AI hmangin India changkang mek

  • Dr. C. Lalrampana

Kan hriat theuh angin Artificial Intelligence (AI) awmzia chu mihring finna mamawh tlangpui atana hna thawk thei computer system siam chhuah tihna a ni mai awm e. chungte chu:
Zirna, Buaina chinfel dan, A chhan, Hriat dan, tawng hriatthiamnate a ni.

Artificial Intelligence system hian algorithms leh data hmanga thutlukna siamin, thil chi hrang hrang a thliar hrang a, insight a siam a, mihringte nen pawh a inkungkaih a ni.

Artificial Intelligence dintu hi mimal anga sawi hleih theih bik a ni lova. AI concept hi hun kal zelah a lo thang chho zel a, a hlawhtlinna chhan leh din chhuahna chhan hi mi pakhat chauh thiamnaah a innghat bik lo. Chuvangin, AI lama hmahruaitu langsar tak tak thenkhat chu tarlang ila: Alan Turing: Khâwl pakhatin mi fing tak tak a lantir theihna tehfung tur Turing Test rawt chhuaktu a ni.
John McCarthy: “Artificial Intelligence” tih thumal a siam a, kum 1956-a Dartmouth Conference, AI pianna hmun anga ngaih a ni. Marvin Minsky: Ani hian Neural network leh AI theory siamna kawngah a thawh hlawk hle.

Heng mimalte hian mi dang tam tak nen artificial intelligence field chu tunlaia a nihna ang tak hian an rawn parchhuahtir thei ta ta a ni. He thiamna hlu tak hmang tangkai hian India chuan hmachhawp lian tak tak a nei a, chungte chu tawite tein thlir teh lawk teh ang:
India Artificial Intelligence (AI) Mission hi March 7, 2024 khan kalpui tan a ni a, budget atanga sum hmuh (allocate) chu Rs 10,371.92 vbc a ni. He mission hian India rama AI ecosystem tihpun a tum a, infrastructure hmasawn tak tak siamin, startup-te tan innovation hub a siam dawn a ni. AI kaihhnawih thiamna a belhchhah nasa hle bawk ang a. He ruahmanna hian Public-Private Partnership (PPP), computing capacity, datasets, application development, leh hmalam hun atana thiamnate chu a ngaih pawimawh ber a ni bawk ang.

India AI compute capacity: GPU 10,000 hmanga siam, AI computing ecosystem sang tak siam a ni a. India AI Innovation Centre: Indigenous lian tak tak, multimodal model lian tak tak (LMMs) leh domain-specific foundational model te; India AI Datasets Platform: AI Innovation atana non-personal dataset quality tha tak tak hman theihna tihchangtlun, India AI Application Development bultanna: Sector pawimawh tak takah AI dilna tihhmasawn, India AI thiamna bik hmasawnna: AI programme-a luh theihna tur harsatna tihziaawmna leh AI zirna tihpun te, India AI Startup Financing: Deep-Tech AI startup-te tanpui nan Funding hman theihna awlsam zawkte a ni. AI Mission hian AI him leh rintlak tak takte tana hmalakna a huam bawk a, mawhphurhna nei AI hmasawnna leh deployment a huam tel bawk. India ram tana AI hnathawhtir tur chuan a hnuaia mi hi ngaihtuah a ngai. Chungte chu:

  1. Zirna leh inzirna (training): India mamawh ang zela AI nena inzawm zirtur (course) leh inzirna (training programme) buatsaih.
  2. Infrastructure Development: Digital infrastructure nghet taka bun a, internet chak tak leh data dahna hmunte pawh siam tel.
  3. Data Availability: India ram mipui leh harsatna awmte lantir thei tur dataset hrang hrang leh aiawhtute hmuh theih a nih theih nana hmalak.
  4. Ethical Considerations: AI hmasawnna leh hmanna kawngah bias, privacy, leh langtlang taka thil tih tur ngaihtuahte a tel.

HMAN DAN TURTE

  1. Healthcare: AI hian healthcare outcome, natna hriat theihna, leh damlo enkawlna a tichangtlung theih avangin nasa taka chhawr tangkai tum a ni.
  2. Agriculture: AI hian thlai thar chhuah a tichak thei a, khaw lum dan tur a hrilhfiah thei a, resource allocation a titha thei bawk a, kuthnathawktute tan a tangkai hle a dawn a ni.
  3. Education: AI hian zirlai thil tawnte chu a personalize thei a, zirlai result a titha thei a, zirtirtute hlawhtlinna a tipung thei bawk a, zirna tha zawk leh thiamna tak tak thlentu atan hman a ni ang.
  4. Economic Growth: AI hian thil thar siam chhuah a tichak thei a, thil siam chhuah a tipung thei a, hnathawh tur thar a siam thei bawk. Ei leh bar dinhmun chawikangtu atan hman a ni mek.

HARSATNA AWM THEITE:

  1. Digital Divide: Khawpui leh thingtlang hmun hrang hranga AI hlawknate chu dik taka hman a nih theih nan hma lak a ni ang.
  2. Job displacement: AI-driven economy atana hnathawhna hmun danga insawn leh skill tha zawka hnathawkte chungchanga ngaihtuahna awmte ngaihtuah.
  3. Regulatory Framework: Accountability leh langtlang taka kalpui a nih rualin innovation tihhmasawn theihna tur regulatory framework siam a tul.

Heng dinhmunte hi ngaihtuahin India chuan AI-in sum leh pai lama hmasawnna a thlen theihna tur, nunphung siamthatna tur leh a ram mipuite nunphung leh khawsak dan tihchangtlunna tur leh hman theihna turin a tha leh zung, a theihna zawng zawng a hmang mek a ni. PM Modiji chuan “India hi khawvelah AI hmanga hmasawn chak ber dawttu a ni mek a ni Make AI, Work for India” tiin India mipuite min fuih mek a ni e. ‘Jay-Hind’.

Leave a Reply

error: Content is protected !!