- Mahmuaka Chhakchhuak
Zoram Peoples Movement (ZPM) chuan an Policy – Sustainable Development & Reform Policy (SDRP) chu Aug. 16, 2022 (Thawhlehni) khan Vanpa Hall-ah tlangzarh a ni a, Policy ziahna booklet pawh hralhchhuah nghal a ni. Keipawhin Lunglei atangin ka lo ngaihven ve reng a, chah mai tur ka hriat loh avangin Lunglei a rawn thlen velehah ka lei mai ang tiin ka lo nghak a. Tichuan, Aug. 25, 2022 (Ningani) khan ZPM Office, Lunglei Bazar vengah kalin Rs. 20/- in ka lei ve ta a. Inah ka tlan hawpui nghal vat a, a bul atangin ka chhiar char char a, a bu hi a chhah loin phek 27 thleng chauh a ni a, reiloteah ka chhiar chhuak nghal mai a. Phek hmasa bera President Message-a kan hmuh angin he Policy duang tur hian vawi tam tak sawiho a ni a, chumi hnuah a tahtawl te tein PAC lamin alo thlir nawn leh thin a nih avangin an uluk hle tih pawh a hriat. Chutih lai erawh chuan he lehkhabu hi Policy bu tih nimahsela kimchang taka ziahna hmun erawh a nih loh avangin a tlangpui ang deuha an rawn tarlang avang hian a vawi khatna atan a hmasa ber (Chapter One) hi sawizau pahin han bihchiang dawn ila a tha ang e.
Chapter – I ah hian AGRICULTURE & ALLIED SECTOR tih a ni a, Mizoram mipui zaa sawmruk (60%) vel hi Agriculture & Allied Sector-a innghat kan la nih avangin, ZPM chuan kut hna thawktute hmasawnna hi ngaih pawimawh ber (Top Priority)-ah a nei dawn a. Hnam zahawm kan nih theihna turin ei leh bara kan intodelh ngei theih nan a hnuai ami ang hian hma ala dawn a ni tiin a rawn sawi hmasa a.
SECTOR – I ah hian AGRICULTURE tiin number One ah Land Reform kalpui a ni ang:
(a) Land record felfai tak siam a ni ang.
(b) Progressive tax (Ram neih tam dan azira chhiah bi tihsan belh) hmangin land reform kalpui tum a ni ang.
Hetah hian Land Reform kalpui tum dan mumal lo takin a rawn tarlang a, point hnih chauh a rawn tarlan avang hian tlemtein han sawi belh hlek ila.
Land Reform hi ei leh bara intodelh tura ram leilung enkawlna fel tak siam a, kuthnathawktute hamthatna tur kawng dap leh ram nei ve lote tana ram an neih theih dan tur kawng dap bawk zelna tiin sawi ila a dik thei ber awm e. Kan Pathianthu (Nums. 26;51-56)ah ngei pawh kan hmu a, hnam fing zawkte phei chuan kum tam tak kal tawh atang khan an lo kalpui daih tawh a ni. America ram ngei pawhin Homestead Act, 1862 tiin tuna Land Reform kan sawi ang hi an lo kalpui tawh a, a tir lamah chuan Acre 160 chin chu chhungkaw malin an enkawl atana an ruahman a ni a, nimahsela kum nga (5) hnu lekah Acre 320 ah tipungin kum 1880 ah meuh chuan Acre 640 ah an pun ta hluai mai a ni. Anni ang hian kum 1910 vel atangin China ram pawhin an lo kalpui tawh a, 1917 velah khan Mexican pawhin an lo kalpui tawh bawkin Bolovia ram ngei pawhin kum 1952 vel atangin an lo kalpui tawh bawk. Indopui Pahnihna hnu lamah phei chuan Taiwan, South Korea, Malaysia, Vietnam leh Thailand te phei chuan uar takin an lo kalpui bawk a, Thailand ram phei chu khawvela Buh thawnchhuak tam ber an niin Vietnam ram hi Buh thawnchhuak tam lamah a pahnihna an ni bawk. Anni ang hian India ram ngei pawhin Zalenna a hmuh atang khan a taka kalpui turin hma a la tan a, kum 1961 alo thleng meuh chuan India ram chhunga State tam zawkin Land reform hi kalpuiin an hlawkpui em em a, a hlawkpui langsar zualte chu – Punjab, Haryana, Uttar Pradesh, Kerala leh Madhya Pradesh te hi an ni.
Tuna ZPM Policy ziahna Booklet-ah hian Land Reform kalpui dan tur sawiin pakhatna chu Land Record felfai tak siam a ni ang a rawn ti leh ringawt a, sawizauna engmah a rawn neih bawk si loh avang hian a chhiartute tan a bangbo thlak duh dawn riau maiin a lang. Land Record hi han sawifiah leh dawn ila: Land Record hi thil pawimawh tak leh Land Reform kalpui dawn phei chuan thil tul tak a ni a, a awmzia kan hriatfiah theihna atan chuan mimalin huan leh lo kan neih zawng zawng leh plot number chenin mumal taka ziahna tur a ni a, chumai bakah chuan huan leh lo ramri zawng zawng pawh mumal taka chhinchhiah vekna tur a ni. Kum khat chhunga Buh leh thlai tharchhuah zawng zawng pawh mumal taka chhinchhiah vekna tur a ni ang a, chungte chu Website-ah tarlang vek a ni ang a, khawihmun atang pawhin tupawhin an hmuh theih tura tarlang a ni ang a, update reng a ni bawk ang.
Heng bakah hian Land Ceiling (Ram neih zat bituk) pawh hi thil tul tak a nih avangin America rama Homestead Act an kalpui ang deuhin kuthnathawktute hnena Hactare engzatnge chu sawi mai thei lo mah ila, bituk awma ruahmanna a awm ngei a ngai bawk ang. Tuna kan kalphungah chuan mi hausa leh awmthei deuhin ram zau tak tak an nei a, mi retheite tan huan leh lo tur ram neih tur avang thin si. Ram awl pawh awm tawh lo hial tur khawpin hmun tinah mi hausa zawkte’n ram an nei fer fur a, nimahsela chungte chu hman tangkaiin a awm chuang si lo. Tin, Land Tenure System kalpui ngei a ngai bawk ang. Hemi awmzia chu lo neitute, thlawhhma siamtute hnenah chuan sorkarin an tu leh fate enkawl zui zel theihna turin ram kumhlun tura an neih a ngai. Taima takin an enkawl ang a, sorkar lam pawhin an vilzui reng bawk anga, an enkawl peih lo a nih chuan sorkarin a chhuhsak leh mai tur a ni.
Tin, Land Reform kalpui tur hian ram hlawmkhata thlawhhma siam hi thil pawimawh tak a ni a, chutiang chu Consolidated Farming an ti a, kan ram leilung khawilai hmun pawh hi a tha em em vek a, kan hriat theuh angin tunah pawh hei Sialhawk lama an Lakhuihthei thar chhuahte chu ram danga thawnchhuah a nih hial hi. Anni ang bawkin Hnahlan lamah pawh Grep an tharchhuah tha em em a, Tuipui khua ngei pawhin hmun danga thawnchhuah tham khawpin Tomato an tharchhuak bawk. Hmun dangte pawhin thlai tha tak takin an tharchhuak bawk a, heng atang ringawt pawh hian kan ram leilung that zia chu kan hrethiam mai awm e. Tuna ZPM Party-in SDRP an rawn duan ang hian Land Reform kalpui an tum tak tak a nih chuan Consolidated Farming an tih, ram hlawmkhata thlai chi khat emaw chauh chinna tura thlawhhma siam hi kalpui ngei a ngai bawkin a rinawm.
He Consolidated Farming kalpui tur hian District tina District Agriculture Officer (DAO) hnuaiah a enkawl tur bik a hrana siam a ngai ang a, anni chuan hneh taka vilin an thlai tharchhuahte reng reng pawh an chhinchhiah vek zel ang a, thawnchhuah emaw hmun danga hralh tur pawhin an buaipui vek thin bawk ang, chutiang anga hneh taka kalpui tur chuan ZPM Party hian ruahmanna a siam em tih erawh ka hre chiah lo nain an ngaihtuah phak tho a rinawm. Hetiang hian ZPM Party-in SDRP an duan chhunga Kuthnathawktute chawikanna tura thil pawimawh tak an sawi chu pakhatna atangin ka han bihchian sak a, a rem leh a dang pawh kan la bihchiang chhunzawm zel dawn a nia.