukiang turin dawhkan kila thu leh hlaa sawiho thei loa, silai hmanga sutkian an tum thin hi chu, USA President Donald Trump sawi dan takin, indona âtthlâk a nih hi maw. Kristiante chu kan Lalpa Isua Krista, Remna LAL hniak hnung zuiin indona lam ni lovin, remna lam kan thlang zawk zel tur a ni a, remna palai rawngbawl hna thawk zelin remna a awm theihna atan kan tawngtai zel tur a ni, remna chu indona aiin a tha zawkin a thlamuanthlak zawk si a.

Remna siamtuten remna zawnga chi an tuh chu thil thain a rah thîn.
(Jacoba 3.18)

Leave a Reply

error: Content is protected !!