- Syed Ata Hasnain, Lt. Gen. (Rtd), University of Kashmir and Member, National Disaster Management Authority – NDMA
|| Kum 9 chhung hruaitu ropui kaihhruaina hnuaiah India a phur ||
Ram hian a tha zawnga hmalakna tur leh mipuite tana tha zawk tur thil tam tak a nei a. Amaherawhchu, a din chhan a chiang a, a ngheh a, thenawm ram te leh khawvel ramdang te nena tanho loh chuan hmalam pan a har thin a ni. Kum kaw kalta atang khan ramchhung security leh ramdang policy te avangin India stock chu a sang a, hei hian ngaihven a hlawh zel a, a entir chu kan ram thanna a ni.
Foreign policy lamah nuetrality leh approach hrang hrang avangin India chuan hma a hruai a. Prime Minister Narendra Modi chuan a mimal takin khawvel ramdang hruaitute a hmu a, hei vang ringawt pawh hian kan stock a sang ani. Entirna tha ber chu US President pathum te nena inlaichhina tha a siam hi a ni. Hei hian Indo-US thawhdunna chu a tichak zual a, 2+2 concept pawh a hman theih ta a ni. US chuan ram dang laka sanction a puan ah India a kaikang em tih a dawn hmasa ziah tawh a ni. Ukraine indona-a India dinna chu ala ngai reng a ni.
Middle East lam han en ila, India chuan a bikin independent policy a nei a, Gulf ramte nena inlaichinna tha a nei a, India mi million 8 zet pawh hruai kir an ni tawh a ni. hei bakah hian, India chu Western Quad member a ni a, a thawhpuite chu Israel, US leh UAE (IIUU) te an ni.
Geopolitical stature-a India dinhmun a sang zel a, a bikin hripui len laiin a sang zual, vaccine diplomacy hmangin hma a la a, India chu khawvela Pharma Capital ah puan hial a ni. Hei hi Ukraine indona chhuah tirhah hman tangkai a ni. India hian tan bik nei lova neutrality a kalpui hnuah ama tan hma a sawn a; kum hnih chhung ngawt harsatna namen a tawh hnuah India economy chuan ziaawm lam a pan a ni.Kum hnih chhung khan -24% depreciation kan ni a, amah erawh chu tunah chuan 6.25% political growth kan nei ta a, hei hi national security leh foreign policy vang a ni.
Kan sawrkar neih lai mek hian China Wolf Warrior Diplomacy a tawng a, hei hian a tum ber chu India pawimawhna tihniam a ni. Amah erawh chu quid pro quo (QPQ) hmangin China chu a chhang let a, tunah hian inbiakna neih mek a ni.
Kan sawrkar huaisenna tarlangtu pakhat chu Article 370 siam that a, J&K status siam that kha a ni. Hemi hnuah hian remchang zawkna avang leh administrative a awlsam zawk nan J&K leh Ladakh chu Union Territory (UT) ah siam a ni. Feb 2021 atang khan LoC ah inkahhaina puan chu chhunzawm zel a ni a.Hei hian helai hmun a him zia a tarlang a. J&K tan thil tha tam tak a hril chhuak ngei ang.
Ram chunga Armed Force te thawmthatna atan ram dang hnenah pawisa tam tak a luan chhuah tawh lohna turin kan ram chhung ngeiah hmalak a ni ta a. Positive Indigenisation lists (PIL) pali siam a ni a,hemi hnuaiah hian ramdang atanga kan lakluh thin 1238 tihtawp a ni a, tun hnaiah kha 928 tihtawp an ni leh bawk. Tun hnaia tihtawp 928 zingah hian thil pawimawh tak tak a awm a, a vai hian Rs 715 crore man hu vel a ni. Hei hi mahni intodelh Atmaribharta nen a in ang a ni. India rama scientist te chuan tunah hian research and development (R&D) changtlung tak an din chho mek a. Ramdang hnena kan luan chhuah tir thin US$ 5 trillion chu kum 2030 ah hian kan sen a ngai tawh lo tura beisei a ni.
Indo-Pacific ram hian ngaihsak a hlawh em em a. ASEAN kaltlangin ram dang hruaitute Republic Day leh sawrkar ni pawimawh ah te sawm thin an ni a, hei hi 2018 atanga tan niin Quadrilateral ramte pawh tel tir thin an ni. Tun hnai khan Prime Minister Modi chuan South Pacific ramte a tlawh a, thawhhona tur tam tak hmathlir an nei a ni.
Kan thenawm ramte hi ngaihthah an ni anga lova. India sawrkar chuan Sri Lanka hnenah economic buaina an neih avangin 3.8 billion dollars tanpuina a pe ani. Bangladesh, Maldives leh Nepal te pawh ngaihsak an ni a, Afghanistan dinchhuah lehna turin kawng tam takah hma a lak pui bawk a ni.
Kum kaw chhunga international environment in thlak chak lutuk hi India ti hmingtha tu a ni a. G20 atang ringawt pawhin khawvel in India a thlir dan a dang tih hmuh theih a ni a, G7 ramte pawh sawm niin , India tan ngaihven leh zah zia a lang a ni.