Leitlangpui i chul dawn lo

  • Mahmuaka Chhakchhuak

Leitlangpui a chul dawn lo,
Vanglaini a chul si thin, ti raw Mami?
Chul thei lo kan chhim khawpui,
Lungrual ten zalam pheiah,
Leng dial dialin lungrualten,
Leitlangpui kan vanglaini.

Leitlangpui a chul dawn lo,
Vanglaini a chul si thin, ti rawh Mami?
Chul thei lo kan chhim khawpui,
Lungrual ten zalam pheiah,
Leng dial dialin lungrualten,
Leitlangpui kan vanglaini.

Rial tui ang a dai rual loh,
Par ang vula kan lenna;
Sakhmingah damlai pialral,
Tleitir leng te chhing awm maw,
Vangkhaw dang chu zawt velin,
Leitlangpui kan vanglaini.

Leitlangpui a chul dawn lo,
I mawi chuang e kan lenna ti raw Mami?
Perhkhuang tingtang rimawi nen,
Zaitin thiamte lenrual nen,
Awihlai par ang vul zel rawh,
Leitlangpui kan vanglaini.

Leitlangpui a chul dawn lo,
Siktui dawna lungrual ten, ti raw Mami?
Tlangtin, mualtin kan lenna
Tangnem chula kan hlim lai,
Par ang chul thei tak ang maw?
Leitlangpui kan vanglaini.

Tih hla H. Lalringa’n alo phuah hi chu a hla phuah dang 41 zawng pawh hi phuah ta lo nisela Zofate hian a hming hi kan hre kumkhua tawh ngei ang. Kum 1928-a Rahsi Veng chhulchhuak a nihna leh Lunglei SDO Office-a a thawhna mai bakah infiamna lama Lunglei khawpui tihmingthatu alo nihna avang hrim hrim pawh hian he hla tha tak hi phuah thei dinhmuna ding tur a ni. Kum 30 mi chauh nia min boralsan erawh tawrh thiam a har hle mai a, chul lo tura a duh Leitlangpuiah ngei chuan amah chuan a hun tawp chu a hmang ta mai si chu a pawi hle a ni. Nimahsela vawiin thlengin a hla chuan kan thinlung thu ala sawi reng a, zaithiam chuai thei lo Lalenkawlin Pautu ngei maiin he hla a han sak rik leh phei hi chuan Zokhaw dangte tan hian Leitlangpui hi a thikawm rum rum thei dawn hial a ni.

H. Lalringa ang bawka Zoram khawvela hriat hlawh Lunglei khawpui hian fa hrin a neiin thu leh hla lamah bik pawh Liandala te, Lalmama te, C. Thuamluaia te, Lalzova Chhangte leh mi dang dangte hmingte hi kan lam kim seng rih lo ni mai se. Anni vang hian ‘Mizo’ nih hi a nuam a, anni vang hian hnam dang lakah Mizo te hian kan hmai a uan phah a ni. Kan sawi uar ni lo sela, anni vang hian thangthar zawkte ngei pawh hian Mizo nih hi nuam kan ti niin a hriat a, khawilaiah emaw chuan tlakbalna lai lo nei mah ila anni vang hian inpumkhatna leh inlungrualna kan neih leh phah thin a ni lawm mi? I awih chiah lo em ni. Pi leh pute nunphung hriat kim theihna ber leh hnam dang pawlh loh Mizo khua ti lang chiangtu ber chu Liandala Pi pu chhuahtlang hi a ni a. He hlaah hian asin Darkhuang khawn rik pawh kan hriat a, Seki tum ri pawh kan hriat nawn leh fo thin ni. Liandala hi alawm Zonun mawi kan sawi fo thin hi a chul mai lohna atana vawiin thlenga min la hriat thar tir nawn fo tu chu.

Lalmama, Serkawn Lalmama tih kher thin hi kum 1902 ah piangin Serkawn Zosapte enkawlna hnuaiah a seilian a, ama hunlai hian alawm Serkawn Concert tia kan la sawi reng thin kha an neih kumtin thin. Lalmama hi Zosapte bula seilian tih takah sap tawng pawh a thiam em em a, kan mizo thawnthu pakhat, Tuaisiala thawnthu kha sap tawngin a letling nghe nghe a ni. Hla lamah pawh a duai lo a, Chhura sangha vuak hla a phuah phei hi naupang tak takte pawhin an sa kal rut rut reng a nih hi.

Lunglei khawpui hi Chunglamin Zoram ti eng tu atana a ruat a nih ngei pawh a rinawm a, Kumpinu sorkarin kum 1889 atanga a awp tan atangin vawiin thleng hian Zoram ti engtu an la rawn chhuak zel a ni. Hmar lam ai mahin Mingo ho khan an lut hmasa zawk emaw tih tur a niin Chittagong lam atang hian an rawn lut fo thin a, Aizawl khawpui nen hian Kumpinu sorkar khan hmun pawimawh berah a dah reng thin a ni. Kum 1891 April 1 atanga Kum 1898 March 31 chhungin Lungleiah hian Superintendent awmin kum 1898 April 1 atangin Mizoram chhim leh hmar chu District pakhata siam alo nih takah chuan Lunglei chu Sub-Division in alo awm ta a ni. F.C.T. Halliday chu SDO hmasa ber niin April 1, 1898 ah a rawn lutin thla khat lek hnuah a chhuak leh mai a, chumi hnuah C.B. Drake Frokeman chu June 1, 1898 atanga rawn awmin July 4, 1900 thleng a awm a ni. Tin, Mizoram chu UT-a hlankai chhoh alo nih takah chuan Lunglei Sub-Division a awm thin reng chu District ah siam a ni a, a awm turin Deputy Commissioner dah a ni a, Lungleia DC hmasa ber chu F. Pahnuna niin Sept. 1, 1972 – July 15, 1973 chhung a awm a ni.

Lunglei khawpui vanneihna dang leh chu C. Thuamluaia leh Lalzova an nei hi a ni. Anni ngei pawh hi an nun a tawi hle mai a, Khuanu hian a kianga awm turin a ko hma lua a ni. Kum 37 chhung lek khawvelah a nun hmang mahsela C. Thuamluaia hi Zofate hian kan theihnghilh ngai tawh lo ang a, kan hre reng fo ang. Thu leh hla lama chauh ni loa Politics lamah ngei pawh Lunglei tana hmahruaitu a nih hi theihnghilh chi rual a ni lo. Kum 1946 ah Mizorama Political Party hmasa ber Mizo Union dingin a kum leh lawk mai, kum 1947-ah United Mizo Freedom Organization (UMFO) alo ding leh a, hei hi kan hriat lar danah chuan ‘Zalen Pawl’ tih a ni. C. Thuamluaia chuan UMFO hi zawmin kum 1951-ah UMFO Sub- Hqtr President atana thlan a ni a, kum 1957-ah Assam MLA inthlannaah Lunglei Constituency-ah UMFO Candidate niin thlan tlin a ni a, MU Candidate Ch. Chhunga chu vote 310-in a hneh a ni. MLA atana thlan tlin a nih hnu lawkah hian Siahaah High School dinin Headmaster a ni nghal bawk a, indaih lo takin nitin hun a hmang a.

A kutchhuak thenkhatte; Zoram Nipui, Sialton Official leh Kan nun khuarei an chang tur hi tihte hi vawiin thlenga chhiar hlawh leh thawnthu chul thei lo a niin amah kan hriatrengna ber pawh a ni awm e. Amah ang bawka hriat hlawh Lalzova tana a inpekna zawng zawngte hi thui tak sawi tur a awm a, Lalzova hian C. Thuamluaia hnung a zui pawh ti ila a dik lohna a awm chuang kher lo ang. An nun erawh a tawi dun hi chu a pawi a ni tih mai loh chu sawi tur a vang a, kum 21 lek nia Lalzova’n chatuan ram min lo pansan ve ta mai chu hriatthiam a har hle mai. Amaherawhchu a ni pawh a hla tam tak avang hian a hming hi sawi rik fo a ni a, a la ni zel bawk ang.

Hetiang hian tawi tetein Lunglei fa hrin mi tlemtete chanchin kan han sawi a, anni chauh hi sawi tur awm an ni hauh lo a, midang tam tak hming lamrik tur an la awmin mi chhuanawm tak tak sawi tur an la awm. Vawiin thlenga Lunglei tihmingthatu hi kutchang thleh nghauh nghauh tham hi an awm a, tun atan chuan kan sawi kim seng lo ni mai se. Anni avang hian Lunglei hi a chul dawn lo a, a chul mai dawn lo a ni.

Leitlangpui, i chul dawn lo.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427