Kristianna leh Politics

  • Mahmuaka Chhakchhuak

Kum zabi 18 lai khan Europe khawmualpui leh America ramah chuan Harhna nasa takin alo thleng a, chu Harhna chuan Thlarau Thianghlima harhna chauh niloin midangte hmangaih vanga thil tha tihsak duhna nasa tak an lo neih nghal bawkin chu chuan ram leh khawtlang nun a nghawrh nghing a ni. A bik takin John Wesley rawngbawlna chuan mipui a hneh lehzualin French rama Revolution lo chhuak, thisen chhuahna rapthlak lutuk lo thleng ang kha England ram chuan a pumpelh phah a ni an ti hial. Chumi rah kal zel chu nge tih hriat theih ni chiah lo mahsela kum zabi 19-naah ngei pawh chuan Evangelical Kohhran hruaitute chuan Thlarau bo chhandam leh khawtlang that nana thiltih (social action) hi intluk rialin an ngai pawimawh a, chutah chuan William Wilberforce leh a thiante ho hi rawngbawltu pawimawh ber ber an ni nghe nghe.

Hetiang hian hun hmasa lamah khan kohhran leh khawtlang mai chauh pawh niloin ram rawngbawlna an lo nei tawh thin a, vawiin thlenga US-a khawtlang siam thatna kawnga an beihna ngei pawh khu Evangelical Kohhran thawhrah liau liau a ni. US President hmasa ber George Washington khan ‘Bible tel loin engtin nge ram a kal theih ang ni?’ alo tih angin a takin Bible thu an kalpui a, an pawisa note zawng zawngah pawh ‘In God We Trust’ tih ziak vek khawpin Pathian an rinna an ti lang bawk a, hetiang an nih vang hi nge ni vawiin thlengin ram dangte chuan kan chung en an ni. Chutiang karah chuan an dan siamte chu an zah a, dan bawhchhiate lah hrem lohin an chhuah hek lo. An President meuh te pawh an sualna thupsak tum loin rorelna hmuna ngaihtuah ngai khawpin thubuai an awrh tir mai a. Kan Pathianthuah ngei pawh kan hmuin Juda hnam leh sakhua mai bakah an sorkar thlengin dah hran a ni ngai lo a, Puithiam leh lal nihnate kha dah hran hleihtheih a ni tak tak ngai lo. Genesis atanga Deuteronomy buahte hian hian fiah takin kan hmu thei ang a, Joshua – II Lalte buahte hian Israel sorkar inrelbawlna (Political affairs) kan hmu bawk. I Chronicle – Nehemia buahte hian Judate sakhaw nun, zirtirna leh inkaihhruai dan (religious affairs) kan hmu leh bawk a ni.

A nih leh engvanginnge Kohhran mite’n Politics-ah an inhnamhnawih duh loh tih hi chhan thiam har tak a niin a rinawm. Kan ramah ngei pawh hian Kohhrana kan rawngbawltu fel tak takte hian Politics lam hi an hnuchhawn deuh em ni aw tih tur a ni a, hei hi enge a chhan ni ang tih hi chiang taka hriat theih ni lo mahsela tunhma daih tawhah khan Mizoram Baptist Kohhran chuan Politics-a an inhnamhnawih duh loh chhan Rev. HS. Luaia sawi (sakhaw rawngbawltu zawng zawng ai a awh tihna ni kher lo mahsela) hi tlemte han tarlang ila a chiang viau awm e;

  1. Politics khelh dan kan thiam loh em avang a ni. Mizo Union din tirh lai khan Kohhran hruaitute pawh kan tel vek a. Nimahsela UMFO a lo pian tak khan namen loin an inbei ta a, chuvangin Kohhran chuan tha a ti lo em em a, chuta tang chuan Kohhran hnathawk reng reng politics ah an inhnamhnawih tur a ni lo kan ti ta a ni.
  2. Politics hi dawta inbumna khurpui, Politician dawthei tak tak te’n mipuite thudik loa an bum kualna mai mai angah ngaiin Kohhran mipuite inhnamhnawihna tlakah an ngai lo.
  3. A tira mi tha tak nia kan ngaih pawh hi thlantlin an nih meuh chuan rin ang he huin khawtlang mipuite tan hna thawk loin mahni chhung leh khat leh mahni party puite duhsaknain an khat zel mai. Politics hi insawi chhiatna platform ah an ngai tlat a ni. Chuvangin Politics chu kohhran chuan ‘Politics bawlhhlawh’ ah an ngai a, thapui thawha inbarhluhna tlakah a ngai lo thin a ni.

Heng point pathum chauh atang pawh hian sakhaw rawngbawltute ngaihdan chu kan hrethiam thei maiin a rinawm. Hei vang hian kan Kohhran rawngbawltute hi an ngaihdan a dik lo bik hauh lo a, Mizo Union hunlai atang tawh khan Politics lama inbeihna hi alo na tawh reng a nih kha. Vawiin thleng hian chutiang inbeihna chu kan la bansan chuang lo a, dawta mipui hnena thusawi lah kan la hratin thudik lo hmanga inhampuar kan la ching zel bawk si avang hian kan sakhaw rawngbawltu sawi hi a dik viau awm e.

Chutih a nih chuan Kohhran leh Politics hi kalhrang tur em ni ni ang ti ila, a kal hran a theih tak tak lo a, a rem tak tak bawk si lo. Chhim leh hmar ang maia inmihran hlauh te phei chu a rem hauh lo ang. Thuthlung Hlui hunah ngei pawh Pathian mite’n khawvel sorkara an mawhphurhna chi hrang hrangte kan hria a; Josepha, Mosia, Daniela, Nehemia, Mordekaia leh Estheri-te ngei pawh Pathianmi nichungin hmingchhe lo leh tha takin rawngbawlna an lo nei tawh a nih kha. Pathianmi, mi rinawm leh rintlakte hian Politics-ah ngei pawh dinhmun sang ber ber an chelh a, mawhphurhna sang tak tak an chelh hi Bible ramah chuan ram mipuiin an lo thatpui zia kan hria a ni. Anni ang rawngbawltu rintlak tur hi tun hunah hian kan awm loh vang emni zawk ni ang le? Nge heti zat sakhaw rawngbawltu kan neihte zingah hian ram rawngbawl tura kohchhuah tur hi an awm rih lo em ni zawk dawn le?

Kan ram hi tunhma lam zawng aiin hmangaih a ngai lehzual viau mai a, keimahni tan chauh pawh niloin kan tu leh fa rawn la awm zel turte tan ngei pawh hian kawng kan lo sial lawk hi thil pawimawh leh tul tak a ni. Ram rawngbawlna tha loin Kohhran pawh a nghawng ve zel tho a, ram rawngbawltute kutah hian Kohhran a innghat tihna erawh ni kher lo mahsela ram rawngbawlna leh Kohhran rawngbawlna hi a kal hrang tak tak thei ngai lo a ni. Ram rawngbawltute ngei pawhin Kohhran rawngbawltute an palzut lutuk emaw Kohhran rawngbawlna dip tur ang zawnga an kal chuan an kechheh a fuh thei tak tak ngai chuang lo tih kan Pathianthuah ngei pawh kan lo hre tawh thin. Kan ramah ngei pawh Kohhran thenkhatte chuan tute Party emawni chu an tlak theihna atan an tawngtai hial ni awma sawi tur a awm tawh kha.

A tawp ber atan chuan ram rawngbawlna hian chunglam hriakthihna a mamawh tih hi kan rama Politician-te hian an hriat a pawimawh hle a, Kohhran rawngbawltute hian tawngtaina an neihsak fo a tul thin. A zawng azaah chuan inrawlh tul kher lo mahsela kawng tam takah chuan an in mamawh tawn reng avang hian inhnaih taka an kal reng a pawimawh a ni. Chu chu Kristian ram kan nihna ang pawhin thil inhmeh tak a ni a, ram mipuiin malsawmna an dawnna tur atana thil pawimawh tak pawh a ni bawk ang a, ram roreltute ngei pawhin an hmuingil phah bawk thin ang.

Leave a Reply

error: Content is protected !!