Assam Rifles sawn chhuah chungchang

  • R.L. Rinawma

Aizawl khawpui atanga Assam Rifles te Zokhawsang hmuna sawn chhuahna tura hmalak a nih atanga chhutin kum 39 a liam der ta mai a. A changin an insawn hun tur an sawi hnai hle a, a chang leh a reh leh daih a. Hei tun hnaiah Home Minister, Pu Amit Shah lokalin Assam Rifles insawn tak tak na tur programme a rawn hmanpui dawn niin sawi a ni a. Helai hmun tangkai taka hman theih a ni thuai tur hi Mizo zawng zawng nghahhlelh a ni a. A chhan chu vantlang tana hmun chhenfakawm taka chhawr tangkaina tur tam tak a awm tel vang a ni.

Ram lak

Assam Rifles insuan chhuah nana ram lak, Land Acquisition tura thawm siamna hmasa ber Section 4 hnuaia hmalakna chu kum 1984-85 chho kha a ni a. Pu Laldenga Chief Minister a nih hun vel 1986-87 atang hian Revenue survey tepawh ngawrh taka buatsaih niin Section 6 hnuaia Land Acquisition pawh chak taka kalpui a ni.

Beraw khua (Old Beraw) leh Zokhawsang chhehvel ram hi Assam Rifles sawn chhuahna atana an riruat a nih angin Mizoram sawrkar chuan Land Acquisition Act, 1894 Section 4(1) tlawhchhanin ram lak (land acquisition) tum lo puanlawkna Notification May 14, 1985 khan a chhuah a. Pu P. Rohmingthanga Chief Secretary a nih lai a ni ta awm e. Ani hi a tang hle a, thil tha taka tih tumin hma a la tha viau a ni. June ni 14, 1985 khan sawrkar Thupek (Order) Notification Chief Secretary hming ziak ngei chuan a rawn zui ve leh nghal a. He order in a duh dan chuan Beraw leh Zokhawsang ram leh a chhehvelah hian tuma hnenah ram pek (land settlement) khap a nih thu a ni. Hei hi project pawimawh tak, Assam Rifles te sawn chhuahnana ram an riruat mimal rama chuk pawp chiam danna tura hmalakna a ni. Sawrkar lam insumkarna lam hawi a ni mah a nih chu. Hun a lokal chho zel a, Section 4(1) Land Acquisition Act, 1894 hmangin Notification August ni 13, 1987 ah tichhuak lehin a hmaa an ram sawi ni lo hmun dang hret ami chu tinzawn leh a ni a. Tichuan, a tawi zawngin sawiin, Section 6 hmanga ram an lak (acquisition) tak ber chu helai ram vel hi a ni ta a, acres 1296 niin mi 254 hnen atangin ram lak a ni. Compensation pek tura tihfel leh an pek pawh Rs. 92,59,156 a ni.

Sawrkar leh Assam Rifles te inkarah inremsiamna leh thil kalpui dan tur ruangam fel tak siamna hnuaia hetianga kal chho hi a ni. Ram lak turte tihfel a nih hnu chuan danin a phut angin May 31, 1988 khan an luah tur ram chu Mizoram sawrkar chuan Assam Rifles te hnenah a hlan tawh a ni. Chumi awmzia chu Mizoram sawrkar hian a tihturah a khawtlai lo a ni. Ram lak thuhnawk kal fal a awm a, sawrkar lam (Revenue Dept) tihfel loh zarah land acquisition case pakhat Supreme Court thleng a awm a, chutah chuan Mizoram sawrkar a chak loh avangin Rs. 1,63,83,176 compensation a pek belh leh a ngai ta a ni. A pawi khawp mai. Tichuan, Assam Rifles insawn chhuahna tur hmun buatsaih nan (kawng, electric, tui supply ilo tan) Mizoram sawrkar pawhin sum a seng tam ve ta hle a. Mizoram sawrkar hian a hmazawn hna chu a ti chak tha viau a ni. Anni AR lam hian insawn hun an pawtfan nasa viau zawk a ni.

The Mizoram (Restriction on use of Transferred Land) Act, 2002

Mizoram Legislative Assembly chuan finthlak takin Dan thar- Assam Rifles ten Aizawl-a an hmun an chhuahsan huna ram an kalsan mumal nei taka an hman theihna tura khuahkhirhna leh inven lawkna a pass (legislate) a. Chu Dan thar hming hi The Mizoram (Restriction on use of Transferred Land) Act, 2002 a ni. Governor-in December ni 4, 2002 a remtihna a pek hnuah Gazette-a chhuah a nih atang chiaha hman tan tura tih a ni. Tichuan, he Dan thar hi Gazette Notification Vol. XXXI Thursday 19, 12. 2002 khan tihchhuah a ni. Tarlan tawh angin he Dan tawite hi a hlu khawp mai a. He Dan hnuaia thilsual (offences) titute hremna (penalties) te Section 7 ah a awm a. Section 5 ah hian hetiang hian a sawi a, The transferred land as per the Schedule so vested in the Government under the provision of this Act shall be used or utilised by the Government only for public purpose tih a ni. Hemi a nih avang hian he Dan ah hian Assam Rifles ram chin tihchianna leh a ramri chipchiar tha tak mai chu SCHEDULE ah tarlan vek a ni. Rules hnuai pawh ni lo, Dan pengkhat a mi a nih avangin hei hi nikhaw reiah a hlu tawlh tawlh dawn a ni. Sawrkar (a bikin Mizoram sawrkar) hi record leh documents pawimawh vawnhim leh vawnthat kawngah kan dawrawm em avangin, he thil hi buaipui a nih apiangin he Schedule hi an hman tangkai viau rin a ni.

Tin, section 6 ah hian he ram Assam Rifles ten an hlan tur hman dan tur thurawn petu Advisory Committee din thu a awm leh a. The Government may constitute a committee consisting of such members or persons as it may deem fit to advise the Government with regard to-
(a)the allotment of land for public purpose under section 5: and
(b)any such matter connected with the planned development and use of such land for public purposes, which may be referred to it by the Government
tih a ni. Section 7 hi tun session (February 2023) liam ta ah khan Amendment Bill passed a ni a, hei hi chu Penalty clause mai chauh a ni a.

Advisory Committee din thu

He Dan Section 6-in a duh ang ngeiin Assam Rifles chhuahsan ram mipui vantlang mamawh atan remchang leh tha taka hman a nih ngei theih nan sawrkar mumal nei taka thurawn pe turin Advisory Committee sawrkarin a din thei ang tih a awm a. Hemi chungchangah hian Sawrkar chuan Advisory Committee din turin hetiang hian Notification (No. K.15011/104/2005-REV/20 Dated 12.11.2012) a chhuah a.
Chairman: Minister, Revenue Dept
Member-Secretary: Principal Secretary, Revenue Department
Members:
1) Pu R. Selthuama MLA
2) Pu K. Liantlinga MLA
3) Pu Lalthansanga MLA
4) Pu P. Rohmingthanga IAS (rtd)
5) Pu H. Raltawna IAS (rtd)
6) Pu R. Lalhmangaiha MCS(rtd).

Terms of reference te siamin he Committee hmalakna tur chin te bithliah fel a ni. Tin, January 16, 2014 khan he Advisory Committee hi siksawi (reconstitute) a ni a, hetiangin:-
Chairman: Minister, Revenue Department
Member-Secretary: Principal Secretary, Revenue Department
Members:
1) Pu T.Sangkunag MLA
2) Pu Pu Vanlalzawma MLA
3) Pu P. Rohmingthanga IAS (rtd)
4) Pu H. Raltawna IAS (rtd)
5) Director, LR & S.

Tichuan, he Advisory Committee hi a khat tawkin a thu a, AR ram tepawh a hmuna kalin thlithlai a ni bawk a. Hetiang Committee tana hna valh hi lian leh zau tak a ni thei a, tawite pawh a ni thei a. Thurawn petu nihnaah Member tepawh sawi tur leh rawt tur nei buk fe fe an awm a. Helai hmun hman dan tur tha ber nia kan hriatte chu dah khawmin hetiang deuh hi an duh dan a ni a:-

  • vantlanga tana thil pawimawh leh tangkaipui tur chauh (Public utility) bun
  • Aizawl khawpui laili traffic management atana hman tangkai
  • a theih hram chuan building hun loh ni se
  • hmun mawi (landscaping park mawi) tak din a duh.
  • Public tana thil tangkai tak tura hman a nih dawn ngat phei chuan ngam leh huai taka sawrkar pawh che ngam turin a duh a.

A chhan chu case pakhata Supreme Court judgement, Jagpal Singh & Others case ah hian mipui vantlang mamawh hi a dah chungnung khawp mai a. Hei hi sawrkar pawhin hmachhuan se, huai takin kal se tiin a fuih a ni. Tin, INTACH Mizoram te rawtna thehluh te leh Chanchinbu a rawtna thuziak (entir nan: Vanhnuailiana article te, R.Lalengmawia article- AR ramah Science Park tih te, VL.Zara article Khawpui Thawl, etc.) tepawh dah that a ni a, thutawp siam dawna tangkai thei an nih rin a ni. INTACH hian heritage building lam hawi ngai pawimawhin Assam Rifles Quarter Guard te hi chu vawnthat an it hle mai a. Tin, an rawtna tam berah chuan Aizawl Development Authority hmalakna leh a hnua Aizawl Municipal Council ten Aizawl Master Plan 2030 an buatsaih zul zuia helai hmun bik hi chu chinfel mai ni se tih hi he Committee ngaihdan lian tak a ni.

Nia, Committee-ah hian thil tam tak sawi a ni a, rawtna pawh a lut tam hle a. Rawtna zingah chuan, daihzai si, tangkai leh mawi taka heng hmun hi hmang tur chuan Town/Urban planners sulhnu a tul dawn in a hria a. Committee te rilruah mi ram khawpui park mawi, fel fai tak tak awmte hi rilru in a awt hle a ni. The Mizoram (Restriction on use of Transferred Land) Act, 2002 pawh hian he ram chungchangah fel taka plan a duh thu hi a telh a. Chuvangin, Committee chuan hetiang deuh a hma lak a duh a:-

  • State danga mithiam (professional) hi senso huamin chah lut ila, chumite chu urban plan drawing siam ineltir ni se tiin Expression of Interest (EOI) hmangin sawmna pek chhuah a ni a.
  • Tum dan chuan chhangtute hian helai hmun hman dan tur hi duang se a, chumi zinga tha ber nia sawrkarin a ngaih chu hman ni se, chumi buatsaihtu chu a fee pawh pek ve ni se tih a ni. Helai tak hi kalpui a nih dan hriat a ni ta lo a (Central lamah ka let san hnu a ni tawh a).

He committee hian rawtna tepawh sawrkarah chuan a thehlut a ni. Englekhawle, Assam Rifles ten an chhuahsan rual hian heng ram felfai leh daihzai taka hman a nih ngei theih nan Urban/Town planner mi thiam ruaia hmandan tur ruangam kim hrilh a chumi hrula ruahmanna drawings siam hi chu tikmakmawh a ni dawn tih hi public lam rilru pawh a nih hmel a. A hmun mawina, a daihzaina leh a fel-faina mawlh hi a pawimawh dawn a. Kan politiciante leh officer hote remhriatnaa inbawk lovin Urban Planning lama mithiam ziktluak remhriatna chhawr ngei ni se a va tha dawn em!

Dan duh ang Advisory Committee engtinnge ni dawn?

Advisory Committee hi MNF sawrkar hian a la din lova, hei Assam Rifles chhuahsan hun a lo hnai a, helai hi engtinnge ni dawn tih hi zawhna awm thei a ni. Dan tarlan hi chuan (Section 6) The Government ‘may constitute’ Advisory Committee .. a ti a, chuvangin Advisory Committee a din ngei ngei ang tih lam chu a kawk lo deuh a. Uluk taka thil tih a nih loh erawh chuan mipui phunna a tam hle ang.

A.R rama mimal LSC chungchang

Tin, he Dan (2002) ah hian Section 9 ah thil pawimawh deuh dah a ni bawk a. AR ram chhunga fello taka LSC lo neite ram paih (cancel) sak a nih hun a thubuai court lama lut chiam thei laka indanna tur Civil Court-te thuneihna lo khar thu a awm bawk a ni. Hei hi a pawimawh khawp mai.

Thil hnawk?- fimkhurna tur
Kum 2012 chhovah khan Assam Rifles hotute hnen atanga thu hmuh ah chuan an hmun thenkhat, Quarter Guard area te, Playground te, Commandant Bungalow, Khatla area etc te hi chu Zokhawsanga an an insuan hunah pawh an luah zui tur thu te an tarlang a. Tin, Director General Assam Rifles, Shillong hnen atangin Mizoram sawrkar leh Assam Rifles inkara inremsiamna (Memorandum of Understanding) awm se tia an duh dan anga an rawn duan (draft), an rawn thawn hian thil ngaihtuah thui ngai leh fimkhur taka thil kalpui tur a awm tih rin zawn theih a. He draft MOU an rawn vawrh chhuah hi an buatsaih dan an uluk hle tih a hriat a. Court hial thlen a tul pawha inpuahchah an ang viau mai a. Han sawi zau deuh chakawm viau mah se a fuh chiah lo thei a. Sawrkar hian a ‘home work’ lo ti deuh se a tha khawp ang.

(Thu ziaktu, Pu R.L.Rinawma hi Revenue Department-a Principal Secretary kum 2009-2014 laihawl thlenga thawk a ni- Ed)

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427