India-a Supreme Court chuan 1984 Bhopal gas disaster an tiha a tuartute hnena zangnadawmna pek belh tura ngenna chu a hnawl.
Court chuan he thil hi ‘kum 30 zet liam tawha chin fel tawh chu tun hnua tharthawh leh a tulna a awm lo’ a ti a ni.
Madhya Pradesh khawpuia Union Carbide-ho plant-a chhiatna thlengah hian mi sang chuang thi an awm a ni.
Kum 1999-a Union Carbide leichhawngtu, Dow Chemicals pawhin kum 1989-a inrem felna awm tawh kha a dika, thu tawp a ni tih an sawi.
Bhopal gas disaster hi khawvel huap pawhin industrial disaster rapthlak ber pawl a ni.
Indian sorkar chuan boruak tha lo a put atanga ni rei vak lo chhungin mi 3,500 chuang an thi tih an sawi a, a hnu kum zelah mi 15,000 chuang an thi bawk tih a sawi.
Campaigner-te chuan thi hi mi 25,000 lai an tling niin an sawi a, boruak tha lo put nghawng hi vawiin thleng pawhin a la awm niin an sawi bawk.
Kum 2010 khan Indian court chuan plant-a manager thawk thinte chu thiam loh chantirin pawisa tlem azawng an chawitir bakah rei vak lo lung in tantir an ni bawk.
A tuartu leh an chhungte bakah campaigner-te chuan vawiin thlengin Union Carbide lakah dikna hlenchhuah a la ni lo niin an sawi.
Kum 1989 khan Union Carbide hian zangnadawmna $ maktaduai 470 pe tura tih a ni tawh a, dam chhuakte aiawhin sorkar chuan $ tluklehdingawn 3.3 pe turin a ngen thung.
A tuartute chuan court thutlukna chu Supreme Court-ah thlen lehin tam zawng pe turin an ngen a; mahse, court sang ber chuan a tidanglam ta chuang lo va, Union Carbide hnenah hian damdawi ina dahte enkawlna senso $ maktaduai 17 chuang erawh pe turin a ti thung.
June, 2010 khan Union Carbide-a manager lo ni thinte hremna, kum hnih chauh tang tura tihna thu a chhuah khan sorkar chuan zangnadawmna pek zat hi ngaihtuah tha leh turin a ngen nawn leh.
India sorkar aiawha ding, attorney general chuan petition thehlutin thubuai chu tihnun thar leha zangnadawmna chu $ tluklehdingawn 1.1 pe turin a thlen nawn leh.
Sorkar hian a hmaa zangnadawmna pek kha a zat dik tawk lo a awm bakah mihring nunna leh khuarel chân nen a inhen lo lutuk niin a sawi a. Petition-ah hian zangnadawmna pek belh tur chu Union Carbide leitute pek turin an ti bawk.
Hetih lai hian Supreme Court chuan Thawhlehni khan he petition chungchangah hian thutlukna a siam ta a. Judge panga thutna Constitutional bench chuan, “Kum 30 chuang liam tawha tihfel tawh zangnadawmna chungchang hi tharthawh a ngai lo,” an ti.
Kum 2011 khan India sorkar hnuaia thil chhuitu pawl chuan thubuai chu ngaihtuah nawn leh tura ngenna chu Supreme Court-ah a lo thlen tawh a; mahse, hnawl a ni a. “Kum 14 liam tawha tihfel tawha tihfel tawh hi sawi fiah thar leh a ngai lo,” a ti a ni.