- Dr. C. Lalrampana
Mizoram UT & State kan nih atangin kum 53 kan hmang mek tawh. Ministry hrang hrangah Revenue Minister 9 lai kan hrawn tawh. Mahse, a tuate mah khan Revenue Department hi an khawih danglam ngam hauh lo niin a lang. Revenue Minister an nih tirha huai tak taka tawng chhuak thinte pawh kum khat tlin hmain an zuzileh zel a, dawl zawrin an zawr leh mai thin niin a lang. Hetia an chet ngam loh lehzel nachhan hi Minister an nih chhunga inhmun lo ram zau tham deuh tak valh ve hman an duh vang em niang? tih chu zawhna (model question) pawimawh tak a ni ta!
“LSC lem, fake LSC, LSC thlawk thei” an tih hi Mizoram Kristian zaa 87.16% awmnaah hian a lo tam êm êm mai thin a nih chu! Bank-ho an harh chhuah hma phei kha chuan sawrkar hnathawk leh sumdawng loan chihrang hrang latute’n dahkham (mortgage) atan LSC lem (Fake LSC/LSC thlawk thei) hlir an hmang a, bank-ho harh chhuah hnuah an hmang ngam ta lo mai chauh a ni. LSC dahkham dawnah Advocate-in Legal compliance, due diligence, mortgage agreement, mortgage deed etc. a tihsak vek hnuah LSC lem chu a lem siamtu Revenue department-ah bawk kengin an va enfiahtir a, anni’n LSC lem an siam chu “a tak (genuine) ngei a ni e” tiin a vawi hnihna atan dâwt bawkin seal chhut hnanin an lo nemnghet leh vel mai mai ni awm tak a ni. Mipui bum bawk, ukil bum bawk, bank-ho bum bawk, anmahni inbum bawk an nih hmel hle. Hetiang reng reng hian kum engzat nge kan pal liam tâk kha? Zah nachang lah an hre der si lo. Chawlhni leh inkhawm zan, inkhawmpui ni khuaah chanvo pawimawh tak tak changin tihsual nei miah lo ang maiin a biling a balangin an la tal kual vel ngam tho a nih hmel bawk si.
LSC lem hi Revenue Department hian engtik kum leh ni atang chiah khan nge an siam tan a, an pek chhuah tan tih hi hriat a har hle a, anmahni ngei zawh pawhin an chhang thei chuang hek lo. A hrechiangtu pakhatin a sawi dan chuan tun hmain Revenue Directorate-ah LSC lem siam pawl hi pengkhat (wing) hran tawp an awm thin niin a sawi a, tak tak ni maw? LSC lem nei hi an tam hle. Kei ngei pawhin ka nei. Pa pakhat pawhin a hmun a hmu zo si lo, a manganpui êm avangin a paih tawp ringawt. LSC lem kawltute hian chhiah an pek ve reng a ngai a. pek Loh dawn lahin beiseina a awm tel lawi si! Awmze nei si lova leiman chawi thlawn an tam hle. Hmanniah LSC tak tana lei man ka pek tumin LSC lem ka neih thu ka hrilh a, ani chuan “lei man pek reng i duh tawh loh chuan surrender mai rawh” a ti a. Mahse, ka surrender zet anga midang hnenah an hralh leh daih si ang tih ka hlauh vangin ka surrender duh ta chuang lo. Nu pakhat pawhin LSC thlawk thei Rs 20,00,000 (nuài sawmhnih) chiahin Commission-ho hnen atangin a lei a. A ram lei en tura a zuk kal chuan a neitupa a lo awm a, beidawng takin a hawleh ringawt a, a khawngaihthlak hle. Hetiang bawk hian civil pensioner pa pakhatin LSC thlawk thei Rs 27,00,000/- (nuai sawmhnih pasarih) chiahin a lei a, a hmuna a va kal chuan a neitupa chuan-”Ka pu, an bum che aniang, ka ram hi ka la zuar ngai lo” a lo ti a beidawng tak bawkin a hawleh nghal.
ZPM Ministry-a Revenue Minister hi “A la naupang a, a viak a tha dawn e” tiin ka lo phur ve hman hle a. Mahse, LSC hming thlak ilo online hmang veka tih theih tawh anga lang, a taka han tih dawna manual aia buaithlak zawk, semi-online pawh ni pha meuh lo han hmuh hi chuan a beidawnthlak leh viau lawi si! LSC lem, LSC thlawk thei titawp thei chuang bawk si lo. 29/07/2025-a Perspective Plan a ruahmante kha ka’n bel chiang a, LSC lem, LSC thlawk thei tihtawp emaw tihbo tumna lam hawi engmah a tel lo lehnghal a. Beisei ang chu a phak ta lo hle niin a lang. Hetihlai erawh hian Maumual in hmun fel hlei thei lo a chinfelpui ta duak hi chu a fakawm hle. Pending case tam tak a chinfel pui mek bawk. Tan la zel teh se.
LSC lem, LSC thlawk thei hi tihtawpa tihbo vat a nih loh chuan LSC lem kawltu apiangte rawkna rapthlak tak a nih bakah inbumtawnna lian tak thlentu a ni tawh a, a ni mek bawk a, a la nileh zel dawn bawk a ni. Sawrkar hian cheng engzat nge LSC lem, LSC thlawk thei atang hian leiman (revenue tax) hi a hmuh tawh ang le? Chuvangin, hetianga a lo thlawna mipui rawk mekna hmanraw tha lo tak leh rapthlak tak, inbumna tha lo tak leh inbumna lian tak tawp thei lo thlen mektu hi Revenue Department hian Notification chhuahin surrender vek turin hma la se, a lo thlawna lei man (Revenue tax) a laksak tawh zawng zawng pawh hi pekirleh vek se LSC lem, LSC thlawk thei hi a tawp ang a, inbumna pawh a awm tawh lovang. Hei bakah hian inhmun lo ram Commission thintute hi MRERD Rules 2019 hnuaia Real Estate Regulation Act-ah hian state danga an kalpui mek angin Broker-te kaihhruaina dan leh hrai felfai tak (code of conduct) awm ve se, hetia Commission-hovin mi an bum vak vakna hi a tawp thei dawn a ni. Hei bakah hian Residential land price rate mumal tak DC tinin an kawl nia sawi thin, utawk tur vawna vawn meka awm nia langte hi hman theih tura ruahman theih ni bawk se, mahni duh zat zat in hmun lo ram man chhiara hralh thin hi a tawp thei bawk ang. Chuvangin, kan Zoram hian sawrkar tha, Revenue Minister huaisen kan mamawh takzet ta. Concerned Minister hian LSC lem, LSC thlawk thei hi a lo la hre ve ngai miah lo pawh a ni mai thei. A hria a nih chuan a rang lama chinfel chi a ni a, a chingfel thei a nih ngat chuan Achievement ropui tak a ni ang a, chawimawina sang ‘Padma Vibhushan’ pek tlak hial a ni ang. Engpawhnise, Zoram mipuite’n nghakhlel tak leh dawhthei takin i lo thlir phawt mai teh ang u.