Hlutna leh Zahawmna

  • Reuben Lalnunthara Hnamte

Hringnun kan hman chhung hian mi tam ber chuan kan duh chu mi ten min zah se, min chungen se la tih te hi a ni fo thin. Chung avang chuan mi tam tak chu kan han lar deuh hmingthan deuh te, hna sang deuh emaw kan han vawnin mi te chunga leng taka awm kan tum fo thin. Kan hnam ala naupan vang nge mihring zia hrim hrim chu ka hre hauh lo. Mizote hian han lar leh hauhsak deuh te hi kan zo lo fo thin. A dik tak chuan mi te zah nih te, han lar deuh te hi tu te tan mai pawh hian a nuam ve hrim hrim a. Chu tih rual chuan kan sawi tum tak Hlutna leh zahawmna kan tih hi eng kawngin nge alo awm thin tih hi I han sawi zau dawn ila.

Mi tam tak chuan mihring hlutna leh zahawmna te hi zirsanna te, hnathawh sang takte leh hauhsakna te hi niin kan hre fo thin. A nihna chen chu a awm ngei a, mahse, kha a nihna kha mi ten an hlut em tih lam zawk kha a pawimawh ber chu a ni. Khawvel thilah chuan Ram hruaitu nih te, sorkar hnathawk sang tak nihte hi an awhawm ngang mai a. An hna a sang a, an zahawm hmel thin bawk a. Ram hruaitu nihte pawh a zahawmin a ropui khawp mai, tin, sorkar hna sang tak thawka, hlawh tam tak neihte pawh a tha in a ropui khawp mai. lehkhathiam tak nih te pawh a tha e, mahse, khawilai ber kha nge zahawmna leh hlutna ni ta ang?

Thawnthu pakhatah chuan ‘ Kel pakhat hi inchungah a lawn a, a hnuaia sihal lokal chuan a man phak loh avangin a nuihzat khawp mai a, ti hian a han au zui a”Tuna I chapopui leh I huaisen pui em em kha I nihna a ni lo, I awmna hmun mai mai a ni” a han ti a. Ram hruaitu nihte, hna sang thawhte leh hausak em em te pawh hi kan nihna tak nilovin kan awmna hmun mai a ni tih hriat hi a pawimawh hle. Kan hnathawh emaw, kan chanvo chelh emaw ai hian kan awmna hmun lam zawk hi a pawimawhin mi te nuna thusawitu ber chu a ni. Ram hruaitu lian tak mi nuihzat leh, fiamthu nana hman mai mai a awm theih a. Chutiang bawkin hna sang tak thawk emaw, lehkhathiampui pawh mi nuihzat ruk takin a awm theih tho mai.

A pawimawh ber chu kan nundan/ nungchang(behaviour) kha a ni. Eng hna pawh thawk ila, eng anga lehkhathiamlo pawh ni ila, hlutna leh zahawmna hi kan nei thei vek. Hna hi chu kan awmna mai a ni a, kan nundan kha a pawimawh zawk. Driver pakhat ka hmelhriat chu nitin hian a pu motor a rawn khalh fova, a hna chu an Dept. motor khalh leh a tulna hmun a a pu hruai kha a ni. Hna sang tak ang pawhin a lang lova, mahse, a pu nen khan an zahmawmna a in ang rengin ka hre mai. A hna kha rinawm takin a thawk a, a inchei uluka, a nungchang a uluk bawk a, zuk leh hmuam engmah a ti bawk si lova, a zahmawm e mem tlat a ni. Tu man kan zu hmu hniam ngawt thei miah lo. Driver hna te chu kan hmelhriat dan ah chuan,( Tun ka tawng lo haw lo se) hna zahawm lem lo. zu leh sa nenna chawhpawlh, ho taka pawt mai mai thin ni te in a ni fo thin.

Driver ka hmelhriat kha chu a zahmawm khuk mai a, a hna kha a tizahawm tlat. A pawimawh ber chu kan hna chu hna sang anga lang lem lo pawh ni se, a thawktu zawka khan, a hna a ngaihpawimawh a, tihtakzeta a thawh chuan a hna leh amah kha a ti zahawm mai a lo ni. Kan hna chu a thawktu a zirin a hlu in a zahawm mai a ni. Ram changkangah chuan keini India ram ang a ni ve lem lova, miten eng hna mah an hmuhniam lo, tihtakzeta an thawh avang leh an hna an hriatchian em avangin tumah an in hmuhniam hek lo. Loneimi(Farmer) kan tih te hi khu lamah chuan khitah an hmu daih. Hna pawimawh leh hlu, zahawmna kengtu chu a thawktu zawka kha a ni.

Kan ramah pawh hian hei hi kan zirchian a va pawimawh em! Sorkar hna thenkhat chu, miten kan thlir danah eiru turin kan ngai ngawt mai te hi zahna chang hriat a tul tawh. A chhan chu a lo thawk thin ten an eiruk thin vang a ni mai. Kan hna chu kut hnathawh emaw, sorkar emaw, company leh mimal hna pawh ni se, a pawimawh dan a inchen vek. A pawimawh ber chu a thawktu a khan rilru leh tihtakzet a, thianghlim taka a thawh chuan a hlu in a zahawm mai a ni. A chang chuan ka ngaihtuah thin chu – Mizote hian kan ram ai hian chhungkua(family) hi kan ngaipawimawh zawk em ni aw ka ti thin. Ram thatna aia chhungte ( family) induhsaknate hi a sang zawk ni te hian a lang thin.

Mizoram hi kan chenna tura Pathian min pek a ni a, a hmasawnna leh a nawmna tur chu keimahni kutah a awm a ni. Kan ram ngaw tha tak mai, hmunruak tam tak la awm te hi kan chhevela hnamdangte hian an awt em em a, hengte hi kan hlut thiama kan humhalh tlat pawh hi thil pawimawh tak a ni. Keimahniin kan zir loh chuan hnamdang mi hausa ho te hian min la nei sak teuh ang tih te pawh hi thil hlauhawm tak a ni. Zoram nuam siam turte, a hlutna leh zahmawmna siamtu turte chu a mi cheng zofate hi kan ni e.

Leave a Reply

error: Content is protected !!